Phía trước là biển lớn

Từng kiên quyết phản đối sự giám sát từ bên ngoài tại khu vực mà Mátxcơva hậu thuẫn, bất chấp phản ứng gay gắt từ Tbilisi, sự chuyển hướng về quan điểm của Nga trong vấn đề từng làm đổ vỡ không ít cuộc đàm phán trực tiếp với Gruzia phản ánh sự thỏa hiệp vì những lợi ích lớn hơn của Kremlin. Dù đã lần lượt đạt được các thỏa thuận riêng rẽ với hầu hết thành viên của WTO, trong đó có những đối tác đáng gờm như Mỹ và Liên minh châu Âu (EU), song những bất đồng với Gruzia sau cuộc chiến 5 ngày tại Nam Ossetia hồi tháng 8-2008 gần như đóng chặt con đường vốn nhiều trắc trở của Nga tới WTO. Với tư cách là thành viên của câu lạc bộ thương mại lớn nhất hành tinh, Gruzia sở hữu lá phiếu đủ để phủ quyết mọi nỗ lực gia nhập WTO của bất kỳ quốc gia nào. Mátxcơva không là một ngoại lệ và Tbilisi đã tận dụng triệt để lợi thế đó khiến các cuộc đối thoại giữa hai bên liên quan đến hành trình tiến tới WTO của Nga luôn kết thúc trong dang dở.

Từng rút khỏi các cuộc đàm phán Nga gia nhập WTO, tiến trình tưởng chừng bị đình trệ vô thời hạn đã rộng mở khi Tbilisi khẳng định sẽ không cản trở nước láng giềng tham gia sân chơi toàn cầu này. Trên thực tế, Gruzia cũng sẽ được hưởng lợi từ sự gia tăng thương mại trong khu vực khi Nga không còn đứng bên lề WTO. Nga cũng thể hiện lập trường mềm dẻo hơn với tuyên bố đầy thiện chí của Tổng thống Dmitry Medvedev, đồng tình với đề xuất hòa giải của trung gian Thụy Sĩ. Do vậy, có thể nói, với việc vượt qua trở ngại lớn nhất này, sự kiện WTO đón chào Nga là thành viên mới sẽ chỉ còn là vấn đề thủ tục.
Thế nhưng, để đến được hồi kết này, Mátxcơva đã phải hao tâm, tốn sức không ít. Lệ thường, một quốc gia chỉ mất từ 5 đến 7 năm để hoàn tất những thủ tục gia nhập WTO. Nhưng nước Nga đã phải mất đến 18 năm, nhiều hơn bất kỳ thành viên nào của WTO. Trả lời 3.500 câu hỏi về hệ thống thương mại, quy mô của nền kinh tế lớn nhất thế giới hiện vẫn chưa tham gia tổ chức thương mại có ảnh hưởng nhất toàn cầu gây e ngại cho nhiều đối tác đã làm nguyện vọng của Nga bị kéo dài hơn mong muốn. Vì thế, kể từ những cuộc đàm phán đầu tiên diễn ra năm 1998, thay vì có được từ 10 đến 20 hiệp định song phương về tiếp cận thị trường như thông lệ, Nga đã phải thuyết phục tới 60 quốc gia thành viên.

Những bước đi khó khăn đó khiến người Nga càng có lý do để mừng vui với thành quả lịch sử vừa đạt được. Có chiếc thẻ WTO, khả năng tiếp cận các thị trường nước ngoài sẽ dễ dàng hơn với Nga vì doanh nghiệp của họ tránh được những rào cản thuế quan và phi thuế quan. Không chỉ tiết kiệm được 2,5 tỷ USD/năm do hàng hóa bị phân biệt đối xử ở thị trường nước ngoài, hàng hóa Nga còn có thể đến với người tiêu dùng thế giới tự do hơn và đây sẽ là giải pháp hữu hiệu khuyến khích nền sản xuất trong nước khi Nga vào WTO. Không còn ở ngoài cuộc chơi toàn cầu hóa, Mátxcơva sẽ tham gia vào quá trình xây dựng và cải tổ các luật lệ thương mại quốc tế theo hướng phù hợp và phản ánh đúng lợi ích của Nga.

Đương nhiên, các quy định chặt chẽ của lộ trình WTO cũng sẽ mang đến những thách thức nhất định với thị trường Nga khi tính cạnh tranh và đào thải sẽ gay gắt hơn. Song, quy luật tất yếu này sẽ là cơ hội để nền kinh tế trị giá 1.500 tỷ USD tăng sức đề kháng và tự hoàn thiện. Với WTO, nước Nga như đang chuẩn bị bước vào một vùng biển lớn, nơi có những dòng nước êm dịu và cũng có không ít những con sóng dữ thử thách sự vững chãi của con tàu có diện tích lớn nhất thế giới.