Dấu hiệu sớm nhận biết trẻ dùng thuốc lá điện tử

Ngày càng có nhiều bằng chứng cho thấy, những rủi ro và hậu quả khôn lường của thuốc lá điện tử đối với giới trẻ. Vậy, dấu hiệu nào để nhận biết trẻ sử dụng thuốc lá điện tử?

Gây hại cho não bộ, suy tim, đột quỵ…

Ngay trong tháng 11 và đầu tháng 12-2022, Bệnh viện Nhi trung ương đã liên tiếp đưa ra những lời cảnh báo về tình trạng trẻ nhập viện vì ngộ độc chất gây nghiện do sử dụng thuốc lá điện tử. Đáng báo động là trào lưu thuốc lá điện tử hay thuốc lá thế hệ mới đang ngày càng “xâm nhập” vào trường học, gây ảnh hưởng xấu tới hành vi, lối sống, sức khỏe của học sinh tuổi vị thành niên - lứa tuổi hiếu kỳ, tò mò và thích khám phá.

Điển hình là trường hợp của bé trai N.A (12 tuổi), học sinh của một trường trung học cơ sở ở Hà Nội. Bệnh nhi này được đưa đến Khoa Sức khỏe vị thành niên (Bệnh viện Nhi trung ương) trong tình trạng khó thở và co giật. Qua chẩn đoán và xét nghiệm, Tiến sĩ Ngô Anh Vinh, Phó Trưởng khoa Sức khỏe vị thành niên cho biết, N.A bị ngộ độc chất gây nghiện do sử dụng thuốc lá điện tử.

Theo thông tin từ gia đình, N.A là học sinh ngoan, học giỏi nhưng do bố đi làm xa, mẹ bận công việc nên không dành thời gian quan tâm, giám sát trẻ. Gần đây, N.A hay tụ tập với các anh lớp trên ở trường và được họ rủ sử dụng thuốc lá điện tử. Sau đó, N.A có tự mua trên mạng về để được tự do hút. Khi N.A nhập viện, các bác sĩ đã lấy mẫu thuốc lá điện tử mà trẻ sử dụng gửi đến Viện Pháp Y quốc gia để tìm độc chất và kết quả cho thấy, có thành phần của một số chất gây nghiện.

Tương tự, hằng tuần, tại Trung tâm Chống độc (Bệnh viện Bạch Mai) đều tiếp nhận nhiều trường hợp bị ngộ độc sau khi sử dụng thuốc lá điện tử với các biểu hiện như kích thích tăng cường ảo giác, tăng huyết áp, tụt huyết áp, yếu cơ, suy tim, suy thận… Mới đây, Trung tâm Chống độc tiếp nhận nữ bệnh nhân 20 tuổi ở Hà Nội nhập viện trong tình trạng hôn mê sâu, suy tim, tổn thương não lan tỏa tất cả các vị trí, tổn thương gan… Nguyên nhân được xác định do bệnh nhân ngộ độc một chất ma túy thế hệ mới có trong thuốc lá điện tử.

Theo các chuyên gia, thuốc lá điện tử có rất nhiều tên gọi khác nhau như vape, thuốc lá vaporizer, e-cigs, e-hookahs, bút vape, ENDS (hệ thống điện tử cung cấp nicotin), ENNDS (hệ thống phân phối không chứa nicotin)… được thiết kế đa dạng với hình dáng bắt mắt, có thể giống điếu thuốc lá truyền thống hoặc giống như bút, ổ đĩa, hình thỏi son... Do vậy, học sinh dễ dàng sở hữu thuốc lá điện tử với đủ hình dạng và có thể mang vào lớp mà không bị phát hiện.

Chỉ ra những tác hại trầm trọng của thuốc lá điện tử, theo Tiến sĩ Ngô Anh Vinh, đây là loại thuốc lá có chứa nicotine - một chất gây nghiện, vì thế trẻ có thể vật vã khó chịu khi sử dụng. Nicotine còn gây hại cho sự phát triển não bộ ở trẻ em, gây suy giảm trí nhớ, ảnh hưởng đến trí tuệ do não bộ của trẻ chưa hoàn thiện. Thậm chí, nó còn có thể gây ra nguy cơ đau thắt ngực, suy tim, đột quỵ, suy giảm miễn dịch, giảm sức đề kháng. Thuốc lá điện tử với các ống dung dịch đốt không có định lượng về nồng độ nicotine và tạp chất, dẫn đến nguy cơ người sử dụng tăng liều lượng nicotine và gây ra ngộ độc cấp tính.

