Vào giai đoạn nước rút

Tuy nhiên, vẫn còn những khó khăn, vướng mắc trong cơ chế, chính sách, trong thực hiện các tiêu chí, cần được tháo gỡ.

Khởi sắc nhưng chưa đồng đều

Thu hoạch hoa hồng ở xã Đại Thịnh, huyện Mê Linh. Ảnh: Minh Phú

Theo BCĐ Chương trình xây dựng NTM trung ương, đến nay, 11/11 xã điểm NTM đã hoàn thành quy hoạch chung, 902/1.188 công trình xây dựng cơ sở hạ tầng hoàn thành. Bộ trưởng Bộ NN & PTNT Cao Đức Phát so sánh, nếu như năm 2010, Chương trình tập trung chủ yếu vào xây dựng cơ sở hạ tầng, thì 6 tháng đầu năm 2011, các xã đã tập trung cao hơn cho phát triển sản xuất. Nhờ vậy, đời sống nông dân và diện mạo nông thôn đã đổi thay rõ rệt. Từ chỗ khởi đầu xã cao nhất chỉ đạt 8 tiêu chí NTM, xã đạt thấp nhất đạt 2 tiêu chí và đa số các xã chỉ đạt từ 3-4 tiêu chí; đến nay, xã cao nhất đã đạt 16 tiêu chí và xã thấp cũng đạt 8 tiêu chí.

Mặc dù đã có nhiều khởi sắc nhưng vẫn còn sự chênh lệnh rất lớn giữa các xã. Trong số 11 xã làm điểm, chỉ có 4 xã gồm: Tân Thông Hội (TP.Hồ Chí Minh); Thụy Hương (Hà Nội), Tân Thịnh (Bắc Giang), Tân Hội (Lâm Đồng) đạt 14/19 tiêu chí trở lên, còn 7 xã các tiêu chí đạt thấp (mới đạt từ 8-13 tiêu chí). Theo BCĐ Chương trình, đến hết 2011, thời điểm kết thúc 2 năm thí điểm, BCĐ sẽ tổng kết rút kinh nghiệm. Thời gian không còn dài, dự kiến chỉ 4 xã hiện đã đạt 14 tiêu chí trở lên là có thể hoàn thành 19 tiêu chí; 7 xã còn lại sẽ phải tiếp tục kéo dài thêm thời gian.

Khẩn trương tháo gỡ khó khăn

Trong hơn một năm triển khai thí điểm chương trình, nhiều vướng mắc trong cơ chế chính sách, trong triển khai thực hiện đã được tháo gỡ dần. Tuy nhiên, đến thời điểm này vẫn chưa hết tâm lý trông chờ thụ động vào hỗ trợ của trung ương; nhiều điểm hướng dẫn của các bộ, ngành cần thiết cho xây dựng NTM ở các xã điểm chậm được ban hành. Đặc biệt, đã bộc lộ nhiều tiêu chí chưa phù hợp đối với đặc thù từng địa phương, vùng miền. Ông Đặng Quang Tạo, Chủ tịch, kiêm Bí thư Đảng ủy xã Tân Thịnh (Bắc Giang) cho rằng, tiêu chí chợ nông thôn, nhà văn hóa, khu trung tâm thể thao… ở mỗi vùng miền có đặc thù khác nhau. Ở các xã đồng bằng, người dân thích bóng đá nên xây dựng sân bóng là hợp lý, nhưng ở miền núi không phải xã nào cũng cần. Nếu xây dựng xong không quản lý được trở thành vấn đề nhức nhối. Bên cạnh đó, các tiêu chí thu nhập, chuyển dịch cơ cấu lao động rất khó có kết quả trong thời gian 2 năm nên tiêu chí này không khả thi đối với các xã miền núi, vùng sâu, vùng xa… Chung quan điểm này, ông Nguyễn Công Nghiệp, Thứ trưởng Bộ Tài chính dẫn chứng thêm: "Khu vực ĐBSCL hệ thống kênh mương dày đặc, nếu cứng hóa hết sẽ tốn rất nhiều kinh phí và không thực sự cần thiết. Tiêu chí chuyển dịch cơ cấu lao động đối với vùng cần nhiều lao động nông nghiệp như ở ĐBSCL cũng chưa phù hợp bởi mùa thu hoạch ở đây đang rất thiếu lao động…".

Tại hội nghị sơ kết Chương trình xây dựng thí điểm mô hình NTM mới đây, Chủ tịch nước Trương Tấn Sang, Trưởng BCĐ Chương trình cho rằng, từ nay đến cuối năm, các xã điểm cần dồn sức hoàn thành công tác xây dựng cơ sở vật chất, kết cấu hạ tầng (trừ một số xã đặc biệt phải để lại). Đối với các bộ, ngành, những văn bản, hướng dẫn còn thiếu, cần bổ sung nhưng phải tính toán để không chồng chéo. Đối với các tiêu chí trong Bộ tiêu chí quốc gia NTM, đây mới chỉ là dự thảo ban đầu để làm điểm, sau khi tổng kết, đánh giá, bộ tiêu chí này sẽ được điều chỉnh để phù hợp hơn với tình hình thực tế. Chủ tịch nước Trương Tấn Sang cũng nhấn mạnh, Trung ương và các bộ, ngành, địa phương sẽ quyết liệt chỉ đạo, triển khai hoàn thành sớm xây dựng NTM tại 11 xã làm điểm, làm cơ sở để tổng kết, rút kinh nghiệm trước khi nhân ra diện rộng.