Xã điểm… mất điểm

Xã Đồng Tân được chọn làm điểm xây dựng NTM hoàn thành trong hai năm (2011-2012) bởi đây là xã trung tâm trong chiến lược phát triển kinh tế, xã hội của huyện Ứng Hòa. Đồng Tân được đánh giá có thế mạnh trong phát triển sản xuất nông nghiệp theo hướng hàng hóa để từ đó nhân rộng ra các xã của huyện. Có sự phát triển nhanh và khá toàn diện trong mấy năm gần đây, nhưng đối chiếu với bộ tiêu chí về xây dựng NTM, Đồng Tân mới chỉ đạt 1 trong tổng số 19 tiêu chí. Ông Nguyễn Tiến Trình, Chủ tịch UBND xã Đồng Tân cho biết, trong xây dựng NTM, Đồng Tân gặp không ít vấn đề. Xã đã được phê duyệt đề án xây dựng mô hình điểm NTM, nhưng lúng túng trong quá trình thực hiện do năng lực cán bộ địa phương còn thấp.

Trong các bước triển khai chương trình xây dựng NTM, công tác quy hoạch có vai trò "tiên phong" để không chỉ tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển sản xuất, xây dựng các khu dân cư hoàn chỉnh, phục vụ nhu cầu ngày càng cao của người dân mà còn tạo cơ sở pháp lý để xã quản lý đất đai. Song đến nay, Đồng Tân vẫn chưa hoàn thành quy hoạch. Một số công trình đang được xã điểm NTM này triển khai đều căn cứ vào nền tảng quy hoạch cũ. Nguồn vốn cho xây dựng NTM ở xã Đồng Tân cũng hết sức khó khăn. Theo đề án được phê duyệt, xã cần hơn 241 tỷ đồng để xây dựng NTM. Bên cạnh nguồn vốn đầu tư của doanh nghiệp, người dân đóng góp, vốn của các chương trình lồng ghép... và sự hỗ trợ của cấp trên, Đồng Tân phải huy động từ nội lực khoảng 39,2 tỷ đồng. Thế nhưng, nguồn lực của địa phương chỉ có thể "trông" vào đấu giá quyền sử dụng đất và hợp thức hóa đất vi phạm theo Nghị định 84 và cũng không dễ thực hiện bởi xã vẫn chưa có quy hoạch sử dụng đất và quy hoạch phát triển cơ sở hạ tầng kỹ thuật.

Do thiếu vốn đầu tư và trống quy hoạch nên kể từ khi đề án xây dựng NTM được duyệt đến nay, Đồng Tân chỉ triển khai xây dựng ba công trình là trụ sở UBND xã, trường mầm non và trung học cơ sở với tổng mức đầu tư khoảng 22 tỷ đồng đều do ngân sách thành phố và huyện hỗ trợ. Và điều đáng nói là xã điểm xây dựng NTM nhưng địa phương này là điểm nóng về vi phạm trong quản lý đất đai. Tính đến thời điểm này, tại Đồng Tân tồn tại 187 trường hợp lấn chiếm đất đai, 465 trường hợp cấp đất trái thẩm quyền, 326 trường hợp chuyển mục đích sai quy định, tỷ lệ hộ dân được cấp giấy chứng nhận hợp pháp chỉ đạt 39,59%. Đồng Tân đứng gần "đội sổ" trong cấp giấy chứng nhận đất ở cho người dân nên công tác quản lý đất đai ở địa phương rất khó khăn và người dân ít có điều kiện để thế chấp vay vốn ngân hàng phát triển sản xuất.

Kiến trúc nông thôn ở Đồng Tân cũng rất lộn xộn, cơ sở vật chất, kết cấu hạ tầng nông nghiệp, nông thôn còn nhiều khó khăn. Đồng Tân chỉ có 33,7% đường giao thông liên xã, 55,6% đường làng, ngõ xóm được kiên cố hóa. Hệ thống đường giao thông nội đồng, kênh mương không đáp ứng được yêu cầu phát triển nông nghiệp. Trên địa bàn xã hiện nay chưa có trạm cấp nước sạch tập trung. Tại các khu dân cư, hệ thống tiêu thoát nước đã có từ nhiều năm trước, chủ yếu dưới hình thức tự chảy, hiện nay đã xuống cấp nghiêm trọng, ứ đọng cục bộ vào mùa mưa bão và gây ô nhiễm môi trường. Tỷ lệ lao động trong lĩnh vực nông nghiệp của Đồng Tân vẫn còn ở mức cao, khoảng 75%. Thu nhập bình quân đầu người của xã năm 2010 mới đạt 9 triệu đồng/người, thấp hơn mức bình quân chung so với nhiều địa phương khu vực ngoại thành.

Đề cập về vấn đề này, Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Nguyễn Đăng Khoa, Phó Trưởng ban Chỉ đạo chuyên trách chương trình xây dựng NTM Trung ương cho rằng: "Nếu xã được chọn làm điểm xây dựng NTM mà tiến độ còn chậm hơn xã thường thì vai trò làm điểm của xã điểm không còn". Do đó cần xem xét lại trách nhiệm của ban chỉ đạo cấp xã và hiệu quả của mối liên hệ giữa ban chỉ đạo các cấp.