Hứa hẹn một không gian tươi sáng

Bước tiến được cho là đột phá của hội nghị lần này là bản Tuyên bố chung gồm nhiều vấn đề "nóng" được các thành viên cùng quan tâm. Qua đó, lãnh đạo các nước SNG đã nhất trí vạch ra nhiều kế hoạch phát triển cho tương lai của cộng đồng - một động thái đóng vai trò quyết định nhằm bảo đảm an ninh và phát triển kinh tế trong không gian SNG.

Được thành lập từ năm 1991 (sau khi Liên bang Xô viết tan rã) khu vực SNG đã và đang phải đối phó với rất nhiều thách thức. Trước hết là các tổ chức khủng bố đang gia tăng hoạt động, với nhiều vụ tấn công thảm khốc, điển hình là vụ đánh bom tàu điện ngầm tại Mátxcơva Nga hồi cuối tháng 3-2010. Bên cạnh đó, mặc dù cuộc chiến Caucasus giữa Nga và Georgia tại Nam Ossetia đã đi qua gần hai năm, song tàn tro xung đột vẫn âm ỉ cháy, tiềm ẩn nguy cơ chạy đua vũ trang trong khu vực. Tình hình chính trị tại một số quốc gia thành viên không ổn định cũng là nguyên nhân có thể dẫn đến bùng nổ mâu thuẫn và xung đột. Điển hình là cuộc khủng hoảng chính trị tại Kyrgyzstan. Đây là thực tế khách quan khiến các nước SNG xích lại gần nhau hơn trong hợp tác an ninh quốc phòng vì sự ổn định của mỗi quốc gia và cả khu vực này. Vì vậy, Nga và các nước thành viên đã nghiên cứu để hướng tới một hệ thống quốc phòng chung. Kế hoạch cụ thể này sẽ giúp tăng cường sức mạnh quân sự; đồng thời nâng cao tiếng nói và vai trò của khối SNG trên diễn đàn quốc tế. Điều này còn như một tín hiệu cảnh báo tới dự án Đông tiến của phương Tây do Mỹ đứng đầu.

Ngay sau khi Liên Xô sụp đổ, phương Tây đã nhanh chóng biến những thành viên SNG thành quân cờ trong kế hoạch "lấn sân" sang phía Đông. Trong bối cảnh Nga trở nên yếu thế, chính sách "chia nhỏ và lôi kéo" của phương Tây đã có lúc phát huy hiệu quả. Không thể phủ nhận một thực tế rằng, trong những năm đầu thế kỷ XXI, không gian hậu Xô viết đã từng chao đảo vì làn sóng cách mạng màu sắc tràn qua một loạt quốc gia, bắt đầu từ "Cách mạng Hoa hồng" tại Georgia, đến "Cách mạng Cam" tại Ukraine và "Cách mạng Hoa tulip" ở Kyrgyzstan.

Song, trong những năm gần đây, cục diện thế giới đã xuất hiện những xoay chuyển lớn. Nga đã lấy lại vị thế vốn có trên các diễn đàn thế giới. Cùng với đó, từ thực tế bất ổn đang diễn ra ở Georgia-nước đơn phương đòi rút khỏi SNG sau cuộc chiến Caucasus năm 2008, các quốc gia từng nằm trong Liên bang Xô viết đã nhận thấy, không gian SNG mới là địa bàn cần chú trọng hàng đầu và mối liên kết khu vực mới là quan hệ bền vững, là lợi ích sát sườn, nhất là về kinh tế. Trong bối cảnh hiện nay, "di chứng" của cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu vẫn đang khiến nhiều nền kinh tế gặp khó khăn nghiêm trọng, sự hợp sức của SNG sẽ tạo đòn bẩy cho khu vực, nhằm lấy lại đà tăng trưởng. Đây là lý do tại hội nghị lần này, các nhà lãnh đạo SNG đã nhất trí đẩy nhanh tiến độ xây dựng một khu vực thương mại tự do.

Tóm lại, tất cả những yếu tố song phương và đa phương đang hứa hẹn sẽ đem lại một tương lai tươi sáng hơn cho không gian SNG.