Cơ hội lớn thúc đẩy thương mại

Sau 8 năm chờ đợi kể từ khi Trung Quốc và ASEAN tiến hành đàm phán ACFTA - thỏa thuận mậu dịch tự do đầu tiên giữa ASEAN và một đối tác - đã chính thức có hiệu lực. Việc ACFTA đi vào hoạt động được kỳ vọng sẽ góp phần giúp hai bên bớt phụ thuộc vào thị trường bên ngoài và tạo ra nhiều cơ hội thúc đẩy trao đổi thương mại. Theo lộ trình của ACFTA, Trung Quốc và 6 thành viên sáng lập của ASEAN gồm Brunây, Inđônêxia, Malaixia, Philíppin, Xingapo và Thái Lan sẽ bỏ các rào cản đầu tư và thuế với 90% số hàng hóa. Cụ thể, hai bên sẽ miễn thuế xuất nhập khẩu đối với khoảng 7.000 mặt hàng - tương đương 90% tổng trao đổi thương mại song phương và tiến tới xóa bỏ hoàn toàn thuế xuất nhập khẩu đối với tất cả mặt hàng trao đổi giữa hai bên. Các nước thành viên còn lại của ASEAN gồm Campuchia, Lào, Mianma và Việt Nam sẽ có những bước đi tương tự vào năm 2015.

Nhiều chuyên gia kinh tế cho rằng, việc xóa bỏ rào cản thương mại giữa ASEAN và Trung Quốc sẽ góp phần làm giảm chi phí, tăng kim ngạch thương mại và nâng cao hiệu quả kinh tế giữa đôi bên. Bởi với hiệp định mới này, khu vực kinh tế tự do Trung Quốc - ASEAN đã trở thành thị trường có quy mô lớn thứ ba thế giới sau khu vực kinh tế của Liên minh châu Âu (EU) và Khu vực tự do mậu dịch Bắc Mỹ (NAFTA). Cùng với đó, ACFTA cũng sẽ tạo ra một cơ chế hỗ trợ quan trọng cho sự ổn định kinh tế ở khu vực Đông Á, giúp ASEAN và Trung Quốc có tiếng nói lớn hơn trong các diễn đàn thương mại quốc tế về những vấn đề hai bên có chung lợi ích, đặc biệt trong bối cảnh nền kinh tế khu vực và thế giới vừa thoát đáy sau cơn bão khủng hoảng tài chính toàn cầu.

Việc ACFTA đi vào hoạt động được xem là một bước đi lịch sử trong tiến trình hợp tác giữa Trung Quốc và ASEAN. Những năm qua quan hệ hợp tác kinh tế - thương mại giữa Trung Quốc và ASEAN không ngừng phát triển. Trung Quốc hiện đã vượt Mỹ trở thành đối tác thương mại lớn thứ ba của ASEAN, sau Nhật Bản và EU, với kim ngạch thương mại song phương năm 2008 đạt hơn 192 tỷ USD. Tổng Lãnh sự Philíppin tại Quảng Châu (Trung Quốc) Gimênô cho rằng, "Thành lập ACFTA không phải chỉ mở cửa thị trường, mà là thông quan mở cửa thị trường, gắn bó quan hệ hợp tác với nhau, cùng khai thác thị trường quốc tế rộng lớn hơn, khiến khu vực chúng ta có thể chống lại tác động của các nguy cơ như khủng hoảng tài chính toàn cầu".

ACFTA có hiệu lực là đòn bẩy cho thương mại khu vực, thúc đẩy hội nhập kinh tế khu vực diễn ra nhanh hơn. Song điều đó không có nghĩa ACFTA chỉ đem đến những thuận lợi, mà đi cùng với nó là những thách thức khó tránh khỏi. Không ít nhà đầu tư của ASEAN bày tỏ lo ngại việc hàng hóa giá rẻ của Trung Quốc có thể ngập tràn thị trường trong nước khi thuế nhập khẩu được dỡ bỏ hoàn toàn. Điều này sẽ gây khó khăn hơn cho chính quyền địa phương trong việc duy trì hoặc tăng cường thị phần của mình.