Chọn thế cờ lùi

Các nghị sĩ Mỹ cáo buộc Tổng thống Obama đã hành động trái Hiến pháp khi bỏ qua sự ủng hộ của Quốc hội để tiến hành một cuộc chiến tranh bên ngoài quốc gia này. Theo Hiến pháp Mỹ, chỉ Quốc hội mới có quyền tuyên bố chiến tranh. Tuy nhiên, với tư cách là Tổng tư lệnh các lực lượng vũ trang, Tổng thống có quyền có hành động quân sự trong các trường hợp khẩn cấp hoặc khi phải đối mặt với các mối đe dọa về an ninh quốc gia. Người đứng đầu Nhà Trắng khẳng định sứ mệnh quân sự ở Libya là rõ ràng, vì nếu không hành động sẽ dẫn đến một cuộc diệt chủng kiểu Rwanda và gây ra cuộc khủng hoảng nhân đạo khiến cả vùng Bắc Phi bất ổn.

Tuy vậy, tuyên bố của người đứng đầu nước Mỹ không làm hài lòng Quốc hội và người dân nước này. Đã có nhiều phản ứng không đồng tình khi ông chủ Nhà Trắng "dấn thân" vào cuộc chiến không biết sẽ đi tới đâu. Các cuộc thăm dò gần đây cho thấy chưa đến 50% người được hỏi ủng hộ hành động can thiệp vào Libya của ông B.Obama. Đây là con số khác thường, vì khi mở màn một chiến dịch quân sự, các Tổng thống Mỹ đều nhận được nhiều sự ủng hộ. Khi khai chiến ở Afghanistan năm 2001, cựu Tổng thống Bush nhận được 90% sự ủng hộ của người dân. Trong giai đoạn đầu cuộc chiến Iraq năm 2003, ông vẫn được trên 60% ủng hộ. Các cuộc thăm dò còn cho thấy không có nhiều người bị thuyết phục rằng Libya là mối de dọa cận kề hay "rất quan trọng" đối với lợi ích quốc gia của Mỹ.

Hạ nghị sĩ Roscoe Bartlett, thành viên Ủy ban Quân lực Hạ viện Mỹ, cho rằng tham gia cuộc tấn công Libya có thể gây tốn kém cho Mỹ khoảng 1 tỷ USD và điều đó có nghĩa là các thế hệ mai sau của Mỹ sẽ phải trả thêm một món nợ nữa. Hiện chi phí ban đầu của Mỹ gồm tên lửa và bom tại cuộc chiến tại Libya ước tính từ 400-800 triệu USD. Đến hết ngày 22-3, Mỹ đã phóng 161 tên lửa Tomahawk vào lãnh thổ Libya và điều máy bay ném bom B-2 bay 25 tiếng đồng hồ để đến ném khoảng một tấn bom xuống các vị trí của quân Chính phủ Libya. Mỗi quả tên lửa trị giá từ 1 triệu đến 1,5 triệu USD, chi phí cho mỗi giờ bay của máy bay B-2 ít nhất là 10.000 USD, chưa kể tiền xăng dầu và chi phí cho phi công. Trong bối cảnh nước Mỹ bị thâm hụt ngân sách vượt ngưỡng 14.000 tỷ USD, cuộc chiến tại Libya đang chất thêm gánh nặng lên xứ Cờ hoa...

Trước làn sóng chỉ trích ngày một dâng cao, Tổng thống Mỹ tuyên bố chỉ thực hiện hành động quân sự hạn chế tại Libya và nhanh chóng trao quyền chỉ huy chiến dịch cho các đồng minh châu Âu. Vì thế, trong cuộc tấn công đầu tiên hôm 19-3, Mỹ giữ vị thế khá khiêm tốn khi hỗ trợ máy bay chiến đấu của Anh và Pháp bằng tên lửa Tomahawk bắn đi từ tàu chiến ở Địa Trung Hải. Rõ ràng "thận trọng" là từ khóa để giải mã những tính toán của Nhà Trắng trước quyết định lập vùng cấm bay. Việc người đứng đầu Chính phủ Mỹ không sẵn sàng tung bộ binh vào chiến dịch ở Libya cho thấy cường quốc số 1 thế giới đã kịp rút kinh nghiệm từ bài học ở Iraq và Afghanistan.

Năm 2011 là một năm quan trọng với Tổng thống B.Obama khi phải hoạt động liên tục để vận động cho chiến dịch tái tranh cử. Sa lầy vào một cuộc chiến thứ ba nữa của nước Mỹ sẽ đồng nghĩa với việc đánh mất sự ủng hộ của dân chúng đối với người từng cam kết mạnh mẽ việc rút quân đội Mỹ khỏi Iraq và Afghanistan. Hơn thế, trong bối cảnh hiện nay, xem ra nước Mỹ chưa sẵn sàng cho một cuộc can thiệp quốc tế với quy mô lớn không phải vì lợi ích sống còn của họ. Và Libya không phải là một địa chỉ như vậy.

Hiển nhiên là Mỹ không muốn bỏ qua vựa dầu Libya; nhưng với những gì đang diễn ra, có nhiều lý do để nước Mỹ quyết định tham gia cuộc chiến Địa Trung Hải với vai trò khiêm tốn hơn.