Cuộc trở về khó khăn

Cựu Tổng thống Haiti bị bắt giữ tại một khách sạn ở thủ đô Port-au-Prince ngày 18-1 khi chuẩn bị có cuộc gặp báo giới trong nước và quốc tế để giải thích lý do trở lại quê hương. Các nhân viên tư pháp Haiti sau đó đã thẩm vấn ông Duvalier về những hành vi sai trái trước đây. Năm 2004, tổ chức Minh bạch quốc tế ước tính ông này biển thủ 300 - 800 triệu USD khi còn nắm quyền. Quá trình xét xử cựu chính khách này dự kiến kéo dài ba tháng.

Ông Duvalier trở thành Tổng thống Haiti năm 1971 khi mới 19 tuổi, kế vị người cha quá cố Francois Duvalier, biệt danh "Papa Doc". Đế chế của hai cha con nhà Duvalier được cho là một trong những chương đen tối nhất trong lịch sử Haiti. Hiến pháp Haiti trao cho Duvalier quyền lực gần như tuyệt đối. Ông ta dựa vào nó để triển khai chính sách bàn tay sắt, chống lại tất cả những người được cho là chống đối. Dưới sự cai trị của Duvalier, đời sống người dân Haiti ngày càng khó khăn. Năm 1986, nhân vật này bị lật đổ trong một cuộc nổi dậy với cáo buộc cai trị Haiti bằng "quả đấm sắt" và tham ô hàng trăm triệu USD từ các quỹ nhà nước trong 15 năm cầm quyền. "Baby Doc" đã sống lưu vong chủ yếu ở Pháp trong quãng thời gian sau đó. Năm 2007, ông đã bắn tin với nhiều đài phát thanh ở Haiti với mong muốn về nước và xin lỗi nhân dân Haiti về những sai lầm trong quá khứ, nhưng Tổng thống Haiti Rene Preval đã bác bỏ và tuyên bố sẽ xét xử Duvalier nếu ông này trở về.

Ngày 16-1, ông Duvalier đã bất ngờ trở về Haiti trong bối cảnh nước này đang chìm đắm trong khủng hoảng chính trị và sa lầy trong những nỗ lực tái thiết sau thảm họa động đất khủng khiếp hồi năm ngoái. Sự trở về của ông đã nhận được những phản ứng khác nhau. Chính giới Haiti nhận định mục đích chuyến trở về của nhân vật này có thể là để nắm bắt cơ hội trong cuộc bầu cử tổng thống vòng hai vốn chưa được định ngày (sau cuộc bầu cử tổng thống gây tranh cãi năm ngoái mà không ứng cử viên nào giành hơn 50% số phiếu). Bình luận về sự trở về của cựu độc tài, Thủ tướng Haiti Jean-Max Bellerive cho biết: "Ông ta là người Haiti, vì vậy ông được tự do trở về". Khi được hỏi liệu sự hiện diện của ông Duvalier có gây bất ổn trong nước hay không, Thủ tướng Bellerive khẳng định: "Cho đến giờ chưa có lý do để tin vào điều đó". Trong khi đó, tình hình an ninh ở Port-au-Prince trở nên hỗn loạn hơn khi vẫn có hàng trăm người Haiti tổ chức biểu tình ủng hộ Duvalier. Mặc dù vậy, không có dấu hiệu nào cho thấy có sự ủng hộ rộng rãi của người dân với nhân vật này. Số phận "Baby Doc" sẽ được phán xét sau 3 tháng nữa, nhưng có một điều đã rõ ràng rằng những toan tính chính trị của cựu Tổng thống Haiti đã vào một ngả rẽ đầy sóng gió.