Quan hệ Nga - EU: Thoát khỏi vùng “áp thấp”

EU và Nga đã giải tỏa được bất đồng xung quanh việc cấm nhập toàn bộ mặt hàng rau xanh.

Trước đó, dù chương trình nghị sự đưa ra hàng loạt vấn đề nóng cần bàn thảo như an ninh năng lượng, cuộc khủng hoảng nợ tại châu Âu, tình hình bất ổn chính trị tại Bắc Phi, nhưng bầu không khí của Hội nghị Thượng đỉnh Nga - EU vẫn bị phủ bóng bởi tranh cãi xung quanh quyết định cấm nhập khẩu các loại rau xanh từ EU mà Mátxcơva đưa ra cách đây 1 tuần. Trong khi Brussels cho rằng Xứ Bạch dương đang có hành động đi ngược lại các nguyên tắc của Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) thì Mátxcơva chỉ trích EU không đưa thông tin đầy đủ, kịp thời về diễn biến dịch nhiễm khuẩn E.coli đang bùng phát ở châu Âu. Các nhà lãnh đạo Nga không ngần ngại tuyên bố sẽ chỉ mở cửa trở lại đối với rau xanh của EU cho đến khi nào liên minh này cung cấp các chi tiết về nguồn gốc bùng phát E.coli.

Động thái này diễn ra đúng vào lúc người dân châu Âu vô cùng hoang mang khi hàng loạt mặt hàng nông sản bị đưa vào danh sách tình nghi là nguồn gốc phát sinh dịch bệnh. Sau khi dưa chuột của Tây Ban Nha được "minh oan" thì rau diếp, các loại salad tiếp tục nằm trong diện "nguy cơ cao". Dù ngày 10-6, các nhà khoa học Đức khẳng định giá đỗ là "thủ phạm" chính gây nên đợt bùng phát E.coli nguy hiểm nhất trong lịch sử loài người, nhưng tâm lý hoài nghi vẫn chưa được giải tỏa khi loại vi khuẩn này tiếp tục được phát hiện trên những sản phẩm rau quả khác như củ cải đường của Hà Lan và quả bơ xuất sang Thái Lan. Thậm chí, có nguồn tin còn cho rằng vi khuẩn E.coli có thể được cố tình phát tán trong một chiến dịch tấn công khủng bố với cách thức hoàn toàn mới.

Đáng nói là những cáo buộc vội vàng tương tự trường hợp dưa chuột của Tây Ban Nha đang khiến toàn bộ ngành nông nghiệp châu Âu trở thành nạn nhân của E.coli. Đây cũng là nguyên nhân thổi bùng mâu thuẫn ngay giữa các thành viên EU. Mới đây, Tây Ban Nha đã lên tiếng đòi bồi thường thiệt hại cho nông dân nước này vì thông tin không chính xác của Đức đã dẫn đến việc 9 quốc gia hạn chế nhập khẩu dưa chuột từ Xứ sở Bò tót, gây thiệt hại hàng trăm triệu euro. Nhưng quan ngại lớn hơn là dịch E.coli có thể trở thành cơ hội để những bất đồng quan điểm về chính sách nông nghiệp vốn tồn tại lâu nay trong EU bùng phát. Hiện tại, dù cam kết sẽ bồi thường cho nông dân bị thiệt hại, song thực tế, EU chưa xác định sẽ sử dụng khoản tài chính nào hay sẽ phải huy động bao nhiêu vốn và cũng chưa biết sẽ bồi thường cho các nạn nhân theo khuôn khổ pháp lý nào để tránh tạo nên tình huống cạnh tranh bất bình đẳng giữa các thành viên.

Lo ngại sự lây lan của chủng vi khuẩn E.coli gây chết người, nhiều quốc gia như Lebanon, Quatar, Kuwait cũng đã ban hành lệnh cấm nhập khẩu hoàn toàn hoặc một số mặt hàng rau xanh từ châu Âu. Tuy nhiên, việc Nga đồng ý dỡ bỏ lệnh cấm nhập khẩu rau quả sẽ giúp EU giảm được thiệt hại đáng kể. Vì trước thời điểm dịch E.coli bùng phát, Nga là thị trường đơn lẻ lớn nhất khi nước này nhập hơn 1/4 lượng rau xuất khẩu từ EU. Năm ngoái, kim ngạch xuất khẩu rau quả tươi từ EU sang Nga lên tới 853 triệu USD.

Tương tự như với Mỹ, hơn 1 năm qua, quan hệ Nga và EU đã được cải thiện đáng kể sau cuộc chiến với Georgia tại Nam Ossetia tháng 8-2008. Gỡ bỏ được những vướng mắc xung quanh cuộc tranh cãi về rau xanh sẽ là một tín hiệu tích cực cho quá trình thương thảo những vấn đề mà hai bên mong muốn đạt được trong tương lai gần. Đó là cuộc đàm phán về việc dỡ bỏ thị thực nhập cảnh và kế hoạch gia nhập WTO của Nga.