Xây dựng văn hóa người Hà Nội: Cần một lộ trình

Nét đẹp từ những phong trào
Ông Đặng Việt Quân, Phó Chủ tịch Ủy ban MTTQ thành phố Hà Nội cho biết, thông qua Cuộc vận động TDĐK XDĐSVH ở khu dân cư với 6 tiêu chí do TƯ MTTQ Việt Nam  phát động, các khu dân cư trên địa bàn Thủ đô đã hỗ trợ 349,5 tỷ đồng và khoảng 300 nghìn ngày công lao động, giúp nhau phát triển kinh tế; đóng góp hơn 137 tỷ đồng vào Quỹ "Vì người nghèo", giúp hơn 2 vạn hộ nghèo có nhà ở mới, gần 3 vạn  lượt con em hộ nghèo có điều kiện đến trường. Hơn thế, cuộc vận động cũng đã góp phần giữ gìn trật tự, kỷ cương ở khu dân cư với việc hòa giải thành công trên 9.000 vụ mâu thuẫn nội bộ; cảm hóa, giáo dục, cải tạo được hàng nghìn đối tượng lầm lỗi hòa nhập với cộng đồng, trở thành người có ích. Theo thống kê sơ bộ, riêng năm 2009, Hà Nội có 4.856 khu dân cư không phát sinh tội phạm mới; 1.914 khu không có người nghiện ma túy…

Tương tự, Phong trào TDĐK XDĐSVH hằng năm thu hút trên 90% số hộ, trên 50% đơn vị đăng ký xây dựng các danh hiệu văn hóa, trong đó tỷ lệ được công nhận đạt 50-85%. Một số mô hình điểm của phong trào phát huy tác dụng hết sức hiệu quả, được nhân dân nhiệt tình hưởng ứng như mô hình tổ chức đám cưới theo nếp sống văn minh với số mâm cỗ không quá 40 mâm/đám ở quận Hà Đông. Theo ông Nguyễn Văn Trường, Phó Chủ tịch UBND quận Hà Đông, sau hơn một năm thực hiện Đề án cưới theo nếp sống văn minh, quận Hà Đông có 74% số đám cưới thực hiện đúng quy định… Việc xóa bỏ hủ tục ăn uống dài ngày trong đám tang, đưa di hài người chết đi hỏa táng ở huyện Đông Anh cũng được dư luận đánh giá rất cao.

Chương trình 08 của Thành ủy Hà Nội về "Phát triển văn hóa, xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh, thiết thực kỷ niệm 1000 năm Thăng Long - Hà Nội" đã được cụ thể hóa bằng những tiêu chí cụ thể ở mọi cấp, mọi ngành. Đó là Đề án: "Một số nét văn hóa ứng xử của người dân khu phố cổ" của quận Hoàn Kiếm; Đề  án "Văn hóa giao tiếp nói lời hay, làm việc tốt, ứng xử đẹp" của Đảng bộ phường Dịch Vọng (Cầu Giấy) hay "Người nông dân Hà Nội văn minh, thanh lịch, hiện đại" của Hội Nông dân thành phố…

Xây dựng con người văn hóa
Không thể phủ nhận, việc thực hiện các phong trào văn hóa đã góp phần tạo nên môi trường văn hóa rộng lớn, từ vùng nội đô tới ngoại thành, hạn chế những tác động tiêu cực của cơ chế thị trường, ngăn ngừa tệ nạn xã hội, bảo tồn các giá trị văn hóa truyền thống. Thế nhưng, sau một thời gian dài thực hiện, ở đâu đó trên địa bàn Thủ đô vẫn còn những đám cưới phô trương, lãng phí, hàng trăm mâm cỗ, vẫn còn những đám tang kéo dài vài ngày, vẫn còn hành vi viết, vẽ, dán quảng cáo rao vặt trái phép, vứt rác bừa bãi, vẫn còn những hành động thiếu văn hóa trong các lễ hội văn hóa…

Theo đánh giá của BCĐ Phong trào TDĐK XDĐSVH thành phố Hà Nội, sự thiếu quan tâm sâu sát của một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên, việc tuyên truyền để người dân hiểu về bản chất, ý nghĩa và lợi ích của các phong trào vẫn hạn chế là những nguyên nhân cơ bản khiến các phong trào vẫn mang tính hình thức ở nhiều nơi.

Thực hiện cho được mục tiêu "Xây dựng văn hóa Thủ đô giàu bản sắc văn hóa dân tộc và truyền thống Thăng Long - Hà Nội. Tập trung làm lành mạnh môi trường văn hóa, xã hội, xây dựng người Hà Nội văn minh, thanh lịch, hiện đại tiêu biểu cho tinh thần yêu nước, yêu chủ nghĩa xã hội và phong cách sáng tạo của con người Việt Nam", giai đoạn 2010-2015, Hà Nội sẽ lồng ghép việc thực hiện Chương trình 08 của Thành ủy với các nội dung của Cuộc vận động TDĐK XDĐSVH ở khu dân cư và Phong trào TDĐK XDĐSVH. Trong đó, xây dựng con người văn hóa được coi là nhiệm vụ then chốt, trọng tâm.

Ông Phùng Quang Trung, Trưởng phòng Nếp sống văn hóa và gia đình (Sở VH-TT&DL) Hà Nội nhấn mạnh: Xây dựng con người văn hóa với những phẩm chất tiêu biểu của đất nghìn năm văn hiến đang vươn lên mạnh mẽ trong thời kỳ hội nhập, góp phần xây dựng Thủ đô văn hóa không phải là quá khó nhưng cần một quá trình lâu dài. Đó không phải là những việc làm quá cao xa mà mỗi người chúng ta - những công dân của Thủ đô ngàn năm yêu dấu hãy bắt đầu từ những việc làm nhỏ nhất như: Không nói tục chửi bậy, không viết vẽ lên những nơi công cộng, không vứt rác bừa bãi, chăm chỉ học tập, lao động...