Gia tăng bệnh nhân nhiễm nấm đen sau dịch Covid-19

Những nhóm người có nguy cơ cao mắc bệnh

PGS.TS Đỗ Duy Cường, Giám đốc Trung tâm Bệnh nhiệt đới (Bệnh viện Bạch Mai) cho biết, nấm đen hay còn gọi là Mucormycosis là một bệnh nhiễm trùng hiếm gặp nhưng nguy hiểm do nhóm nấm mốc có tên Mucormycetes gây ra. Bệnh thường ảnh hưởng đến xoang, mắt, phổi, da và não, nhất là trên những người có hệ miễn dịch suy yếu. 

Đáng lưu ý, đa số các bệnh nhân này đều có bệnh nền khi nhập viện và trong tình trạng nhiễm trùng nặng, có các tổn thương nhiễm nấm ăn từ xoang lan lên xương hàm, ổ mắt, hệ thần kinh…

Đơn cử như bệnh nhân L.T.N (63 tuổi; ở thị xã Nghi Sơn, tỉnh Thanh Hóa) sau gần 20 ngày bị đau mắt phải và sưng nề, bỗng nhiên rơi vào trạng thái hôn mê. Sau khi điều trị tại bệnh viện tỉnh, bệnh nhân được chuyển đến Bệnh viện Bạch Mai. 

Tại đây, các bác sĩ phát hiện, bệnh nhân bị nhiễm nấm đen gây nhiễm trùng toàn bộ vùng xoang và mắt. Bà N đã từng mắc Covid-19 cách đây 6 tháng và tiêm 3 mũi vắc xin.

Loại nấm này đã được y văn thế giới nhắc đến, đặc biệt là tại Ấn Độ, trong giai đoạn vừa qua với số lượng bệnh nhân tăng đột biến, là một trong những nguyên nhân gây tử vong cao sau khi nhiễm Covid-19.

PGS.TS Đỗ Duy Cường cho rằng, nhóm nấm Mucormycosis tạo ra hàng triệu bào tử lơ lửng trong không khí và thường phát triển vào mùa hè và mùa thu. Những bào tử này khi tiếp xúc với bề mặt ẩm ướt, có các chất hữu cơ thối rữa như lá cây, gỗ mục nát, phân động vật hoặc đất. Nấm xâm nhập vào cơ thể con người qua 2 con đường gồm hít phải bào tử nấm từ không khí, gây nhiễm trùng phổi, não hoặc xoang và xâm nhập qua da bởi vết cắt, vết xước, vết cào, vết bỏng, một số tổn thương da khác.

Những nhóm người có nguy cơ cao mắc bệnh là người từng mắc Covid-19; người mắc bệnh đái tháo đường type 2, đặc biệt là có tình trạng nhiễm toan ceton; người mắc bệnh ung thư, cấy ghép tạng, cấy ghép tế bào, sử dụng corticosteroid kéo dài, người có tình trạng suy giảm miễn dịch, trẻ sinh non, nhẹ cân và suy dinh dưỡng…

Bệnh nhiễm nấm đen có thể ảnh hưởng đến nhiều cơ quan và bộ phận cơ thể. Nấm đen gây ra nhiễm trùng xoang và não; viêm phổi; nhiễm trùng da và niêm mạc khiến sưng tấy, hoại tử; nhiễm trùng đường tiêu hóa gây nôn, xuất huyết dạ dày.

Đặc biệt, các bệnh nhân mắc bệnh mạn tính có thể nhiễm nấm đen mucormycosis lan tỏa. Nhiễm trùng lan tỏa thường ảnh hưởng nhất đến não, hệ thần kinh trung ương gây tình trạng như hôn mê hoặc rối loạn ý thức. Các dấu hiệu có thể gặp như sưng mí mắt dưới hoặc trên (hoặc cả hai), chảy mủ ra khỏi mắt; tê liệt các cơ mí mắt, bệnh diễn tiến nặng hoặc kéo dài, toàn thân suy sụp.

Cách nào để phòng bệnh?

Hiện nay, theo PGS.TS Đỗ Duy Cường, Bộ Y tế mới chỉ có hướng dẫn chung cho các bệnh nhân nhiễm nấm, chưa có hướng dẫn dành riêng cho bệnh nhân nhiễm nấm đen. Các bác sĩ đang sử dụng các thuốc chống nấm truyền tĩnh mạch là Amphotericin B, thời gian giai đoạn tấn công là 2-4 tuần. Tuy nhiên, thuốc này có nhiều độc tính và rất đắt tiền, trong khi đó bảo hiểm y tế mới chỉ chi trả 50%.

Khi hết giai đoạn tấn công, điều đáng nói là bệnh nhân khó để có thể tìm được thuốc Posaconazol hoặc Isavuconazol cho giai đoạn duy trì. Bởi vì đây là các thuốc khó tìm tại thị trường Việt Nam và giá rất đắt. Do đó, bệnh nhân thường bỏ thuốc, không tuân thủ điều trị. Từ đó, bệnh dễ bị tái phát trở lại, nấm có thể ăn sâu thêm và tổn thương nặng nề hơn. Đó là nguyên nhân dẫn đến tỷ lệ tử vong cao cho nhóm bệnh này.

“Bộ Y tế nên sớm đưa ra phác đồ điều trị dành riêng cho loại bệnh này, nhập được thuốc và có chính sách bảo hiểm y tế chi trả cho những bệnh nhân nhiễm nấm đen”, PGS.TS Đỗ Duy Cường nói. 

Bên cạnh đó, PGS.TS Đỗ Duy Cường lưu ý, hiện tại, không có thuốc hay vắc xin chủng ngừa để ngăn chặn bệnh nấm đen. Để phòng bệnh, đặc biệt ở những bệnh nhân có bệnh nền đái tháo đường, ung thư, suy giảm miễn dịch, hậu Covid-19 cần chú ý tránh đến khu vực có nhiều khói bụi, công trường, đeo khẩu trang hiệu suất lọc trên 95% có than hoạt tính khi phải đến khu vực có nhiều khói bụi.

“Nên tránh các hoạt động tiếp xúc trực tiếp với bụi hoặc đất. Khi phải thực hiện bất kỳ hoạt động nào liên quan đến đất, người dân cần mang găng tay, ủng. Để tránh nhiễm trùng da cần vệ sinh vùng da bị thương bằng nước ấm và dung dịch sát khuẩn. Nếu bạn đã cấy ghép tế bào gốc hoặc cấy ghép nội tạng, hãy nói chuyện với bác sĩ để được dùng thuốc kháng nấm ngăn ngừa các bệnh nhiễm trùng do nấm”, PGS.TS Đỗ Duy Cường khuyến cáo.