Chương trình “doanh nghiệp ưu tiên”: Hướng đến lợi ích kép

Tiết kiệm thời gian thông quan

Với những DN hoạt động xuất nhập khẩu (XNK), việc thực hiện thủ tục hải quan nhanh, gọn, kịp thời là một trong những yếu tố quan trọng giúp DN nâng cao hiệu quả kinh doanh. Sau một thời gian ngắn được TCHQ công nhận là "DN ưu tiên" và được hưởng chế độ ưu đãi đặc biệt khi hoạt động thương mại XNK, nhiều DN đã giảm được đáng kể thời gian và chi phí khi làm thủ tục hải quan. Tại Công ty TNHH XNK MTV 2-9 Đắk Lắk (Tổng Công ty Lương thực miền Nam), sau khi trở thành "DN ưu tiên", thủ tục thông quan mỗi lô hàng của DN chỉ mất 5-7 phút. Theo tính toán của Công ty Brother (Nhật Bản), thời gian thông quan hàng hóa của DN đã giảm 180 giờ/tháng. Đại diện của Công ty Lọc hóa dầu Bình Sơn cũng cho biết, thay vì mất khoảng 12 giờ mới hoàn thành thủ tục thông quan cho mỗi lô hàng, sau khi được hưởng chế độ ưu tiên DN chỉ mất 1-3 giờ...

Bên cạnh việc thông quan nhanh, các "DN ưu tiên" đều giảm được đáng kể chi phí do được miễn kiểm tra hồ sơ, giảm phí lưu container, kho bãi, cảng. Đại diện Công ty Brother cho biết, đơn vị đã giảm khoảng 1.200 USD/tháng chi phí cho việc thực hiện thông quan hàng hóa, Công ty Sumidenso giảm 1.700 USD/tháng... Theo đánh giá của 9 DN ưu tiên được công nhận đợt 1, quá trình thông quan nhanh đã giúp hàng hóa về nhà máy trong thời gian ngắn nhất. Điều này không những giảm chi phí lưu kho, mà còn đáp ứng kịp thời nhu cầu sản xuất của DN, từ đó giảm đáng kể thời gian, nhân lực và không gây ứ đọng hàng hóa tại cảng. Đại diện Công ty TNHH Canon Việt Nam cho biết, việc tham gia chương trình DN ưu tiên đã tạo ra những thuận lợi lớn cho DN, giúp hàng hóa nhanh chóng đến với khách hàng. Ông Nguyễn Hữu Tuyến, Tổng Giám đốc Liên doanh Việt - Nga Vietsovpetro cho rằng, chế độ DN ưu tiên không chỉ mang lại lợi ích lớn về kinh tế, mà còn giúp DN nâng cao uy tín do hàng hóa XNK hầu như luôn được vào luồng Xanh, được miễn kiểm tra thực tế khi thông quan. Với đặc thù công việc của Vietsovpetro là thường xuyên phải nhập khẩu kịp thời hàng hóa phục vụ dự án nhằm khắc phục sự cố trong quá trình thăm dò, khai thác dầu khí, nên khi được áp dụng chế độ ưu tiên, DN rất chủ động do có thể mở tờ khai hải quan điện tử 24/24 giờ vào 7/7 ngày trong tuần...

Nên giảm bớt độ "khắt khe"

Trên thực tế, việc được miễn kiểm tra hồ sơ, miễn kiểm tra thực tế hàng hóa, không kiểm tra sau thông quan tại trụ sở DN… đã tạo ra những ưu đãi đối với DN được công nhận là DN ưu tiên. Lãnh đạo Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) đánh giá cao việc áp dụng chương trình này và cho biết đây sẽ là một trong những điều kiện tham khảo của VCCI trong việc xét cấp C/O (chứng nhận xuất xứ hàng hóa) cho DN.

Nhận xét về chương trình "DN ưu tiên", ông Katsuyoshi Sona, Giám đốc điều hành Công ty TNHH Canon Việt Nam cho rằng, những tiêu chí và điều kiện đặt ra để lựa chọn DN ưu tiên rất xác thực. Đồng quan điểm này, ông Nguyễn Hữu Tuyến cũng cho rằng, những tiêu chí và điều kiện do TCHQ đặt ra cơ bản phù hợp, vừa bảo đảm tính chặt chẽ, khoa học, vừa mang tính thí điểm để có thể áp dụng rộng rãi trong tương lai. Tuy nhiên, Bộ Tài chính cũng nên sớm nghiên cứu để mở rộng diện DN được ưu tiên, hạ bớt điều kiện về kim ngạch XNK. Điều này sẽ giúp tạo sự chuyển biến mạnh theo hướng chuyển từ quan điểm hải quan kiểm soát chặt chẽ DN sang chế độ hải quan tin tưởng DN, giao quyền tự kê khai, tự chịu trách nhiệm trước pháp luật cho DN để chuyển từ tiền kiểm sang hậu kiểm.

Nắm được nguyện vọng của DN, song đại diện TCHQ cho rằng, bên cạnh việc cải cách thủ tục hải quan, tạo thuận lợi tối đa cho hoạt động thương mại XNK, ngành hải quan còn đóng vai trò người "gác cửa" cho nền kinh tế. Vì vậy, việc rà soát, công nhận "DN ưu tiên" thời gian tới sẽ tiếp tục được thực hiện nghiêm túc, minh bạch, với sự giám sát của các ngành chức năng. Điều này sẽ giúp tìm ra những DN tuân thủ tốt pháp luật, xứng đáng được hưởng ưu đãi và giảm thiểu rủi ro cho cơ quan quản lý.

Để được ưu tiên, DN phải đáp ứng đủ các điều kiện: tuân thủ tốt pháp luật; có kim ngạch XNK lớn (với doanh thu XNK các mặt hàng tối thiểu 500 triệu USD/năm; kim ngạch xuất khẩu đạt tối thiểu 100 triệu USD/năm với hàng nông sản, thủy sản, dầu thô có xuất xứ thuần túy Việt Nam); thực hiện chế độ kế toán minh bạch; hoạt động kinh doanh hiệu quả; DN đã thực hiện thủ tục hải quan điện tử… DN thuộc diện ưu tiên sẽ được miễn kiểm tra chi tiết hồ sơ hải quan; miễn kiểm tra thực tế hàng hóa (trừ trường hợp có dấu hiệu vi phạm rõ ràng); không thực hiện kiểm tra sau thông quan tại trụ sở DN; thực hiện thủ tục hải quan điện tử 24/24 giờ trong ngày; 7/7 ngày trong tuần; được nộp thuế, áp dụng chế độ hoàn thuế trước, kiểm tra sau; được khai hải quan một lần để xuất khẩu, nhập khẩu nhiều lần.