Quận Vạn Xuân sẽ đổi tên thành Hoàng Mai?

Chính trị - Ngày đăng : 17:43, 29/10/2003

Trong khi chờ đợi Chính phủ phê chuẩn việc thành lập 2 quận mới (Vạn Xuân và Long Biên) thì gần đây bỗng rộ lên việc Hội đồng nhân dân Thành phố đang chuẩn bị xin ý kiến để đổi tên quận mới Vạn Xuân (có thể thành Hoàng Mai). Có thật sẽ xảy ra việc này? Chưa thể nói điều gì chính xác và cụ thể, vì các tờ báo đều chỉ đưa một thông tin như nhau, dựa vào nguồn dẫn riêng. Đến giờ phút này, chúng tôi chưa nhận được bất cứ một thông tin chính thức nào cho việc

Quy hoạch của quận mới Vạn Xuân -Ảnh: H.Trung

Trong khi chờ đợi Chính phủ phê chuẩn việc thành lập 2 quận mới (Vạn Xuân và Long Biên) thì gần đây bỗng rộ lên việc Hội đồng nhân dân Thành phố đang chuẩn bị xin ý kiến để đổi tên quận mới Vạn Xuân (có thể thành Hoàng Mai). Có thật sẽ xảy ra việc này? Chưa thể nói điều gì chính xác và cụ thể, vì các tờ báo đều chỉ đưa một thông tin như nhau, dựa vào nguồn dẫn riêng. Đến giờ phút này, chúng tôi chưa nhận được bất cứ một thông tin chính thức nào cho việc "thay tên đổi họ" quận Vạn Xuân, nhưng qua đây, cũng xin được phép mạn đàm về thông tin này.

Việc thành lập thêm 2 quận mới và đặt tên cho hai quận này là Vạn Xuân và Long Biên cũng mới chỉ được Thành phố thông qua cách đây chưa lâu và còn trong giai đoạn chờ sự phê chuẩn của Chính phủ. Với tên Long Biên, chẳng có ai thắc mắc gì, nhưng với tên Vạn Xuân thì ngược lại, đã ít nhiều gây ra phản ứng.

Tìm hiểu tại sao tên Vạn Xuân được lấy đặt cho quận mới, có bạn đọc đã đưa ra một giả thuyết khác hoàn toàn so với giả thuyết của số đông: "Cái tên này bắt nguồn từ một ngôi đình cổ cùng tên ở Hạ Mỗ, Đan Phượng, Hà Tây (từ 1991 trở về trước, Hà Mỗ thuộc thành phố Hà Nội). Ngôi đình này được xây dựng ở thời hậu Lý, thờ thành hoàng làng là ông Lý Bát Lang (Nhã Lang), con trai thứ 6 của Lý Phật Tử, một vị vua đời hậu Lý. Nhưng ở đây lại dính đến một sự kiện chẳng hay ho gì, một Mỵ Châu - Trọng Thuỷ - An Dương Vương thứ hai trong lịch sử dân tộc. Cho dù ông Lý Bát Lang có công gây dựng một ngôi làng, cho dù ông ta có đóng góp công đức đối với dân chúng, nhưng về phương diện quốc gia thì ông vẫn gắn liền với một vết nhơ của dân tộc khi vào vai Trọng Thuỷ để giúp Lý Phật Tử cướp ngôi Việt Vương Triệu Quang Phục (người đã được chính Lý Nam Đế chuyển giao mọi quyền lực)".

Nhưng có lẽ ít người thuận ý với cách lý giải này. Cách giải thích Vạn Xuân là tên hiệu đầu tiên của nước ta vẫn là cách giải thích chung nhất, được số đông chấp nhận, bởi nó vừa gần gũi, vừa có ý nghĩa hơn cả.

