Niềm tự hào của người Việt

Những cống hiến không mệt mỏi của ông trong lĩnh vực khoa học vừa được Nhà nước Ba Lan ghi nhận khi Tổng thống Bronislaw Komorowski đã trịnh trọng trao quyết định phong học hàm Giáo sư cấp nhà nước cho Tiến sĩ khoa học Mai Xuân Lý, Giáo sư Viện Vật lý, Viện Hàn lâm khoa học Ba Lan vào những ngày cuối tháng 4 vừa qua.

Giáo sư - Tiến sĩ khoa học (GS-TSKH) Mai Xuân Lý sinh ngày 6-6-1953, quê ở xã Hải Nhân, huyện Tĩnh Gia, Thanh Hóa, hiện đang công tác tại Viện Hàn lâm khoa học Ba Lan. Sau khi tốt nghiệp phổ thông (năm 1970), trong 6 năm (từ 1970 đến 1976), GS Mai Xuân Lý theo học tại Trường Đại học tổng hợp Kishiniov, Moldova ngành vật lý lý thuyết. Năm 1984, ông hoàn thành chương trình Tiến sĩ tại Đại học tổng hợp Kishiniov và đoạt học vị TSKH, Viện Vật lý, Viện Hàn lâm khoa học Ba Lan, Warsaw năm 1993. Dù theo học nhiều năm ở nước ngoài, nhưng ông chưa bao giờ quên trở lại quê hương và đóng góp công sức của mình cho công cuộc xây dựng đất nước. Không chỉ tham gia công tác giảng dạy tại Việt Nam như làm giảng viên Đại học Công nghiệp Thái Nguyên (1997-1999), ông hiện giữ vị trí Trưởng phòng Khoa học sự sống và cố vấn khoa học Viện Khoa học và Công nghệ tính toán TP Hồ Chí Minh (từ năm 2009).

Nhờ vào những thành tựu nổi bật xuất sắc trong quá trình nghiên cứu cùng với ngọn lửa đam mê khoa học luôn rực cháy, những cống hiến của GS-TSKH Mai Xuân Lý đã được bạn bè quốc tế ghi nhận và đánh giá cao. Với tên dùng trong khoa học là "Mai Suan Li", ông đã công bố hàng trăm công trình trên các tạp chí chuyên ngành nổi tiếng với chỉ số đánh giá cao như Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS), Physical Review Letters (PRL)... Những nghiên cứu của ông được trích dẫn nhiều bởi các đồng nghiệp và nằm trong nhóm những công trình được tham khảo cao nhất. Một trong những thành tích khoa học nổi bật trong lĩnh vực vật lý thống kê là cùng với các cộng sự GS Mai Xuân Lý đã xây dựng phương pháp nhóm tái chuẩn hóa cho phép nghiên cứu quá trình chuyển pha trong các hệ từ có đối xứng liên tục. Trong lĩnh vực y sinh, GS đã tìm ra những yếu tố cơ bản quyết định tốc độ tạo sợi của protein có liên quan đến các bệnh nan y như Alzheimer, Parkinson. Ông đã chứng minh được độ ổn định cơ học của protein gắn liền với cấu trúc bậc hai của chúng. GS cũng có nhiều công trình kết hợp với các nghiên cứu viên người Việt được công bố trên thế giới. Hiện tại ông đang hướng dẫn hai nghiên cứu sinh Việt Nam và hơn 10 người khác làm công tác nghiên cứu về bệnh Alzheimer, cúm gia cầm A/H1N1 và A/H5N1...

Với những đóng góp không mệt mỏi cho khoa học, những ngày cuối tháng 4 vừa qua, tại Phủ Tổng thống Ba Lan, Tổng thống Bronislaw Komorowski đã trao quyết định phong học hàm GS cấp nhà nước cho TSKH Mai Xuân Lý nhằm ghi nhận trình độ chuyên môn xuất sắc và những đóng góp của GS cho sự nghiệp phát triển khoa học của Ba Lan. Như vậy, sau GS Nguyễn Ngọc Thành, Trần Vĩnh Hùng, GS Mai Xuân Lý là người Việt Nam thứ ba được Nhà nước Ba Lan phong học hàm GS. Thành tích này đã là niềm tự hào lớn không chỉ cho nền khoa học của Việt Nam mà còn là niềm vinh dự của người Việt Nam, giúp bạn bè quốc tế thêm hiểu biết về ý chí và nghị lực của những người con dân tộc Việt.

Chia sẻ với bạn bè, đồng nghiệp về vinh dự này, GS Mai Xuân Lý đã gửi lời tri ân tới cơ quan đại diện Việt Nam tại Ba Lan và bạn bè đã tạo điều kiện, giúp đỡ, động viên ông trong thời gian qua. Ông cũng dành sự cảm kích cho những người thân trong gia đình, đặc biệt là chị Ngọc Tâm, phu nhân của GS, người đã gánh vác công việc gia đình để ông có thời gian làm công tác khoa học và đạt được thành quả như ngày hôm nay.