Hợp tác SCO và CSTO - đối trọng tương lai của NATO

(HNM)- Vừa qua, tại thủ đô Đu-san-be của Tát-gi-ki-xtan, Tổ chức hợp tác Thượng Hải (SCO) và Tổ chức hiệp ước an ninh tập thể (CSTO) đã ký kết một hiệp định hợp tác quan trọng.

Sự liên kết này sẽ tạo ra vành đai an ninh vững chắc cho Trung Á, mang lại thêm cơ hội hòa bình và ổn định ở khu vực vốn có nhiều xáo trộn trong thời gian qua. Nhiều nhà quan sát cho rằng, trong tương lai không xa, đây sẽ là một đối trọng đáng nể của Tổ chức hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) do Mỹ đứng đầu.

Về cơ cấu tổ chức, nhiều thành viên của SCO đồng thời cũng tham gia CSTO. Đây sẽ là điểm thuận lợi giúp tránh được những tranh cãi thường thấy ở các tổ chức nhiều thành viên.

CSTO được thành lập một thời gian ngắn sau khi Liên bang Xô-viết sụp đổ năm 1991, với mục đích ban đầu là tương hỗ nhằm đảm bảo an ninh cho các quốc gia mới tách ra khỏi Liên Xô.Hiện, các thành viên của CSTO gồm Nga, ác-mê-ni-a, Bê-la-rút, Ca-dắc-xtan, Cư-rơ-gư-xtan, Tát-gi-ki-xtan và U-dơ-bê-ki-xtan.

Tiền thân của SCO là Nhóm Thượng Hải - 5, được thành lập từ năm 1996 để giải quyết vấn đề biên giới giữa Trung Quốc với các nước thuộc Cộng đồng các quốc gia độc lập (SNG). Nhờ địa thế an ninh, chính trị thuận lợi Nhóm Thượng Hải - 5 ngày càng mở rộng hợp tác sang nhiều lĩnh vực. Năm 2001 hai cường quốc hạt nhân trong nhóm là Nga và Trung Quốc đưa ra sáng kiến thành lập SCO gồm 6 thành viên: Nga, Trung Quốc, Ca-dắc-xtan, Cư-rơ-gư-xtan, Tát-gi-ki-xtan và U-dơ-bê-ki-xtan với mong muốn duy trì an ninh và ổn định tại Trung Á. SCO cũng đã đặt ra nhiệm vụ trọng tâm của tổ chức là đấu tranh chống chủ nghĩa khủng bố, chủ nghĩa ly khai vàchủnghĩacựcđoan. Bên cạnh đó SCO còn là một tổ chức hữu nghị, hợp tác trong các lĩnh vực kinh tế thương mại, khoa học kỹ thuật, văn hóa...

Cách đây vài năm, dưới con mắt của Mỹ, CSTO và SCO chưa đáng phải bận tâm. Tuy nhiên, do tình trạng an ninh tại khu vực liên tiếp bị khuấy đảo. Cả Nga và Trung Quốc đều không muốn các thế lực bên ngoài mở rộng phong trào “cách mạng sắc màu” tại Trung Á như đã từng diễn ra ở một số nước Đông Âu, làm thu hẹp không gian ảnh hưởng chính trị truyền thống. Do vậy Nga và Trung Quốc đã thúc đẩy các liên kết khu vực để bảo toàn lợi ích chung. Đây chính là lời giải thích cho sự phát triển của CSTO và SCO. Trong thời gian tới,nếu cả 4 quan sát viên hiện nay của SCO là Pa-ki-xtan, Ấn Độ, I-ran và Mông Cổ chính thức gia nhập tổ chức này thì SCO-CSTO sẽ có một vị thế đáng nể với bất kỳ liên minh quân sự, chính trị nào. Vì tầm ảnh hưởng của nó lúc đó không chỉ còn thu hẹp ở Trung Á mà sẽ trải dài trên một khu vực rộng lớn từ Nam Á tới tận Trung Đông.

Nhìn lại hơn 1 thập kỷ trở lại đây, trọng tâm chiến lược toàn cầu của Mỹ đã chuyển từ phía Tây sang phía Đông. Nổi bật là kế hoạch xây dựng “Vành đai chuỗi ngọc” kéo dài.ở Đông Bắc Á đã có các quốc gia và vùng lãnh thổ như: Nhật Bản - Hàn Quốc - Đài Loan; qua Đông Nam Á là Phi-líp-pin - In-đô-nê-xi-a - Xin-ga-po - Ma-lai-xi-a - Thái Lan tới Ấn Độ ở Nam Á và kết thúc tại Vịnh Péc-xích ở Trung Đông.

Tốc độ phát triển của CSTO và SCO trong thời gian qua đang khiến Oa-sinh-tơn phải thay đổi cái nhìn ban đầu vì hai tổ chức này sẽ là nguy cơ khiến “chuỗi ngọc” bị đứt đoạn tại Trung Á.

Lâm Phương