Đất Rồng bay trên con tem bưu chính

(HNM) - Với vị trí là trung tâm cả nước, có bề dày truyền thống dựng nước và giữ nước, Thăng Long - Hà Nội là nguồn cảm hứng sáng tạo trong nhiều ấn phẩm văn hóa. Đối với những người làm tem bưu chính Việt Nam, đây cũng là mảng đề tài to lớn để khai thác, không hề vơi cạn.

Tính chưa thật đủ, từ Cách mạng Tháng Tám năm 1945 đến năm 2004 thôi, bưu điện đã phát hành gần 60 bộ tem với trên 100 mẫu về Thăng Long - Hà Nội, chiếm số lượng cao nhất trong đề tài về các tỉnh, thành trong cả nước.

Hơn 20 họa sĩ đã tham gia thiết kế “loại” tem này. Các bậc lão thành có tên tuổi có Nguyễn Sáng, Bùi Trang Chước, Nguyễn Văn Khanh, Nguyễn Thế Vinh... Lớp họa sĩ chuyên thiết kế tem có uy tín gồm Trịnh Quốc Thụ, Trần Lương, Nguyễn Hiệp, Trần Ngọc Uyển... Và lớp “bánh tẻ”: Nguyễn Thị Sâm, Trần Thế Vinh, Đỗ Lệnh Tuấn, Hoàng Thúy Liệu, Võ Lương Nhi, Vũ Kim Liên. Nội dung phản ánh khá phong phú, toàn diện: di tích lịch sử, danh thắng, danh nhân, kiến trúc, tranh dân gian..., đậm nét nhất là đấu tranh, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Sự kiện “Giải phóng Thủ đô 10-10-1954”, mốc son lớn sau chiến thắng vĩ đại Điện Biên Phủ, được lên tem 7 lần, vào các năm 1955, 1964, 1969, 1974, 1984, 1994, 2004, chưa kể bộ “Mừng Chính phủ về Thủ đô” phát hành ngày 1-3-1955. Có hai bộtem về lịch sử Thăng Long - Hà Nội ra vào dịp 950 năm và 990 năm ngày Thiên đô. Các bộ tem trên đều thể hiện sâu sắc, cô đọng hình ảnh Thăng Long - Hà Nội, kết hợp truyền thống và hiện đại, thành tựu xây dựng và bảo vệ đất nước, niềm vui và lòng tin của nhân dân Thủ đô, cả nước trong những ngày lịch sử trọng đại của đất nước cũng như thành phố.

Đáng chú ý là bộ tem “Thủ đô giải phóng 10-10-1954” có cảnh hồ Gươm yên bình, tháp Rùa in bóng nước, cờ Tổ quốc tung bay, chim bồ câu chắp cánh. Cận cảnh là anh bộ đội Cụ Hồ trẻ đội mũ lưới, quân phục đơn sơ, vai đeo súng, vai kiệu bé trai bụ bẫm, bé gái bên cạnh vỗ tay sung sướng. Bộ tem “Kỉ niệm 15 năm giải phóng Thủ đô” ra năm 1969 có hình ảnh Quyết tử quân cầm bom ba càng sẵn sàng lao vào xe tăng địch giữa phố phường rực lửa, và hình bé trai, bé gái đang chơi trò xếp hình Cột Cờ, phía sau là công trường xây dựng nhà ở, nhà máy... tưng bừng, nhộn nhịp.

Còn khá nhiều tem đẹp, gợi nhớ và gây ấn tượng mạnh về Thăng Long - Hà Nội ngàn năm văn hiến, Thủ đô anh hùng. Hình ảnh rồng vàng ngậm ngọc uốn khúc uy nghiêm bay lượn trên Hoàng Thành (dịp 10-10-1960), rồng đá lớn ở thềm điện Kính Thiên (1-7-1999) gợi nhớ sự kiện huyền thoại Lý Thái Tổ buổi đầu dời đô từ Hoa Lư về Đại La.

Mỗi thời điểm, ngành Bưu chính lại chọn những hình ảnh tiêu biểu, phù hợp để đưa lên con tem, giới thiệu những di sản của Thủ đô đi khắp đất nước và thế giới. Chùa Một Cột, Văn Miếu - Quốc Tử Giám, Cột Cờ, đền Ngọc Sơn, chùa Láng, Ô Quan Chưởng... tôn vinh những kiến trúc cổ đặc sắc. Tranh Tố nữ, tranh Ngũ hổ, tranh Bốn mùa cho ta thêm yêu dòng tranh dân gian Hàng Trống độc đáo. Các vị tiên liệt Thánh Gióng, Hai Bà Trưng, Trần Hưng Đạo, Quang Trung, Lê Thánh Tông, Trần Quốc Tuấn, Ngô Quyền, Nguyễn Văn Siêu, Nguyễn Tri Phương... “lên tem” gợi nhớ chiến công hiển hách, sự nghiệp văn hóa làm nên nét đẹp truyền thống của đô thị nghìn năm.

Đề tài lịch sử hiện đại rất phong phú, ca ngợi chiến công vẻ vang của quân dân Hà Nội cùng cả nước Tổng khởi nghĩa, đánh Pháp, đánh Mỹ giành độc lập, tự do, thống nhất đất nước. Riêng về cách mạng, kháng chiến đã có hàng chục bộ tem, mẫu tem thể hiện, như cuộc đánh chiếm Phủ Khâm sai ngày 19-8-1945 ra năm 1958, ngày tuyên bố độc lập ra năm 1946 và năm 1970, những ngày “Điện Biên Phủ trên không” tiêu diệt B52... Cũng rất thú vị, là các công trình kiến trúc kiểu Pháp cũng được không quên ghi nhận: Nhà hát Lớn, Bảo tàng Lịch sử, cầu Long Biên.

Trên các con tem, những công trình mới được xây dựng ở Thủ đô chiếm vị trí không nhỏ: đường sắt Hà Nội - Mục Nam Quanra năm 1956, Nhà máy Cơ khí Hà Nội ra năm 1958, sân vận động Hà Nội ra năm 1958, khu nhà ở cao tầng Kim Liên, Học viện Thủy lợi năm 1962, Hội trường Ba Đình năm 1964, Nhà văn hóa Thiếu nhi năm 1978, Cung Văn hóa Hữu nghị, cầu Thăng Long năm 1983, Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh năm 1984. Tất cả nói lên tinh thần vừa chiến đấu vừa xây dựng Thủ đô đàng hoàng, to đẹp theo lời dạy của Bác Hồ kính yêu. Tem “Hà Nội - Huế- Sài Gòn” ra tháng 7-1961 sớm khẳng định tình gắn bó keo sơn giữa ba thành phố lớn, tiêu biểu cho tinh thần “Hà Nội với cả nước, cả nước với Hà Nội” trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Với số lượng tem lớn, đề tài phong phú, chất lượng đẹp như trên, ngành Bưu điện đã đóng góp, nhất định tuyên truyền, cổ cũ, giáo dục về Thăng Long - Hà Nội, đầu não, trái tim, trung tâm cả nước. Đó là món quà quý giá đối với người mua tem, đặc biệt là người sưu tầm tem. Mong sao mảng ấn phẩm văn hóa này có thêm tem về các di tích lịch sử Cổ Loa, Sóc Sơn... về các danh nhân như Nguyên Phi ỷ Lan, Chu Văn An, Hồ Xuân Hương, về các ngành nghề truyền thống, các di sản ẩm thực, phố cổ...

Anh Chương