Có phải là "Vẽ đường cho... người nghiện chạy"?

Theo số liệu mới nhất, hiện toàn quốc đã có gần 85.000 người nhiễm HIV/AIDS, trong số này có trên 60% do tiêm chích ma tuý. Điều đáng lo ngại là hiện tượng này vẫn đang có xu hướng gia tăng. Để hạn chế nguồn lây nhiễm chủ yếu này, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đã đưa ra giải pháp "Giảm hại". Cung cấp bơm kim tiêm vô trùng cho người nghiện chích là một trong những nội dung của giải pháp này đang thực hiện thí điểm tại một số tỉnh thành nước ta. Kết quả thu được khá khả quan, song giải việc làm "cực chẳng đã" nàyđang vấp phải nhiều e ngại...

Được việc nọ, liệu có hỏng việc kia?

Tiêm chích ma tuý có sử dụng chung bơm kim tiêm sẽ là con đường ngắn nhất dẫn đến sự lây nhiễm HIV và các bệnh viêm gan virus. Do đó,

còn gì "tuyệt vời" hơn nếu người tiêm chích ma tuý luôn sử dụng bơm kim tiêm vô trùng cho mỗi lần tiêm chích.

Lợi ích của bơm kim tiêm sạch rõ ràng là thế nhưng tổ chức phát bơm kim tiêm sạch cho họ liệu có là việc bật đèn xanh, khuyến khích họ tiếp tục nghiện, nâng cao số người nghiện chích ma tuý lên,trái với cả pháp luật và đạo đức nước ta? Có lẽ đâylà rào cản lớn nhất khiến các nhà lãnh đạo vẫn chưa chấp nhận phương thức này.

Thực tế đã chứng minh hoàn toàn khác...

Bác sĩ Hoàng Thị Tuyết Minh, Chủ nhiệm CLB Hải Âu, Hải Phòng, một trong những địa phương thí điểm chương trìnhtrao đổi bơm kim tiêm sạch để làm giảm nguy cơ lây nhiễm HIV cho biết: " Chương trình này được thực hiện từ tháng 10/2000 đến 3/2003 và địa chỉ 37 phố Lê Lợi, quận Ngô Quyền, Tp Hải Phòng này đã trở thành nơi gặp gỡ của những người tiêm chích ma tuý và người thân của họ. Tại đây, luôn luôn có một giáo dục viênsức khoẻ và nhân viên bảo vệ thường trực từ 8h - 20h hàng ngày để phát bơm kim tiêm sạch, đồng thời tư vấn, hướng dẫn các kiến thức đề phòng lây nhiễm HIV, viêm gan B, C như không dùng bơm kim tiêm, cách làm sạch bơm kim tiêm khi phải dùng lại...cho các đối tượng được kiểm tra và khẳng định là nghiện chích. Mỗi người chỉ được phát từ 1 - 2 bơm kim tiêm để hạn chế số lần sử dụng ma tuý và nhượng lại cho nhau". Sau thời gian hoạt động gần 3 năm, đã có 31.574 lượt người đến CLB. CBL đã phát được 64.879 bơm kim tiêm vô trùng, khám kiểm tra sức khoẻ cho 287 người. Những người tiêm chích ma tuý đến đây đã xem CLB như một địa điểm mà họ có thể trao đổi bình đẳng về mọi vấn đề trong cuộc sống. Họ cũng đã trở thành các tuyên truyền viên, tích cực tại cộng đồng trong phòng chống AIDS và giới thiệu thêm những thành viên khác đến với CLB.

"Đây là mô hình hoạt động quá mới, nên không dễ dàng có được sự chấp nhận và ủng hộ của xã hội. Đối tượng đến CLB rất phức tạp nên hay xảy ra hiện tượng mất cắp tải sản.Tuy nhiên, tạo được niềm tin, cảm giác CLB chính là mái nhà, nơi họ được chia sẻ, tâm sự, được giúp đỡ về tinh thần, tìm kiếm điều tốt lành và không bị xa lánh, khinh bỉ, kỳ thị... chính là thành công của Hải Âu. Trong tương lai, chúng tôi sẽ mở rộng hơn nữa hoạt động tiếp cận, giao lưu với cộng đồng, hỗ trợ cai nghiện và các các chăm sóc y tế khác, chú ý đến đối tượng nữ tiêm chích..." chị Minh cho biết thêm.

Còn một dự án nữa cũng tỏ rõ hiệu quả được thực hiện ở tỉnh Lạng Sơn, Việt Nam và huyện Ning Ming, Quảng Đông, Trung Quốc. Đây là khu vực có truyền thống hút thuốc phiện, sau đó heroin có sẵn nên chuyển dần sang chích. Qua số liệu thực hiện vào tháng 7/2002 thì tỷ lệ nhiễm HIV trong nhóm tiêm chích ma tuý ở Lạng Sơn là 47%, và ở Ning Ming là 17%.

Thực hiện dự án này, những người trước đây hoặc hiện vẫn đang sử dụng ma tuý được tuyển vào làm giáo dục viên đồng đẳng được hỗ trợ lương để cung cấp thông tin nhằm làm thay đổi hành vi, nguy cơ liên quan đến tiêm chích ma tuý và tình dục. Họ cũng là những người trực tiếp thu gom và huỷ bơm kim tiêm bẩn tại các tụ điểm tiêm chích, trên đường phố. Số liệu cho thấy, đến tháng 12/2002 một số lượng lớn bơm kim tiêm bẩn đã được thu hồi, lớn gấp đôi mục tiêu thu gom 75.000 chiếc

Từ tháng 7/2002, dự án thực hiện phân phát bơm kim tiêm sạch. Giáo dục viên đồng đẳng trực tiếp phát bơm kim tiêm mới hoặc phân phối phiếu trao đổi cho các hiệu thuốc tham gia dự án. Người tiêm chích ma tuý sau khi trao cho đồng đẳng viên bơm kim tiêm đã sử dụng, được nhận phiếu mang đến các quầy thuốc nhận bơm kim tiêm sạch và nước cất. Ngoài ra, họ còn nhận được bao cao su và tài liệu truyền thông. Tính từ cuối tháng 7 - 12/2002 số phiếu trung bình phát ra hàng tháng là 3.500, ngoài ra còn có khoảng 14.000 bơm kim tiêm mới được giáo dục viên đồng đẳng phát trực tiếp

Với những tín hiệu khả quan đã thu được qua giai đoạn thực nghiệm, giải pháp tình thế "cực chẳng đã" này được các chuyên gia coi là hữu hiệu và khả thi nhất để hạn chế sự lây nhiễm HIV qua tiêm chích ma tuý. Khi chúng ta chưa đẩy lùi được ma tuý ra khỏi cộng đồng, thì việc giúp người nghiện tránh được những nguy cơ lây nhiễm HIV, có kiến thức về đại dịch này, từ đó biết cách bảo vệ mình, bảo vệ người thân và cộng đồng đâu phải là "Vẽ đường cho hươu chạy"!

Triệu Hoa