Máy bay Tu-154: Già cỗi và lạc hậu

Đây là máy bay chở khách được các kỹ sư Hàng không Nga phát triển để đáp ứng yêu cầu của hãng hàng không quốc gia Aeroflot, thay thế máy bay Tu-104 sử dụng động cơ phản lực và Antonov An-10 cùng Ilyushin Il-18 sử dụng động cơ phản lực cánh quạt. Tu-154 được tích hợp những thiết kế mới nhất của ngành hàng không Xô Viết và đáp ứng các yêu cầu của Hãng Hàng không quốc gia Liên Xô Aeroflot trong những năm 1970 và 1980. Tu-154 được thiết kế để hoạt động trên các đường băng không trải nhựa hay rải sỏi và có thể hoạt động trong những điều kiện khắc nghiệt vùng Bắc cực nước Nga.

Về cơ bản, Tu-154 được coi là tương tự như máy bay Boeing 727 của Mỹ, nhưng có tỷ lệ lực đẩy trên trọng lượng lớn hơn Boeing 727, có tính năng hoạt động cao hơn, dù với hiệu suất sử dụng nhiên liệu thấp hơn. Cabin hành khách có sức chứa 128 người và có thể lên tới 180 người.

Máy bay Tu-154 cất cánh lần đầu ngày 4-10-1968 và đi vào hoạt động thương mại từ tháng 2-1972. Sau đó, Tu-154 còn được hiện đại hóa vào năm 1986, với động cơ mới và các thiết bị giúp tiết kiệm nhiên liệu và điều khiển chuyến bay. Chiếc máy bay Tu-154 trong nhiều thập kỷ từng là xương sống của hệ thống hàng không Liên Xô và Nga. Hằng năm, Tu-154 chuyên chở 137,5 triệu khách của hãng Aeroflot và các công ty con của nó. Loại máy bay này được xuất khẩu và sử dụng, bởi ít nhất 17 hãng hàng không thế giới, khoảng 1.000 chiếc.

Là một trong những loại máy bay dân sự quan trọng nhất thế kỷ XX, nhưng sau hơn một phần tư thế kỷ hoạt động trong hệ thống hàng không nhiều quốc gia, Tu-154 được coi đã trở nên lỗi thời về thiết kế. Năm 2006, Nga đã có những thông báo chấm dứt sản xuất máy bay Tu-154, nhưng tháng 1-2009 việc sản xuất hạn chế model Tu-154M vẫn được duy trì.

Từ năm 2001, Chính phủ Trung Quốc đã quyết định rút Tu-154 ra khỏi hệ thống hàng không của quốc gia này. Trong khi đó, vẫn là loại máy bay chở khách tiêu chuẩn cho các đường bay nội địa của Nga và các nước cộng hòa thuộc Liên Xô cũ và Đông Âu. Tới tháng 4-2009 tổng cộng vẫn còn 263 chiếc máy bay Tu-154 mọi phiên bản vẫn đang hoạt động. Dù vậy, gần đây Hãng Hàng không Aeroflot của Nga đã ra quyết định rút dần máy bay Tu-154 ra khỏi đội bay, do đã quá lạc hậu khiến máy bay không mang lại hiệu quả kinh tế cao. Aeroflot dự định sẽ thay thế Tu-154 bằng các máy bay của Boeing và Airbus.

Về mặt an toàn hàng không, kể từ khi đi vào hoạt động, đến nay đã có 63 vụ tai nạn nghiêm trọng liên quan tới những chiếc máy bay Tu-154, trong đó có 36 vụ gây thiệt hại nhân mạng. Tuy nhiên, theo chuyên gia về hàng không Nga Paul Duffy, phần lớn những vụ tai nạn trên là do Tu-154 hoạt động trong các khu vực không được kiểm soát không lưu và điều kiện thời tiết xấu. Một số vụ tai nạn hầu như không có quan hệ gì đến tình trạng kỹ thuật của máy bay. Trong đó, 5 chiếc Tu-154 đã bị kẻ thù hoặc khủng bố bắn rơi ở Libăng, Grudia và Ápganixtan trong các cuộc nội chiến ở các nước đó.

Trong vụ tai nạn máy bay chở Tổng thống Ba Lan vừa qua có nhiều nguyên nhân được đưa ra. Trong đó, lực lượng không quân Nga cho biết, nhân viên kiểm soát không lưu đã yêu cầu phi công hướng chuyến bay tới một sân bay khác do sương mù dày đặc, nhưng tổ lái đã không làm theo. Đây được xem là nguyên nhân khiến máy bay vướng vào ngọn cây khi hạ độ cao và gây ra tai nạn.