Cam kết 7,9 tỷ USD viện trợ ODA năm 2011

Cầu Cần Thơ - một dự án sử dụng nguồn vốn ODA hiệu quả. Ảnh: TTXVN

Tối cùng ngày, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã gặp gỡ các Đại sứ, Trưởng đại diện các tổ chức quốc tế... nhân kết thúc Hội nghị CG. Trên tinh thần đối tác tin cậy và thẳng thắn, các nhà tài trợ đánh giá cao những tiến bộ mà Việt Nam đạt được trong thời gian qua; đóng góp nhiều ý kiến nhằm giúp Việt Nam đối phó hiệu quả với những khó khăn, thách thức trên con đường phát triển với vị thế mới: quốc gia có thu nhập trung bình.

Hà Nội sử dụng hiệu quả vốn ODA

Trong chuyến tham quan thực tế một số dự án ODA của Nhật Bản được triển khai tại Hà Nội, ông Tsuno Shocho - Trưởng đại diện Văn phòng Cơ quan Hợp tác quốc tế Nhật Bản (JICA) tại Việt Nam đánh giá: "Tôi cho rằng phía Việt Nam, nhất là Hà Nội đã sử dụng hiệu quả nguồn vốn ODA của Chính phủ Nhật Bản để phục vụ cho việc phát triển kinh tế - xã hội của mình".

Vấn đề mấu chốt là ổn định kinh tế vĩ mô

Các đối tác cho rằng Việt Nam đang ở trong thời điểm phát triển quan trọng nhưng đồng thời sẽ gặp phải nhiều rủi ro lớn và dễ bị tác động bởi những cú sốc bên ngoài. Do vậy, việc tăng cường tính minh bạch thông tin, chuyển đổi từ quản lý và điều tiết trực tiếp sang việc sử dụng những công cụ gián tiếp; đồng thời củng cố tài khóa và xây dựng một chính sách tiền tệ phù hợp là rất cần thiết trong giai đoạn hiện nay nhằm kiềm chế lạm phát và ổn định kinh tế vĩ mô để thúc đẩy tăng trưởng. Chia sẻ quan điểm này, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Võ Hồng Phúc cũng cho rằng, lạm phát đang là thách thức lớn với nền kinh tế Việt Nam. Tuy nhiên, Chính phủ Việt Nam đang thực hiện những biện pháp mạnh mẽ để giảm lạm phát từ mức 9% xuống 7% trong năm 2011. Bộ trưởng Võ Hồng Phúc cũng khẳng định vụ Vinashin là bài học lớn cho Việt Nam về quản lý. Chính phủ đã nhìn nhận sự cần thiết phải áp dụng những mô hình quản lý mới nhằm nâng cao hiệu quả, năng lực của khu vực kinh tế nhà nước như khuyến nghị của các nhà đầu tư. Điều đó không chỉ giảm thiểu rủi ro mà còn tạo ra sân chơi bình đẳng giữa khu vực công và tư.

Phục vụ sự phát triển

Tại Việt Nam, phần lớn các khoản vốn ODA đều nhằm xây dựng, nâng cấp các công trình có tác động trực tiếp đến quốc kế, dân sinh, chủ yếu là hệ thống kết cấu hạ tầng và xóa đói giảm nghèo, phù hợp với nhu cầu, mục tiêu thu hút vốn cho chiến lược phát triển của đất nước. Những năm qua, số dự án sử dụng vốn ODA trải đều trên hầu hết các địa phương, thuộc nhiều ngành, lĩnh vực khác nhau.

Có thể điểm qua hàng loạt dự án có quy mô và tầm ảnh hưởng rõ rệt để thấy hết sự quan trọng và tính cấp thiết phải tìm được nguồn vốn ODA. Đó là các quốc lộ 1A, 10, 18, 9, đường Xuyên Á (đoạn TP Hồ Chí Minh - Mộc Bài), các cầu lớn như Mỹ Thuận, Cần Thơ, Thanh Trì, cầu Bính...; dự án nâng cấp và mở rộng cảng biển Cái Lân, Hải Phòng, Sài Gòn, Tiên Sa (Đà Nẵng); xây dựng nhà ga cảng hàng không Tân Sơn Nhất. Nguồn vốn ODA còn tham gia vào phát triển ngành điện bao gồm dự án Phú Mỹ 1, Ô Môn, Phả Lại 2, Hàm Thuận - Đa My… Thông qua những dự án nói trên, hệ thống hạ tầng ở nhiều địa phương đã thay đổi một cách cơ bản, tạo điều kiện thuận lợi và thiết thực cho phát triển KT-XH, cải thiện đời sống dân sinh, góp phần quan trọng thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế, thúc đẩy quá trình CNH-HĐH đất nước. Bên cạnh đó, vốn ODA đã có những đóng góp quan trọng trong xóa đói giảm nghèo và hiện đại hóa nông nghiệp nông thôn. Việt Nam đã hoàn thành mục tiêu phát triển thiên niên kỷ (MDGs) của Liên hợp quốc mà Việt Nam cam kết và được quốc tế công nhận là bài học điển hình về công tác xóa đói giảm nghèo.

