Phát triển hạ tầng, tăng lượng người sử dụng

Giám đốc Sở GTVT Hà Nội Nguyễn Quốc Hùng cho biết, thành phố có 1.254 xe buýt, hoạt động trên 82 tuyến, có năng lực vận chuyển hơn 1,1 triệu lượt hành khách/ngày (420 triệu lượt hành khách/năm). Tuy nhiên, xe buýt vẫn còn hạn chế nhất định và cũng mới đáp ứng khoảng 10% nhu cầu đi lại của nhân dân. Trong thực trạng hạ tầng phát triển chậm, tiến độ các dự án đường sắt đô thị chưa bảo đảm, vài ba năm tới, xe buýt vẫn giữ vai trò trụ cột trong VTCC. Hà Nội và các cơ quan chức năng đang thực hiện chủ trương hạn chế phương tiện cá nhân, như vậy, vai trò xe buýt trong thời gian tới còn quan trọng hơn.

Theo Tổng Giám đốc Tổng Công ty Vận tải Hà Nội (Transerco) Nguyễn Phi Thường, đơn vị luôn nỗ lực thực hiện tốt vai trò chủ lực trong vận tải hành khách ở thành phố để góp phần giảm ùn tắc giao thông. Khảo sát cho thấy, tỷ lệ chiếm dụng đường của xe buýt trên một số tuyến chính là từ 4% đến 12%, nhưng vận chuyển tới 12%-24% lượng người tham gia giao thông. Ông Thường dẫn chứng, nếu chỉ tính trên 6 trục quan trọng gồm: Nguyễn Văn Cừ, Ngã Tư Sở, Cầu Giấy, Giải Phóng, Phạm Văn Đồng, Trần Duy Hưng, không có xe buýt thì sẽ xuất hiện thêm hơn 100 nghìn xe máy trong giờ cao điểm. Kết quả điều tra xã hội học cũng cho thấy, 26% đánh giá dịch vụ tốt, 65% đánh giá bình thường, 8% đánh giá kém, 1% đánh giá quá kém. Đó là những con số đáng mừng, nhưng đáng tiếc, khách đi xe buýt chủ yếu chỉ là học sinh, sinh viên (chiếm 80% tổng số hành khách). Mục tiêu tăng lượng hành khách sử dụng VTCC lên 15% vào năm 2015 không dễ, khi công suất cung ứng khai thác đã đến giới hạn. Trung bình, mỗi ngày một xe buýt của Transerco vận chuyển 1.152 hành khách, hệ số sử dụng ghế là 80% (giờ cao điểm là 140%, có chuyến lên tới 200%), rất cao so với mức 50-55% của Singapore.

Điều chỉnh giờ học, giờ làm việc để giảm áp lực cho xe buýt

Để giải bài toán hạn chế phương tiện cá nhân, rõ ràng phải tăng lượng người sử dụng phương tiện VTCC, trước mắt là xe buýt, nhưng thực sự không dễ. Con số 80% hành khách đi xe buýt hiện nay là học sinh, sinh viên đã đủ nói lên điều đó. Tại sao vậy? Đơn giản, mạng lưới giao thông hiện đã quá tải, thời gian hành trình kéo dài, do vậy chỉ học sinh, sinh viên mới có thời gian… sử dụng loại hình này. Theo Transerco, so với năm 2005, thời gian trung bình trong chuyến đi đã tăng hơn 40%. Số liệu mới nhất của doanh nghiệp cho biết, vào giờ cao điểm trong tháng 8-2011, trung bình mỗi chuyến chậm 10,5 phút, sang tháng 9 là 13,5 phút, cá biệt có chuyến muộn tới 30-40 phút. Đó là chưa kể tần suất các chuyến chưa cao nên chưa thu hút được cán bộ, công chức sử dụng. Điều này phần nào được chứng minh qua kết quả điều tra xã hội khẳng định 65% người được hỏi từ chối không đi xe buýt do phải chờ lâu.

Tiếp tục đầu tư phát triển hạ tầng dành cho xe buýt, mở thêm tuyến mới... được xem là yêu cầu bắt buộc để tiếp sức cho loại hình VTCC này. Giám đốc Sở GTVT Hà Nội Nguyễn Quốc Hùng kiến nghị như vậy và đề xuất điều chỉnh thời gian hoạt động trong một số lĩnh vực, nâng cao chất lượng dịch vụ xe buýt. Tổng Giám đốc Transerco rất tán thành với kiến nghị nói trên. Theo ông, việc bố trí lệch giờ làm việc cũng phần nào giảm bớt áp lực cho xe buýt vào giờ cao điểm. Bên cạnh đó, Transerco kiến nghị tách đường riêng cho xe buýt, tăng cường hỗ trợ bảo đảm an ninh cho hành khách…

Phó Chủ tịch Nguyễn Văn Khôi khẳng định, thành phố đã và đang thực hiện quyết liệt nhiều giải pháp để giải quyết tình trạng giao thông bức xúc hiện nay, trong đó có phát triển VTCC. Trong điều kiện hiện tại, bên cạnh đầu tư phát triển, các cơ quan chức năng phải tính toán bố trí điểm dừng, đỗ xe buýt hợp lý, nếu cần thiết, phù hợp, cần thu nhỏ vỉa hè, tạo đường, điểm dừng cho xe buýt.

Bộ trưởng Đinh La Thăng nhấn mạnh, đã đến lúc cần có hành động, giải pháp mạnh để giải quyết ùn tắc giao thông tại các đô thị. Những giải pháp ít sử dụng kinh phí sẽ được ưu tiên thực hiện trước. Ông cho biết, Bộ trưởng Bộ GD-ĐT Phạm Vũ Luận cũng đồng tình với việc điều chỉnh giờ học của các trường đại học, cao đẳng… Sắp tới, Bộ GTVT sẽ có văn bản báo cáo Chính phủ về điều chỉnh thời gian làm việc của các cơ quan, trường học. Bộ trưởng Đinh La Thăng cũng yêu cầu các cơ quan chức năng của Bộ và TP Hà Nội nghiên cứu việc cấm phương tiện cá nhân trên một số tuyến có nhiều trường đại học vào giờ cao điểm để ưu tiên cho xe buýt hoạt động. Điều chỉnh giờ học, giờ làm việc sẽ giúp giảm áp lực cho xe buýt vào giờ cao điểm. Các cơ quan chức năng còn nhiều việc phải làm để tìm đường phát triển phương tiện VTCC trong thời gian tới.