Giảm mũi tiêm, trẻ được phòng thêm bệnh

PV: Việc đưa vaccine Hib vào chương trình Tiêm chủng mở rộng Quốc gia có ý nghĩa thế nào thưa ông?

PGS-TS Nguyễn Trần Hiển: Đây là một trong số những vaccine được Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến cáo đưa vào chương trình Tiêm chủng mở rộng (TCMR), phù hợp với mục tiêu Thiên niên kỷ thứ IV về giảm tỉ lệ mắc bệnh và chết ở trẻ dưới 5 tuổi.

Vi khuẩn Haemophilus influenza týp B (Hib) là tác nhân quan trọng gây bệnh ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, và là nguyên nhân hàng đầu gây viêm màng não cấp do vi khuẩn ở trẻ dưới 5 tuổi, chiếm từ 1/3 đến 1/2 số trường hợp viêm màng não do vi khuẩn ở nhóm tuổi này. Bệnh viêm màng não do vi khuẩn dễ gây tử vong cho trẻ nếu không được điều trị kháng sinh sớm. Ngoài ra, trẻ mắc căn bệnh này thường gặp các thương tật vĩnh viễn như điếc, mất khả năng học tập, khó khăn khi vận động...

Các nghiên cứu cũng cho thấy Hib chiếm tới 1/4 các trường hợp viêm phổi ở trẻ nhỏ. WHO ước tính hàng năm có ít nhất 3 triệu trường hợp mắc bệnh nặng và khoảng 386.000 trường hợp tử vong do Hib.

Trẻ nhiễm bệnh có thể mang vi khuẩn Hib mà không có bất kỳ dấu hiệu hoặc triệu chứng gì của bệnh, nhưng vẫn có thể lây bệnh cho người khác. Bệnh lây theo đường hô hấp, trực tiếp từ người này sang người khác qua nước bọt do hắt hơi và ho.

Tại Việt Nam, gần đây WHO ước tính Hib gây ra 625 trường hợp viêm màng não, 107.565 trường hợp viêm phổi nặng hàng năm ở Việt Nam. Số ca tử vong hàng năm do Hib gây ra khoảng 890 trường hợp, trong đó có 683 ca do viêm phổi nặng

- Tính an toàn và hiệu quả trong việc phòng chống vi khuẩn Hib?

- Vaccine Hib là vaccine có hiệu quả cao được WHO khuyến cáo đưa vào chương trình TCMR ở tất cả các nước. Nếu được tiêm đủ mũi vaccine Hib sẽ được giảm nguy cơ mắc bệnh do Hib ở trẻ nhỏ tới trên 90%. Ở những nước đã đưa vaccine vào TCMR một vài năm thì tỷ lệ mắc bệnh do Hib giảm đi đáng kể, thậm chí gần bằng không như Gambia, Kenya, Malawi...

Các nghiên cứu cho thấy khi tiêm vaccine phối hợp phòng bạch hầu, ho gà, uốn ván, viêm gan B, Hib (DPT-GVB-Hib) thì các phản ứng sau khi tiêm chủng ít hơn so với tiêm từng loại vaccine. Trong quá trình nghiên cứu không có trường hợp phản ứng nặng sau khi tiêm chủng được ghi nhận. Phản ứng thường gặp là phản ứng tại chỗ tiêm, một số ít (khoảng 10%) có sốt ≥ 38 0 C

Vaccine phối hợp DPT-GVB-Hib của nhà sản xuất Berna B được WHO xác nhận đạt tiêu chuẩn chất lượng tháng 9/2006. Đã có tổng số 73,5 triệu liều đã được cung cấp và sử dụng ở 34 nước trên thế giới. Cụ thể, năm 2006 là 6,5 triệu liều; năm 2007 - 21 triệu liều; năm 2008 - 46 triệu liều đã được phân phối và sử dụng. Cuối tháng 4/2010 vừa qua, lô vaccine đầu tiên về Việt Nam, đã được kiểm tra, đạt đúng quy chuẩn Bộ Y tế nước ta đưa ra.

- Vậy những trường hợp như thế nào thì chống chỉ định của vaccine này?

- Có rất ít chống chỉ định đối với vaccine DPT-VGB-Hib. Những trường hợp trẻ có phản ứng nặng đối với liều tiêm trước hoặc có phản ứng nặng đối với vaccine phòng ho gà, bạch hầu, uống ván hoặc viêm gan B sẽ không tiêm vaccine này.

Không tiêm vaccine này cho trẻ nhỏ dưới 6 tuần tuổi vì sẽ không hiệu quả do còn miễn dịch từ mẹ. Trẻ lớn trên 5 tuổi và người lớn cũng sẽ không tiêm vì sẽ tăng phản ứng sau tiêm do thành phần ho gà toàn tế bào trong vaccine. Ngoài ra, nếu trẻ sốt hoặc mắc các bệnh cấp tính tại thời điểm tiêm thì sẽ hoãn tiêm.

- Việc triển khai vắc xin Hib trong TCMR ở Việt Nam được thực hiện như thế nào thưa ông?

Việt Nam đã đề nghị Liên minh toàn cầu về vaccine và tiêm chủng (GAVI) hỗ trợ triển khai vaccine phối hợp DPT-VGB-Hib miễn phí trong TCMR cho trẻ dưới 1 tuổi. Tiếp đó, Chính phủ, Bộ Y tế đều đã ra những quyết định phê duyệt, cấp phép lưu hành và triển khai tiêm vaccine miễn phí từ ngày 1/6 tới đây.

Vaccine phối hợp DPT-VGB-Hib sử dụng trong TCMR là vaccine dạng dung dịch gồm có giải độc tố vi khuẩn bạch hầu, uốn ván, vi khuẩn ho gà bất hoạt, kháng nguyên vi rút VGB và kháng nguyên Hib. Như vậy, chỉ cần 1 mũi tiêm (thay vì 3 mũi như cũ) là trẻ đã được phòng các bệnh: bạch hầu, uốn ván, ho gà, viêm gan B, viêm phổi và viêm màng não mủ do Hib

Lịch tiêm vaccine mới tương tự như lịch tiêm vaccine DPT hiện tại. Nếu liều vaccine DPT-VGB-Hib nào bị bỏ lỡ hoặc tiêm muộn thì cần tiêm sớm vào thời gian sau đó mà không cần tiêm lại từ mũi đầu.