Gặp nhạc sĩ Xuân Oanh - tác giả của ca khúc Mười chín tháng Tám
Chính trị - Ngày đăng : 18:15, 15/08/2003
Tiến tới kỷ niệm 58 năm Cách mạng tháng Tám thành công (19.8.1945 - 19.8.2003), chuyên mục
Nhạc sĩ Xuân Oanh
“Giai điệu bài hát đã rạo rực trong tôi từ nhiều ngày trước. Cho đến sáng ngày Tổng khởi nghĩa, hòa trong dòng người phấn chấn, ca khúc như được "bật ra" từ trong tâm khảm. Tôi đã viết "Mười chín tháng Tám" bằng miệng. Nghĩ đến đâu, tôi hát to lên cho mọi người cùng nghe. Và khi đoàn người đến quảng trường Nhà hát lớn thì ca khúc đã hoàn thành...".
Tác giả bài hát "Mười chín tháng Tám", nhạc sĩ Xuân Oanh, giờ đã là một ông lão ngoài 80. Thời gian không khiến ông già đi, trái lại, những kỷ niệm của một thời kỳ lịch sử hào hùng vẫn luôn kéo ông trở lại thời điểm cách đây đã 58 năm. Khi ấy Xuân Oanh mới ngoài tuổi 20, ông đã sáng tác một ca khúc mà cho đến bây giờ, sức sống của nó mãi còn bất diệt.
Ông kể: "Sáng hôm ấy (19.8), tôi hòa vào dòng người mít tinh cuồn cuộn và hừng hực khí thế, từ khắp năm cửa ô đồng loạt tiến vào trung tâm Hà Nội. Những khẩu hiệu hô vang như muốn vỡ tan lồng ngực. Vận mệnh của đất nước đang thay đổi, độc lập đây rồi- tôi và mọi người đều cảm nhận thấy điều đó. Sự đồng cảm lớn đến nỗi, khi tôi cất lên từng lời hát, mọi người cùng hát theo, như thể bài hát đã có từ rất lâu. Mười chín tháng Tám, ánh sao tự do đem tới. Cờ bay nơi nơi, muôn ánh sao vàng. Máu pha tươi hồng trên lá cờ đi khắp chốn giang sơn...".
Khi sáng tác bài hát, nhạc sĩ Xuân Oanh đang là cán bộ tuyên truyền của Mặt trận Việt Minh. Lòng yêu nước và những dự cảm về vận mệnh xoay chuyển của đất nước đã khiến ông nung nấu trong tim những giai điệu giản dị mà đầy rung cảm. "Ca khúc được viết buổi sáng, buổi chiều được in ra. Có lẽ vì nó có sức sống, có khả năng đi vào lòng người nên được phổ biến rất nhanh"- ông tâm sự.
Và cũng từ ca khúc này, cái tên Xuân Oanh đã trở nên nổi tiếng. Ông tiếp tục viết rất nhiều ca khúc, nhưng trong kho tài sản đó, ông tâm đắc nhất chỉ có vài bài. Thế cũng đủ để một người nhạc sĩ tự hào. Và những "Mười chín tháng Tám", "Quê hương anh bộ đội", "Bình minh trên đất nước" ... của ông liên tục được hát trên đài, trong các chương trình lớn, có những giai điệu đã được chọn làm nhạc hiệu cho các chương trình.
Quãng đời hoạt động cách mạng và cống hiến cho kháng chiến của ông, bắt đầu từ năm 1944, ông tham gia hoạt động cách mạng ở Mặt trận Việt Minh tại Hà Nội... Suốt những năm sau này, Xuân Oanh đã trải qua nhiều cương vị khác nhau: làm báo và tạp chí Cứu quốc, làm phiên dịch, thành viên Ban Đối ngoại TW Đảng, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký ủy ban liên hiệp vì hòa bình, Tổng thư ký hội Việt -Mỹ... Sau cách mạng Tháng Tám thành công, Xuân Oanh là người đầu tiên phát ngôn Tiếng Anh trên Đài tiếng nói VN.
Với nhạc sĩ Xuân Oanh, quan trọng không phải là mình đã làm được gì, mà là mình đã có được những gì. Cho đến hôm nay, khi tuổi đã về già, ông vẫn miệt mài làm việc. Hiện tại, ông đang dịch tập truyện khoa học viễn tưởng Mỹ "Chiến tranh giữa các vì sao". Ông “khoe” cùng chúng tôi những tiểu thuyết nổi tiếng mà ông đã bỏ bao tâm huyết để dịch sang tiếng Việt: Cuộc phiêu lưu của Hấc phin, Hai số phận, Trần trụi giữa bầy sói, Một lần chưa đủ, Ngày tận thế...
Một con người đa tài, vừa là nhạc sĩ, họa sĩ, vừa là nhà phiên dịch, ngoại giao..., sức sống và phong cách làm việc của nhạc sĩ Xuân Oanh đã khiến nhiều thế hệ phải ngưỡng mộ. Và ca khúc "Mười chín tháng Tám" của ông, thực sự đã đưa vào tâm hồn những người con nước Việt những dấu ấn khó quên.
Phương Thảo