Ga Hàng Cỏ

Ga Hàng Cỏ xưa.

(HNM) - Từ khi đưa vào hoạt động, năm 1902, ga Hàng Cỏ (nay là ga Hà Nội) được coi là đầu mối giao thông quan trọng với 5 nhánh đường sắt đến các vùng trong nước.

Khu ga kéo dài gần hết đường Nam Bộ (nay là đường Lê Duẩn), từ đầu phố Sinh Từ (nay là Nguyễn Khuyến) đến Khâm Thiên, là trụ sở các đơn vị quản lý đầu máy, toa xe, thông tin tín hiệu, điều hành vận tải đường sắt. Đây cũng là nơi có cơ quan tham mưu cho lãnh đạo ngành định hướng chiến lược phát triển, hiện đại hóa ngành đường sắt Việt Nam.

Thời Pháp phố Lê Duẩn gọi là Hàng Lọng, sau năm 1954 đổi thành đường Nam Bộ, sau này mang tên như bây giờ. Khi mới xây khu vực ga, Hàng Lọng qua các thôn Vĩnh Xương, Nam Môn, Hoa Ngư và Tứ Mỹ, tiếp nối các đường từ thành Hà Nội ra Cửa Nam - còn gọi là cửa Diêu Đức. Qua Hàng Cỏ có lối rẽ qua Làng Lương Sử để đến Văn Miếu, mà đi thẳng thì ra hồ Bảy Mẫu xuống Lý Nhân, Nam Định để vào đàng trong, tức Quan Lộ. Sau năm 1946, người Pháp đổi đây thành đường Đờ Lát, nhưng người dân vẫn quen gọi Hàng Lọng.

Cụ Tản Đà, buổi Tây Tàu sơ giao đã có thơ về "la ga (la gare) Hàng Cỏ", vì nơi này bán cỏ cho ngựa dự trường đua gần đấy, chỗ sau này đổi sang các tên Đấu Xảo, Nhà hát Nhân Dân, bây giờ là Cung Văn hóaLao động hữu nghị Việt - Xô. Năm 1902 khi khánh thành Cầu Doumer (tức cầu Long Biên) qua sông Hồng thì ga Hàng Cỏ hoàn thành, đưa vào sử dụng với những ki-lô-mét đường sắt đầu tiên sang Gia Lâm. Sau đó người Pháp xây tiếp các tuyến đường sắt Hà Nội - Nam Định - Ninh Bình vào tháng 1-1903, Hà Nội - Hải Phòng vào tháng 4-1903, rồi tuyến Hà Nội - Lào Cai vào tháng 4-1905. Riêng tuyến đường sắt Bắc - Nam xuyên việt, tuy được khởi công tại Sài Gòn rất sớm, năm 1900, nhưng phải đến năm 1936 - tức là 37 năm sau, mới xong hoàn toàn. Trục đường xuyên Việt và các tuyến Đông - Tây ở miền Bắc đã tạo thành hệ thống vận tải hành khách và hàng hóa xương sống của Việt Nam kể cả trước kia cho đến bây giờ.

Bây giờ thì cửa chính ga Hà Nội (xây vào năm 1902) không còn nữa. Trong cuộc tập kích hủy diệt Hà Nội bằng đường không của Mỹ qua 12 ngày đêm vào cuối tháng 12-1972, sảnh chính của nhà ga đã bị phá hủy. Sau đó, sảnh được xây lại theo kiến trúc mới vào năm 1976 và hoàn thành vào đúng dịp thông tuyến đường sắt Thống Nhất, nối hai miền Bắc - Nam sau 30 năm chia cắt.

Thời chiến, đường sắt trở thành phương tiện giao thông chính. Giành được tấm vé đi tàu hỏa rất khó. Vào ga nhìn mặt nhân viên, nghe giọng khê nồng qua loa, chưa chen chúc gì đã mệt mỏi. Hiếm hoi, phải nhờ vả đâm ra cửa quyền. Chen chúc, lộn xộn lên được toa chả có trật tự, dù tối tăm có suất đứng cả đêm đã là may. Sang những năm 80 thế kỷ trước việc đi tàu vẫn còn rất vất vả. Có được tấm vé tàu Thống Nhất là cả một kỳ công. Khách lúc nào cũng đông, vào dịp lễ, Tết thì chật cứng. Khách đeo bám bất cứ chỗ nào, kể cả trên nóc toa, khớp nối toa và bậc lên xuống. Nhiều người trông cảnh ấy mà không dám lấy vợ (chồng) xa hoặc "đứt" quê mỗi dịp giỗ chạp.

Ga Hà Nội ngày nay.Ảnh: Trung Kiên

Sau trên 20 năm đổi mới, ga Hà Nội qua nhiều đời trưởng ga. Có nhiều năng lực là các ông Dũng, Thao, Giảng, Giao… bây giờ là kỹ sư Vũ Đình Rậu. Ngành đường sắt cũng đã qua nhiều mô hình, cơ chế tổ chức từ tổng cục, liên hiệp các xí nghiệp tới tổng công ty… với nhiều thế hệ lãnh đạo tâm huyết như các ông Đặng Hạ, Trần Mẫn, Đoàn Xê, Đào Đình Bình, Nguyễn Hữu Bằng… Giao thông phát triển, người ta có nhiều quyền lựa chọn, nếp cửa quyền, lạc hậu khó thể tồn tại. Phải đổi mới không ngừng. Mỗi cán bộ, công nhân viên ngành đường sắt thường ghi nhớ châm ngôn cho một tiến trình đổi mới của chính bản thân mình, đơn vị mình: "Quyền lợi đi đôi với trách nhiệm, quyền hạn đi đôi với nghĩa vụ". Gần như bất kể ai trong guồng máy đều tự giác nâng cao tinh thần trách nhiệm trong cương vị của mình. Điều đó có một phần giúp cho ngành tồn tại và tạo ra bước tiến ở nhiều lĩnh vực.