5 dấu hiệu nhận biết trẻ sử dụng thuốc lá điện tử

Để hạn chế vấn nạn sử dụng thuốc lá điện tử hiện nay ở lứa tuổi vị thành niên, Tiến sĩ Ngô Anh Vinh cho rằng, bố mẹ đóng vai trò rất quan trọng. Bố mẹ cần dành thời gian quan tâm, lắng nghe và giám sát trong cuộc sống hằng ngày của trẻ trên cơ sở tôn trọng, tránh việc áp đặt. Đồng thời, bố mẹ cần phối hợp với nhà trường để tìm hiểu thêm sinh hoạt, mối quan hệ của trẻ, từ đó có thể phát hiện những dấu hiệu bất thường.

Các chuyên gia y tế cũng đưa ra khuyến cáo về 5 dấu hiệu sớm nhận biết trẻ sử dụng thuốc lá điện tử.

Một là trẻ có thẻ có các biểu hiện hô hấp như: Ho, hụt hơi, khó thở vì trong thuốc lá điện tử có một số chất có hại cho phổi. 

Hai là trẻ thay đổi hành vi. Cụ thể, trẻ hay có biểu hiện lo âu, cáu gắt, thậm chí trẻ có xu hướng tham gia các hành vi mạo hiểm. 

Ba là tìm thấy những vật lạ trong nhà. Thuốc lá điện tử đa dạng về kích thước và hình dáng, do vậy có thể xuất hiện dưới dạng ống, USB… Nếu cha mẹ tìm thấy những vật thể có hình dáng bất thường trong nhà, thì có thể đưa đến bệnh viện để kiểm tra.

Bốn là phát hiện thấy mùi lạ. Thuốc lá điện tử thường có mùi hoa quả hấp dẫn trẻ. Những mùi phổ biến là mùi cam, bạc hà, chanh… Nếu cha mẹ ngửi thấy những mùi hương bất thường trong nhà, có thể đó là dấu hiệu của việc trẻ dùng thuốc lá điện tử. 

Năm là những hành vi hoặc trò chuyện đáng ngờ với bạn bè. Trẻ có xu hướng lén lút sử dụng thuốc lá điện tử cùng với bạn bè. Do vậy, cha mẹ nên để ý khi trẻ có buổi đi chơi đáng ngờ, tham gia chơi cùng nhóm bạn mới, nhắn tin hay trò chuyện bí mật.

“Khi cha mẹ phát hiện những dấu hiệu bất thường nêu trên ở con em mình thì cần liên hệ với bác sĩ hoặc chuyên gia tâm lý để được thăm khám và điều trị sớm”, Tiến sĩ Ngô Anh Vinh khuyến cáo.

Cùng với gia đình, vai trò giáo dục của nhà trường cũng là yếu tố quan trọng để trẻ vị thành niên không bị sa đà vào những thói hư tật xấu, tệ nạn xã hội. Theo Tiến sĩ Ngô Anh Vinh, nhà trường cần giáo dục học sinh nhận thức được các chất gây nghiện và các tác hại do sử dụng chất gây nghiện. Bên cạnh đó, nhà trường cần tăng cường các hoạt động ngoại khóa để học sinh được giải tỏa căng thẳng sau giờ học.

Giám đốc Trung tâm Chống độc (Bệnh viện Bạch Mai) Nguyễn Trung Nguyên cũng đưa ra khuyến cáo đối với mọi người, đặc biệt là thế hệ trẻ, tuyệt đối không nên sử dụng thuốc lá điện tử. Bởi trong thuốc lá điện tử có rất nhiều thành phần chất tạo mùi, tạo khói, tạo hơi... Các tạp chất này khi đốt cháy có thể gây ung thư, tổn thương phổi… Đồng thời, vị bác sĩ này cũng đề xuất các cơ quan chức năng cần có biện pháp mạnh ngăn chặn thuốc lá điện tử xâm nhập.