Chủ động ngăn mặn, trữ ngọt

Trong khi đó, mùa mưa có thể đầu tháng 6 mới bắt đầu, muộn hơn so với trung bình nhiều năm 20 ngày sẽ ảnh hưởng tới sản xuất nông nghiệp. Bên lề hội thảo "Quy hoạch tổng thể thủy lợi khu vực miền Trung trong điều kiện biến đổi khí hậu, nước biển dâng" vừa được Bộ NN&PTNT tổ chức tại Hà Nội, PV Báo Hànộimới đã có cuộc phỏng vấn Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Đào Xuân Học xung quanh vấn đề này.

- Xin Thứ trưởng nói rõ hơn mức độ xâm mặn tại đồng bằng sông Cửu Long mùa khô năm nay?

- Khác với mọi năm là phải từ giữa tháng 3 và tháng 4 hạn hán, xâm nhập mặn mới diễn ra gay gắt, năm nay, ngay từ trung tuần tháng 2, nhiều địa phương trong vùng đồng bằng sông Cửu Long đã phải gồng mình đối phó với hạn, mặn. Thông tin tôi nhận được, tại một số tỉnh ven biển, nước biển xâm nhập sâu vào các sông rạch khiến các dòng sông bị nhiễm mặn sớm. Nước trên các sông Cổ Chiên, Cửa Đại, Hàm Luông tỉnh Bến Tre đã bị nhiễm mặn 4‰ lấn sâu vào nội địa 30-35km. Hay cửa biển Trần Đề giáp với hai tỉnh Trà Vinh và Sóc Trăng nước mặn cũng lấn sâu khoảng 30km. Theo những số liệu đo đạc của Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn trung ương và Viện Khoa học thủy lợi Việt Nam, năm nay, nước mặn sẽ tràn vào hệ thống sông rạch cách cửa sông 70km, sâu hơn các năm trước khoảng 20km.

- Xâm nhập mặn sẽ gây ảnh hưởng tới sản xuất nông nghiệp như thế nào thưa Thứ trưởng?

- Xâm nhập mặn sẽ khiến chúng ta sẽ thiếu nước ngọt để cung cấp cho các vùng sản xuất, ngay cả nước sinh hoạt cho các vùng đó cũng bị khó khăn. Những nơi xâm nhập mặn cao sẽ không có điều kiện để cây trồng phát triển, một số cây trồng sẽ bị chết. Đối với nuôi trồng thủy sản cũng bị ảnh hưởng đến năng suất tôm và một số loại hải sản khác. Mức độ thiệt hại và diện tích bị ảnh hưởng hiện nay chúng tôi chưa có thống kê cụ thể. Sau khi có thống kê thiệt hại, Bộ NN&PTNT sẽ có báo cáo và có thể kiến nghị Chính phủ có chính sách hỗ trợ nông dân.

- Năm nào hạn hán, xâm mặn cũng diễn ra tại đồng bằng sông Cửu Long, phải chăng hệ thống thủy lợi chưa đáp ứng được yêu cầu?

- Các công trình thủy lợi lớn tại đồng bằng sông Cửu Long tuy chưa hoàn thiện nhưng đã phát huy khá hiệu quả, giúp cải tạo được diện tích đất phèn lớn, cải tạo đất mặn, nâng cao năng suất cây trồng. Nhưng do chịu ảnh hưởng của biến đổi khí hậu và tốc độ đô thị hóa nhanh khiến hệ thống thủy lợi chưa phát huy hết hiệu quả ngăn mặn, trữ ngọt.

- Vậy Bộ NN&PTNT có những khuyến cáo gì?

- Trước hết, các địa phương phải phổ biến rộng rãi cho nông dân vùng nào có thể sản xuất, vùng nào phải tích nước để tránh ảnh hưởng của quá trình xâm nhập mặn. Về lâu dài, Chính phủ sẽ chỉ đạo đấu tranh hạn chế việc xây dựng thủy điện trên thượng nguồn sông Mê Kông để giảm tác động ảnh hưởng đến Đồng bằng sông Cửu Long. Tuy nhiên, chúng ta phải chủ động ngăn mặn, trữ ngọt là chính, hiện Chính phủ đã giao cho Bộ NN&PTNT quy hoạch thủy lợi Đồng bằng sông Cửu Long trong điều kiện biến đổi khí hậu và nước biển dâng, Bộ NN&PTNT đã chỉ đạo các vụ, viện nghiên cứu xem xét vấn đề ngăn mặn, trữ nước ngọt bảo đảm nước ngọt để chúng ta có thể chủ động về nguồn nước.

- Xin chân thành cảm ơn Thứ trưởng!

Hiện có 11 công trình thủy điện (trong đó có đập Sayaboury) của các nước Lào, Thái Lan, Campuchia dự kiến được xây dựng trên dòng chính sông Mê Kông. Vì vậy, Việt Nam là quốc gia chịu ảnh hưởng nhiều nhất do nằm ở cuối nguồn sông Mê Kông. Không những làm giảm dòng chảy về Đồng bằng sông Cửu Long vào mùa khô còn làm gia tăng diện tích ngập mặn, đặc biệt khi có sự kết hợp của biến đổi khí hậu và nước biển dâng. Dự báo, có khoảng 14 triệu người bị ảnh hưởng gián tiếp do thu nhập của họ chủ yếu từ sản xuất nông nghiệp và nuôi trồng thủy sản.