Đúng thời điểm

(HNM) - Người xưa có câu:

Chẳng thiêng ai gọi là thần

Lối ngang đường tắt chẳng gần ai đi

Thần thì thiêng nhưng không có nghĩa cứ thần là tốt. Thần có lương thần, ác thần; có trung thần, gian thần... Có một loại thần “rất thiêng”, hơn cả Tào Tháo, chưa kịp nói đến tên đã xuất hiện, nơi nào cũng có mặt; chuyện gì cũng biết, chuyện gì cũng tham gia - đó là loạn thần. Chỉ có điều hễ nơi nào có mặt “thần” này là nơi đó loạn.

Lối ngang đường tắt giúp cho người ta đỡ được một thôi đường, đỡ tốn công sức mà vẫn đến được đích. Nhưng lối ngang đường tắt chỉ là biện pháp tạm thời và chỉ dùng khi đã thông thuộc địa hình, đúng thời điểm chứ không thể tùy tiện, nếu không sẽ là đi ngang về tắt.

Ngày 25-7-2001, Thủ tướng Chính phủ ký Quyết định số 112/2001 về việc thực hiện đề án “Tin học hóa quản lý hành chính Nhà nước giai đoạn 2001-2005”, gọi tắt là đề án 112.

Ngay từ khi đề án này mới ra đời nhiều chuyên gia hàng đầu trong ngành tin học và quản lý Nhà nước đã cảnh báo rằng nó không thể thực hiện được. Họ đưa ra những nguyên nhân chính yếu:

1. Chưa đủ cơ sở vật chất, kỹ thuật; chưa đủ thư viện thông tin dữ liệu; chưa đủ đội ngũ chuyên gia.

2. Chưa có kiến trúc sư chính, một nhạc trưởng đủ trình độ và kinh nghiệm tổ chức thực hiện và điều hành một dự án lớn như vậy.

3. Cách đặt vấn đề thành lập dự án vẫn theo kiểu “thiên hạ có mình cũng phải có”; nguyên tắc đầu tư dàn trải, mang tính cơ cấu.

4. Những người thực hiện hiểu một cách cứng nhắc, thực hiện một cách máy móc, tùy tiện đường lối “đi tắt, đón đầu”...

Người ta đã quá nóng vội khi đề xuất ý kiến thành lập đề án mặc dù không phải không có kinh nghiệm thất bại. Năm 1996, một dự án tương tự với tổng vốn đầu tư 150 tỷ đồng đã được triển khai rầm rộ nhưng chỉ đến năm 1998 đã buộc phải dừng vì những lý do cho đến nay chưa được công bố.

Bây giờ cơ quan chức năng đã tìm ra được những sai phạm cơ bản của Ban điều hành đề án 112: Vi phạm quy chế làm việc do Thủ tướng ban hành, ký hợp đồng sai thẩm quyền; vi phạm về quản lý đầu tư, thẩm định và hướng dẫn thẩm định sai thẩm quyền; vi phạm các quy định, gây thiệt hại trong đào tạo; đầu tư không đồng bộ, gây lãng phí... Còn một nguyên nhân nữa - đó là ảnh hưởng của loạn thần và thói quen đi ngang về tắt.

Ngày 19-4-2007, làm việc với Ban điều hành đề án 112, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng nhận xét rằng đề án đã không thực hiện được mục tiêu, nhiệm vụ đã được giao. Thủ tướng khẳng định: Đề án 112 đã không mang lại tiện ích, ứng dụng nào cho công tác quản lý, chỉ đạo, điều hành của Chính phủ.

Tin học hóa quản lý hành chính Nhà nước là một yêu cầu cấp thiết của thời đại; Chính phủ có đủ tiền để thực hiện chương trình đó, nhưng chỉ như vậy chưa đủ. Cần có đủ người đủ trình độ thực hiện; cần nắm đúng thời cơ tiến hành. Bác Hồ đã từng dạy:

Lạc nước hai xe đành bỏ phí

Gặp thời một tốt cũng thành công.

Chúng ta chưa đủ giàu và có giàu bao nhiêu cũng không thể để “hai xe lạc nước”. Vấn đề là phải chọn đúng thời điểm để “một tốt cũng thành công”.

Nguyễn Triều