Luật Giám định tư pháp góp phần cải cách tư pháp

Theo quy định tại Điều 1 và Điều 24 dự thảo luật, ngoài trường hợp thực hiện GĐTP theo trưng cầu của cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng như quy định hiện hành thì đương sự trong vụ án dân sự, việc dân sự, vụ án hành chính cũng có quyền được trực tiếp yêu cầu tổ chức, cá nhân thực hiện việc GĐTP. Đây được coi là quy định nhằm cụ thể hóa cải cách tư pháp, mở rộng quyền dân chủ của cá nhân tham gia tố tụng. Với ý nghĩa đó, nhiều ĐB hoan nghênh chủ trương này, nhưng cũng còn nhiều ĐB bày tỏ sự băn khoăn vì quy định này chưa được thể hiện rõ trong luật hoặc khi ban hành có thể gây khó khăn cho quá trình tố tụng.

ĐB Nguyễn Sỹ Hội (Nghệ An) cho rằng, với quy định này, nếu các bên đương sự thay nhau, liên tục yêu cầu GĐTP thì thời gian xét xử sẽ kéo dài. ĐB Lê Văn Hoàng (TP Đà Nẵng) cũng cho rằng quy định này khó khả thi do chưa thống nhất với quy định trong Luật Tố tụng Dân sự, Tố tụng Hành chính rằng tòa án có quyền từ chối yêu cầu GĐTP của đương sự. Liên quan đến vấn đề chất lượng GĐTP trong các vụ án dân sự, hành chính và cả hình sự, để bảo đảm quyền của các bên đương sự, đồng thời không ảnh hưởng đến tiến trình tố tụng, các ĐB Lê Thị Nga (Thái Nguyên), Giàng A Chu (Yên Bái) yêu cầu luật cần có những quy định cụ thể về khiếu nại kết quả giám định, về quyết định giám định lại, giám định bổ sung...

Một nội dung khác được đề cập trong dự án Luật GĐTP được nhiều ĐB quan tâm là việc đề xuất: hệ thống tổ chức GĐTP về pháp y không còn giám định viên pháp y thuộc Phòng Kỹ thuật hình sự CA tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương như quy định hiện hành. Có ý kiến đồng tình với định hướng này, coi đó là việc chuyên môn hóa, tập trung hóa công tác giám định pháp y cấp tỉnh vào các trung tâm pháp y thuộc cơ quan y tế. Ngược lại, đa số ĐB cho rằng không nên xóa bỏ lực lượng pháp y tại CA tỉnh, thành. Các ĐB Nguyễn Đức Chung (TP Hà Nội), Bạch Thị Hương Thùy (Hòa Bình), Nguyễn Văn Minh (Bắc Cạn)... cho rằng, giám định pháp y thuộc CA các tỉnh, thành là lực lượng được đào tạo cơ bản, có trình độ nghiệp vụ điều tra, có bản lĩnh chính trị, có tính kỷ luật cao, đã và đang đáp ứng tốt công tác điều tra, phá án, góp phần giữ gìn ANTT. Trong nhiều vụ trọng án, pháp y thuộc cơ quan y tế không thể đáp ứng nhiệm vụ một cách nhanh chóng, chính xác như pháp y CA.

Một nội dung cũng còn nhiều băn khoăn là việc thực hiện chủ trương xã hội hóa GĐTP được thể hiện trong dự án luật. Dù tán thành chủ trương này nhưng ĐB Nguyễn Sỹ Hội (Nghệ An) băn khoăn vì lĩnh vực GĐTP có nhu cầu thị trường không nhiều, lợi nhuận không cao, trong khi đòi hỏi phải chi phí lớn trong đầu tư thiết bị kỹ thuật và con người thì liệu có khả thi. ĐB Nguyễn Văn Hiến (Bà Rịa - Vũng Tàu) lại cho rằng điều kiện để trở thành giám định viên tư pháp phải có 5 năm công tác trong lĩnh vực chuyên ngành là "quá hẹp" đối với các cơ sở GĐTP ngoài công lập. Ngoài ra, các ĐB cũng băn khoăn về việc đánh giá chất lượng GĐTP ngoài công lập như một chứng cứ trong tố tụng. Về vấn đề này, ĐB Vi Thị Hương (Điện Biên) đề nghị cần có quy định rõ về các lĩnh vực được xã hội hóa trong GĐTP, quy định cụ thể về công tác kiểm tra, sát hạch để giám sát chất lượng các văn phòng GĐTP ngoài công lập.

* Cùng ngày, QH đã nghe đại diện Bộ Ngoại giao, thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ trình bày Tờ trình về dự án Luật Biển Việt Nam; nghe đại diện Ủy ban Pháp luật của Quốc hội trình bày báo cáo thẩm tra dự án Luật Biển Việt Nam. QH đã thảo luận tại tổ về dự án luật này.