Phát triển kinh tế - xã hội vùng dân tộc thiểu số: Cần bố trí đủ nguồn lực

8 huyện thoát khỏi diện huyện nghèo

Theo báo cáo của Chính phủ, trong giai đoạn 2016-2018, các cấp, ngành và cả hệ thống chính trị đã nỗ lực cao độ cho công tác giảm nghèo ở vùng dân tộc thiểu số và miền núi, đạt yêu cầu của Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững đề ra.

Trong đó, Chương trình 135 của Chính phủ đã đầu tư 9.106 công trình; duy tu, bảo dưỡng 3.295 công trình; hỗ trợ trực tiếp cho 1,512 triệu hộ nghèo, cận nghèo; tập huấn cho 103 nghìn người, dạy nghề cho 720 nghìn người dân tộc thiểu số. Đã có 8 huyện thoát khỏi diện huyện nghèo; 14 huyện ra khỏi diện hưởng chính sách như huyện nghèo; 34 xã đủ điều kiện ra khỏi diện đầu tư theo Chương trình 135.

Bên cạnh đó, việc triển khai đồng bộ các giải pháp thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới đã đem đến những kết quả bước đầu quan trọng; công tác bảo vệ và phát triển rừng ở vùng dân tộc thiểu số và miền núi có bước chuyển biến tích cực. Tính đến tháng 8-2018, đã có 1.052 xã vùng dân tộc thiểu số, miền núi được công nhận đạt chuẩn nông thôn mới, chiếm tỷ lệ 22,29% (toàn quốc là 38,32%).

Năm 2017, diện tích rừng bị thiệt hại là 1.451ha (giảm 68% so với năm 2016); 9 tháng năm 2018, rừng bị thiệt hại là 873ha (giảm 22,2% so cùng kỳ năm 2017), về cơ bản rừng tự nhiên đã được quản lý tốt hơn.

Mạng lưới trường, lớp giáo dục mầm non, trường phổ thông ở vùng dân tộc thiểu số và miền núi tiếp tục được củng cố, mở rộng. Chất lượng giáo dục của các trường phổ thông dân tộc nội trú được nâng lên. Hiện 100% xã vùng dân tộc thiểu số và miền núi có trường THCS, trường tiểu học, hầu hết các xã có trường, lớp học mầm non.

Cả nước có 314 trường phổ thông dân tộc nội trú; 975 trường phổ thông dân tộc bán trú; 5 trường đào tạo dự bị đại học dân tộc. Đã có 51/53 dân tộc thiểu số có học sinh cử tuyển đi học đại học; học sinh là người dân tộc thiểu số ở vùng đặc biệt khó khăn được hỗ trợ chi phí ăn ở, học tập...

Khắc phục tính ngắn hạn, thiếu chiến lược

Qua thảo luận, các đại biểu Quốc hội đều cho rằng, báo cáo của Chính phủ đã phản ánh được những nét cơ bản về kết quả đạt được trên các lĩnh vực trong việc thực hiện chính sách hỗ trợ phát triển kinh tế - xã hội vùng dân tộc thiểu số và miền núi. Sự nỗ lực của Chính phủ cùng các cấp, ngành đã tạo nhiều chuyển biến tích cực, quan trọng.

Tuy nhiên, các đại biểu Quốc hội chỉ rõ, hiện nay, số hộ nghèo vùng dân tộc thiểu số còn cao và chiếm tỷ lệ lớn trong tổng số hộ đồng bào dân tộc, chênh lệch giàu - nghèo giữa các vùng, nhóm dân cư chưa được thu hẹp và có xu hướng gia tăng; tốc độ giảm nghèo không đồng đều giữa các vùng, miền.

Đại biểu Đinh Duy Vượt (Đoàn Gia Lai) nhận định, vùng dân tộc thiểu số và miền núi vẫn là "rốn nghèo" của cả nước, thu nhập bình quân đầu người thấp. Tình trạng thất nghiệp của sinh viên người dân tộc thiểu số đang là vấn đề nổi cộm. Nhiều hộ dân ở vùng dân tộc thiểu số và miền núi thiếu đất sản xuất, thiếu đất ở; không gian sinh tồn, bảo tồn văn hóa của cộng đồng người dân tộc thiểu số đang ngày càng bị thu hẹp, nhất là vùng Tây Nguyên. Nguyên nhân là do không bố trí đủ nguồn lực thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia; một số chương trình chồng chéo, trùng lặp, chưa kịp thời.

Theo đại biểu Tôn Ngọc Hạnh (Đoàn Bình Phước), qua báo cáo cho thấy, có 118 chính sách đang triển khai và 10 bộ, ngành đang quản lý triển khai những chính sách về đồng bào dân tộc và miền núi. Do vậy, các cơ chế, nguồn lực phân bổ sẽ khác nhau, thậm chí có thể dẫn tới chồng chéo, chưa phát huy được hiệu quả.

Tỷ lệ hộ nghèo còn cao, chưa kể việc tiếp cận y tế, giáo dục, chăm sóc sức khỏe của đồng bào vùng dân tộc thiểu số, miền núi còn nhiều hạn chế. Bên cạnh đó, việc đánh giá hộ nghèo giữa các vùng, miền có sự chênh lệch, do vậy nếu cào bằng, hiệu quả đầu tư của chính sách sẽ không cao.

Để đời sống kinh tế - xã hội vùng dân tộc thiểu số và miền núi được nâng cao hơn nữa, các đại biểu Quốc hội kiến nghị, thời gian tới, Chính phủ cần quan tâm, cân đối, bố trí đủ nguồn lực thực hiện đầy đủ, kịp thời các chính sách hỗ trợ; định kỳ đánh giá việc thực hiện để bổ sung, sửa đổi phù hợp hoặc ban hành chính sách mới cho giai đoạn tiếp theo, đồng thời khắc phục những tồn tại, hạn chế, bất cập trong giai đoạn vừa qua.

Các đại biểu cũng đề nghị, trong điều kiện ngân sách nhà nước hạn hẹp, việc kêu gọi các nguồn lực xã hội cùng phát triển kinh tế - xã hội vùng dân tộc thiểu số và miền núi là rất cần thiết. Chính phủ cần có định hướng và đầu mối quản lý, sử dụng nguồn lực xã hội hóa này hiệu quả. Đồng thời, Chính phủ rà soát các chính sách đối với vùng dân tộc thiểu số và miền núi để khắc phục tính ngắn hạn, thiếu chiến lược, giúp đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi thoát nghèo, vươn lên.