Giấc mơ “cường quốc”

Khi đó, nhiều chuyên gia hào hứng rằng Việt Nam hiện là một "cường quốc titan tiềm năng", sau Ôxtrâylia, Ấn Độ, Trung Quốc và Nam Phi.

Chúng ta có thể trở thành "cường quốc titan" hay không?

Báo chí đưa tin, người dân xã Mỹ Thành, huyện Phù Mỹ, Bình Định, đang khốn đốn vì cách thức địa phương, doanh nghiệp hiện thực hóa giấc mơ "cường quốc" này. Chỉ riêng xã Mỹ Thành đã có tới 10 mỏ titan đã được cấp phép khai thác hoặc đang đề nghị cấp phép khảo sát. Những mỏ đã cấp phép doanh nghiệp khai thác theo kiểu "đào cho bằng hết" các tán rừng phi lao phòng hộ ven biển. Số tuân thủ việc trồng lại rừng theo quy chuẩn, hoàn thổ, phục hồi môi trường chỉ đếm trên đầu ngón tay. Kết quả là nhiều đường liên xã, đường ven biển vừa được đầu tư hàng trăm tỷ đồng để nâng cấp bị băm nát; nhiều đồi cát ven biển sau khi mất rừng, bị đào bới để tận thu quặng titan nay biến thành những đồi... cát bay. Người dân sống trong bụi cát, tiếng ồn, mùi hôi, nguồn nước bị nhiễm bẩn... Thế nhưng, UBND xã cho biết, chưa có nổi một chuyến xe nào chở thành phẩm đi ra khỏi cổng nhà máy.

Ở quy mô hiện thực hóa "giấc mơ cấp huyện", Phù Mỹ hiện có 20 dự án, lượng khai thác rất lớn và hạ tầng giao thông cũng hư hỏng rất nhanh do phải cõng lượng xe chở titan quá tải ra vào các mỏ. Hầu hết diện tích khai thác là rừng phi lao phòng hộ ven biển, rừng sản xuất ngăn cát bay. Thấy "không ổn", huyện yêu cầu doanh nghiệp khai thác phải có biện pháp hoàn thổ, ngăn cát bay nhưng doanh nghiệp chỉ... gấp rút tận thu.

"Giấc mơ cấp tỉnh" hoành tráng hơn với 29 dự án, công suất khai thác cũng vượt quy hoạch chung...

Nói chung là như vậy...

Có hai vấn đề khi Cục Địa chất và Khoáng sản Việt Nam công bố tin mừng: thứ nhất, các quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội, bao gồm khu công nghiệp, đường giao thông, khu du lịch đang "triệt hạ" các quy hoạch khoáng sản; thứ hai, việc khai thác, tinh tuyển quặng titan quá nhỏ lẻ, manh mún, đặc biệt là chưa có nhà máy chế biến thành phẩm có giá trị kinh tế cao - nghĩa là công thức để thành cường quốc rất thô sơ: đào - bán. Cách làm như ở Bình Định là một điển hình.

Ôxtrâylia, Trung Quốc, Ấn Độ, Nam Phi... đã là những cường quốc titan trên thực tế. Chúng ta có trở thành cường quốc titan được không, câu trả lời đâu có khó.