Một trong những công việc mang lại hiệu quả lớn là nâng cấp cầu đường sắt trên toàn bộ mạng, làm cơ sở rút ngắn hành trình chạy tàu, đặc biệt là trên tuyến Thống Nhất. Năm 1983, tàu bắc - nam chạy hết 52 giờ. Sau hơn 10 năm rút xuống còn 48 giờ và 10 năm tiếp theo vào tháng 12-2004 tàu nhanh chạy chỉ 28 giờ, đến đúng giờ thường đạt tỷ lệ 99%... Các tuyến ngắn từ Hà Nội đi Hải Phòng, Đồng Đăng, Lào Cai… xuất hiện những đoàn tàu nhanh.

Rút ngắn thời gian chạy tàu là hành trình vất vả gian khổ nhất và cũng là thành công nhất của đường sắt Việt Nam trong chặng đường đổi mới. Nhưng thế chưa đủ. Còn phải xây dựng nhà ga, đoàn tàu theo tiêu chí "văn hóa - chính quy - an toàn". Kết quả là đã từ lâu không còn cảnh bán hàng rong trên tàu. Với một loạt những thay đổi về chất đó của ngành, khách đi tàu thấy thoải mái dễ chịu, có cảm tình với đường sắt hơn, ngày càng đi đông hơn.

Hôm nay, ga Hà Nội thật khang trang, văn minh và lịch sự với các phòng đợi tàu, phòng đợi khách liên vận quốc tế, hệ thống internet, bảng chỉ dẫn điện tử để khách dễ tìm tuyến, biết ga, giờ tàu chạy… Đặc biệt là hệ thống quản lý đặt chỗ bán vé tự động ngày càng phát huy hiệu quả. Người đến ga Hà Nội và đi tàu đã cảm nhận được sự tận tình từ mỗi nhân viên phục vụ, luôn được họ sẵn lòng giúp đỡ để có một chuyến đi thoải mái.

Hiện tại ga Hà Nội có 8 làn đường nhánh, để các đoàn tàu dừng đón và trả khách, tất cả đều là khổ 1m. Bên cạnh các toa tàu truyền thống của Đức, Ấn Độ, Trung Quốc, xuất hiện những đầu máy, toa xe khách thế hệ mới cùng các toa du lịch 2 tầng, nội thất "sang trọng như khách sạn". Khu ga A cửa phía đường Lê Duẩn phục vụ đón trả khách đi tuyến Bắc - Nam, đi Đồng Đăng (Lạng Sơn) và Hải Phòng. Khu ga B phía đường Trần Quý Cáp phục vụ khách các tuyến Lào Cai, Yên Bái, Quán Triều (Thái Nguyên). Nhiều đầu mối như vậy, nên ga Hà Nội chiếm 1/2 sản lượng của Công ty Vận tải đường sắt Hà Nội và bằng 1/5 sản lượng của toàn Tổng Công ty Đường sắt Việt Nam. Hằng ngày, ngoài 5 tuyến xuất phát từ ki-lô-mét "không" của đường sắt Việt Nam còn có tuyến đi Hạ Long, được tính từ ga Yên Viên.

Nói đến ga Hà Nội, người trẻ tuổi bây giờ không khỏi ngạc nhiên với những câu chuyện về "nỗi kinh hoàng đi tàu" của các bậc cha chú thời quá khứ. Họ khó hình dung ra cũng phải. Sau nhiều năm đổi mới, ga Hà Nội đã đẹp đẽ hơn, chất lượng phục vụ ngày càng tiến bộ, xứng đáng là ga đầu mối

của đường sắt Việt Nam.

CHU ĐỨC SOÀN
- - - - - - -

Về cuộc thi viết “Cả nước hướng tới 1000 năm Thăng Long - Hà Nội”

Cuộc thi còn hai chu kỳ chấm giải vào tháng 10-2009 và 2010, với 1 giải nhất 10 triệu đồng, 2 giải nhì mỗi giải 5 triệu đồng, 3 giải ba mỗi giải 3 triệu đồng, 10 giải khuyến khích mỗi giải 1 triệu đồng. Chủ đề: truyền thống Thăng Long - Hà Nội, kỷ niệm sâu sắc qua các thời kỳ, khuyến khích giai đoạn hiện tại, với những con người, sự kiện mới tiêu biểu cho sự nghiệp CNH-HĐH. Để nâng cao chất lượng, BTC quyết định điều chỉnh dung lượng bài dự thi: dài nhất được 2 kỳ, mỗi kỳ 2.000 từ; dùng cả những bài nêu vấn đề nhưng có hệ thống, không sa vào vụ việc cụ thể.

Địa chỉ thư điện tử: thi1000nam@hanoimoi.com.vn. Phông chữ VnArial. Rất mong sự hưởng ứng của bạn viết xa gần.

BTC