Ngược dòng lịch sử, sau những thắng lợi vang dội chống lại nhà Lương (Trung Quốc), tháng 2 năm 544 (tháng Giêng theo lịch Trăng), Lý Bí dựng lên một nước mới, với quốc hiệu Vạn Xuân, đóng đô ở miền cửa sông Tô Lịch (Hà Nội). Ông là người Việt Nam đầu tiên tự xưng hoàng đế, bãi bỏ chính sóc (lịch) của Trung Quốc, đúc tiền riêng... Ông cũng đặt cho Vạn Xuân và triều đại mới một niên hiệu riêng, Đại Đức theo sử Bắc hay Thiên Đức theo sử Nam (Thiên Đức phải hơn, vì khảo cổ học đã tìm thấy những đồng tiền Thiên Đức đúc thời Lý Nam Đế). Đó là sự ngang nhiên phủ định quyền làm "bá chủ toàn thiên hạ" của hoàng đế phương bắc, vạch rõ sơn hà, cương vực, và là sự khẳng định dứt khoát rằng nòi giống Việt phương Nam là một thực thể độc lập, là chủ nhân của đất nước và nhất quyết giành quyền làm chủ vận mệnh của mình. “Đại Việt sử ký” - sử cũ của nước ta - đã bình luận rằng, với quốc hiệu mới, người đứng đầu nhà nước Vạn Xuân có "ý mong xã tắc được bền vững muôn đời".

Như vậy, xét dưới góc độ lịch sử, Vạn Xuân có ý nghĩa thật lớn lao, nó là sự khởi đầu cho một thời kỳ mới của dân tộc, với những bước phát triển dài và rực rỡ sau đó bằng sự nối tiếp của triều Lý, triều Trần. Và sẽ thật khập khiễng khi đem tên quốc hiệu đặt cho một quận. Thế nên,thông tin về việc thay đổi lại tên cho quận mới Vạn Xuân được đưa ra mấy ngày qua, gây xôn xao dư luận cũng là điều dễ hiểu. Thành lập thêm 2 quận mới là một sự kiện lớn, là biểu hiện của sự phát triển và lớn mạnh của Thủ đô. Nhưng đặt tên cho hai quận mới ấy như thế nào, cũng rất cần có sự cân nhắc, thận trọng để vừa có ý nghĩa, vừa tránh những thay đổi không đáng có. Với phương án đổi tên quận Vạn Xuân thành Hoàng Mai, theo như chúng tôi được biết, là bắt nguồn từ tên gốc của vùng đất mà bây giờ được quy hoạch thành quận mới, xưa kia vốn được gọi là làng Hoàng Mai.

"Lấy tên Vạn Xuân dặt cho quận mới là không hay"
Ảnh: T.Q

Khi được hỏi về thông tin thay tên của quận mới vạn Xuân, đại biểu Quốc hội Dương Trung Quốc cho biết: "Tôi chưa nhận được thông tin nào về việc thay đổi này. Với tư cách cá nhân, tôi thấy, việc đặt tên địa danh mới hiện nay có rất nhiều bất cập, chủ yếu vì chúng ta không có chuẩn mực nào cả. Tôi xin nhắc lại là chúng ta vẫn cần bộ "lễ" và nếu chúng ta có được cái đó thì sẽ giải quyết được rất nhiều việc trong cuộc sống, nhất là vấn đề trật tự đô thị. Thực ra, mỗi cái tên được chọn đặt đều có cái lý của nó. Điều bất cập ở đây chính là sự trùng lắp những địa danh vốn đã có, trùng địa danh này với địa danh kia, dễ gây nhầm lẫn. Ở đây khi lấy cái tên cũ đặt cho một cái mới tất nhiên có sự so sánh. Vạn Xuân là tên quốc hiệu, vậy mà lấy đặt tên cho một quận thì tự nhiên người ta thấy nó không tương xứng. Cũng không thể trách người khởi xướng, vì người ta có thể đưa ra với ý tốt, nhưng khi đặt vào thấy không nguyên tắc, không hay. Đã có thời người ta đặt tên 1 quận là Thăng Long, song phải bỏ, mà ý nghĩa của tên Vạn Xuân còn lớn hơn Thăng Long rất nhiều…".

Với người Á Đông, cái tên là rất quan trọng. Người Việt có tư duy trên dưới, tôn ti trật tự. Người ta còn tránh đặt tên con cháu trùng với tên các bậc trên vì coi như thế là "phạm huý". Qua những suy nghĩ, ý kiến trên, một lần nữa, vấn đề văn hoá đặt tên, nguyên tắc cho việc đặt tên các địa danh cần phải được nhìn nhận và suy xét thật nghiêm túc. Đừng để tình trạng "thả gà" ra rồi lại mất công "đuổi".

Vân An

HONGVAN