Bảo đảm tính đồng bộ, tránh chồng chéo

Sai về hình thức, nội dung chung chung

Báo cáo mới nhất của Đoàn ĐBQH Hà Nội về nội dung này cho thấy ngay tại Thủ đô vẫn còn tình trạng hiểu không thống nhất về xác định thế nào là VBQPPL. Một số dự thảo nghị quyết trình HĐND cùng cấp không bảo đảm thời gian quy định, làm ảnh hưởng tới chất lượng thẩm tra của các ban và góp ý của các ĐB HĐND. Đã có trường hợp VBQPPL do UBND trình HĐND TP nhưng qua báo cáo thẩm tra cho thấy do chưa được chuẩn bị kỹ về nội dung và không thực hiện đúng quy trình nên không được HĐND thông qua. Điều đáng lo ngại việc hệ thống hóa VBQPPL tại nhiều đơn vị chưa thực sự được coi trọng và làm thường xuyên. Vì vậy, khi có yêu cầu tổng hợp việc ban hành, thẩm tra VBQPPL thì có tới 13 quận, huyện không thực hiện được và cũng có tới 21 quận, huyện, thị xã không tổng hợp được chính xác số lượng VBQPPL của cấp xã, phường?

Tuy nhiên, đây không phải là những tồn tại riêng của Hà Nội mà nó đang là "căn bệnh" chung của nhiều tỉnh, thành trên cả nước. Kết quả giám sát việc thực hiện các quy định của pháp luật về ban hành VBQPPL của HĐND, UBND của UBTVQH vừa được công bố tại phiên họp thứ 5 cho thấy nhiều hạn chế trong công tác này. Theo ông Phan Trung Lý, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của QH, vẫn còn có sự nhầm lẫn giữa thẩm quyền ban hành văn bản áp dụng pháp luật của Chủ tịch UBND với thẩm quyền ban hành VBQPPL của UBND. Đáng lưu ý, về chất lượng nội dung văn bản, một số địa phương ban hành văn bản có nội dung trái với quy định của Nhà nước, cấp trên, nhất là trong các lĩnh vực thu hồi đất, giao đất, bồi thường, hỗ trợ tái định cư, xây dựng. Một số vấn đề mang tính nổi cộm, bức xúc trong thực tế song các địa phương lại chưa có văn bản chỉ đạo kịp thời như các lĩnh vực quản lý hoạt động khai thác khoáng sản, quy hoạch khu dân cư nông thôn… Thậm chí, một số văn bản có quy định thuận lợi cho cơ quan nhà nước nhưng lại gây khó khăn cho người dân.

Hạn chế tối đa văn bản trái luật

Đi tìm nguyên nhân của những hạn chế nêu trên, theo đánh giá của Đoàn ĐBQH Hà Nội, trước hết do việc phân định giữa văn bản cá biệt và VBQPPL của HĐND, UBND còn chưa rõ ràng. Sự phối hợp giữa các cơ quan nhà nước trong quá trình xây dựng, ban hành văn bản và kiểm tra, rà soát còn hạn chế. Mặt khác, do hệ thống VBQPPL quy định phân cấp quản lý giữa TƯ và địa phương hiện còn nhiều bất cập, không rõ ràng nên cũng gây ít nhiều khó khăn khi thực hiện. Trong khi đối tượng quản lý nhà nước và ban hành VBQPPL ở đô thị và nông thôn có rất nhiều đặc điểm khác nhau nhưng lại chưa có sự phân biệt chính quyền đô thị và nông thôn nên các địa phương cũng gặp không ít lúng túng.

Bên cạnh những yếu tố khách quan do cơ chế mang lại, vấn đề mấu chốt theo đánh giá của nhiều người vẫn là vấn đề con người. Ngay tại Hà Nội, một số cán bộ, công chức làm công tác pháp chế, xây dựng và soạn thảo văn bản còn thiếu và yếu về trình độ, chưa đáp ứng được yêu cầu đặt ra.

Chất lượng của VBQPPL là cơ sở để bảo đảm cho việc thực hiện và áp dụng pháp luật đạt được kết quả cao trong thực tiễn, đồng thời cho phép dự báo được khả năng hiện thực hóa các quy định pháp luật trong đời sống xã hội. Nội dung của VBQPPL phải bảo đảm sự phù hợp với trình độ phát triển kinh tế, chính trị, văn hóa - xã hội của đất nước. Bảo đảm tính hợp lý trong việc phản ánh và bảo vệ lợi ích của các tầng lớp xã hội khác nhau trên phạm vi cả nước, của từng địa phương và mỗi cộng đồng.

Để hạn chế tới mức tối đa những văn bản ban hành trái pháp luật, Đoàn ĐBQH Hà Nội đã có những kiến nghị gửi tới QH và Chính phủ, yêu cầu QH nghiên cứu, sửa đổi bổ sung Luật Ban hành VBQPPL theo hướng đơn giản hóa các hình thức VBQPPL. Trong đó, đề xuất thu gọn hình thức VBQPPL của địa phương theo cách UBND chỉ ban hành một loại văn bản, đó là quyết định và HĐND chỉ ban hành nghị quyết. Kiến nghị Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành TƯ khi ban hành VBQPPL cần bảo đảm tính đồng bộ, ổn định, tránh chồng chéo. Thời gian tới, Hà Nội cũng sẽ đẩy mạnh công tác đào tạo, xây dựng đội ngũ cán bộ công chức có trách nhiệm và trình độ chuyên môn cao trong lĩnh vực xây dựng, ban hành văn bản pháp quy từ thành phố tới cơ sở. Đồng thời, tăng cường thực hiện CCHC trong ban hành VBQPPL.