Nhiều nguyên nhân dẫn đến chậm trễ

Thực tế này cho thấy, nhu cầu xã hội trong vấn đề thôi, nhập, trở lại quốc tịch rất lớn. Điều đáng ghi nhận là trong quá trình giải quyết, các cơ quan chức năng chưa nhận được bất kỳ một khiếu nại, tố cáo nào. Do mọi thông tin liên quan đến việc thôi, trở lại, nhập quốc tịch, từ mẫu văn bản đến quy trình thực hiện đều được công khai trên trang web của Bộ Tư pháp. Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện cũng đã nảy sinh những bất cập gây khó khăn cho người làm thủ tục mà điểm hạn chế lớn nhất của việc giải quyết các hồ sơ quốc tịch (thôi, nhập, trở lại quốc tịch) là thời hạn giải quyết các hồ sơ quá chậm so với luật định.

Theo Sở Tư pháp Hà Nội, để bảo đảm thời hạn giải quyết phụ thuộc vào nhiều cơ quan khác nhau, từ sở tư pháp địa phương đến công an, Cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài, Bộ Tư pháp, Bộ Ngoại giao, Văn phòng Chủ tịch nước. Nếu một trong những đơn vị này chậm tiến độ trong từng khâu do mình phụ trách thì không thể trả kết quả đúng như yêu cầu của luật.

Với quy định hiện hành, thời hạn giải quyết nhập quốc tịch là 6 tháng; trở lại, thôi quốc tịch là 3 tháng. Trong khoảng thời gian đó, Bộ Tư pháp chỉ có 20 ngày để kiểm tra, xem xét, lập danh sách, trình lãnh đạo Bộ lập tờ trình trình Chủ tịch nước quyết định với hồ sơ xin thôi quốc tịch, 30 ngày đối với hồ sơ xin nhập, trở lại quốc tịch. Trong quá trình hậu kiểm, từng có không ít hồ sơ xin trở lại quốc tịch Việt Nam đã lọt qua cổng gác của Sở Tư pháp TP Hà Nội và không ít địa phương khác đã bị Bộ Tư pháp trả lại vì không bảo đảm hình thức và phải làm lại công văn đề xuất.

Ngoài ra, sự chậm trễ còn một phần do tính chất phức tạp của hồ sơ, nhất là với hồ sơ nhập quốc tịch, trong đó trọng trách chính thuộc về cơ quan công an. Do quá trình thẩm tra, xác minh nhân thân của người xin nhập, trở lại, thôi quốc tịch Việt Nam hoặc đối với những người bị đề nghị tước quốc tịch, hủy bỏ quyết định cho nhập quốc tịch… là việc làm phức tạp, có khi phải 3 tháng mới xong. Một số trường hợp không thể giải quyết dứt điểm ngay vì thiếu dữ kiện.

Bức tranh toàn cảnh về quá trình thôi, nhập, trở lại quốc tịch Việt Nam cho thấy, các cơ quan có liên quan đều góp phần kéo dài thời gian giải quyết hồ sơ về quốc tịch. Do vậy, muốn tạo nên bước chuyển mạnh mẽ trong lĩnh vực này, các cơ quan chức năng cần phải tuân thủ đúng quy trình luật định và phối hợp chặt chẽ, chia sẻ với nhau với mục tiêu vì nhân dân phục vụ.