Giám đốc quốc gia Ngân hàng Thế giới (WB) tại Việt Nam, bà Victoria Kwaka nhấn mạnh, Việt Nam là mô hình tốt cho các quốc gia khác trong việc huy động và sử dụng vốn ODA. Cam kết 7,9 tỷ USD từ các nhà tài trợ tại Hội nghị CG lần này cho thấy cộng đồng quốc tế vẫn tin tưởng và sẵn sàng trợ giúp Việt Nam xây dựng một nền kinh tế hiệu quả hơn; đồng thời hy vọng sẽ tiếp tục tự hào với những thành tựu mà Việt Nam sẽ đạt được trong thời gian tới.

Sử dụng vốn hiệu quả, tăng tốc giải ngân

Các nhà tài trợ quốc tế đánh giá Việt Nam luôn sử dụng vốn ODA có hiệu quả và cao hơn hẳn so với các nước tiếp nhận ODA ở châu Phi, Nam Mỹ nhờ sự chuẩn bị chu đáo, có kế hoạch triển khai đúng hướng, liên tục cải tiến các bước để hài hòa với quy định của nhà tài trợ. Phần nhiều dự án đều có sự giám sát từ phía nhà tài trợ, các tổ chức, đáp ứng tiêu chí rõ ràng, minh bạch về thủ tục… Tuy nhiên, trên thực tế, vấn đề giải ngân cũng còn không ít hạn chế dẫn đến dự chậm trễ ở một số dự án. Nguyên nhân chính là do sự khác biệt về quy định, nội dung hướng dẫn triển khai từ phía nhà tài trợ hoặc bên tiếp nhận ODA; sự thiếu hụt, thay đổi hoặc bất cập về nhân sự của dự án. Công tác giải phóng mặt bằng thường gặp khó khăn, kéo dài ảnh hưởng đến tiến độ triển khai. Ngoài ra là nguyên nhân bất khả kháng như thiên tai, lũ lụt… Mặc dù vậy, vấn đề khắc phục khó khăn, tăng tốc giải ngân dòng vốn ODA cần được đặt ra nghiêm túc để tăng đầu tư hiệu quả cho phát triển đất nước.

Vốn ODA tiếp tục được nhìn nhận là nguồn lực đóng góp hiệu quả cho chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam trong những năm tới. Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Võ Hồng Phúc nhấn mạnh, Việt Nam luôn trân trọng từng đồng vốn ODA của nhà tài trợ, cam kết sử dụng đúng mục đích, quyết tâm đưa nguồn vốn phát huy tác dụng sớm nhất để mang lại lợi ích trên diện rộng.

Tuy nhiên, khi Việt Nam gia nhập danh sách các quốc gia có thu nhập trung bình theo đánh giá của Ngân hàng Thế giới thì mối quan hệ với các đối tác phát triển sẽ thay đổi như một sự chuyển đổi tất yếu. Đó cũng là một khó khăn đối với Việt Nam vì cơ hội tiếp cận các nguồn vốn ưu đãi sẽ giảm dần. Ông Motonorri Tsuno, Trưởng đại diện JICA tại Việt Nam khẳng định, các nhà tài trợ sẽ ủng hộ việc xây dựng và triển khai đề án thu hút và sử dụng ODA cho phù hợp với tình hình mới, tiếp tục cùng thúc đẩy chương trình hiệu quả viện trợ và hợp tác trong khuôn khổ ODA. Các đối tác cũng kiến nghị Việt Nam cần tìm kiếm những nguồn viện trợ khác, tận dụng nguồn vốn tư nhân, phát triển quan hệ đối tác công tư để tiếp tục vững bước trên con đường phát triển.