Nhật lại đứng trước khả năng có thủ tướng mới

Ichiro Ozawa, nhà “môi giới” chính trị nổi tiếng dàn xếp những thỏa thuận hậu trường ở Tokyo, phục vụ trong quốc hội 40 năm và được mệnh danh là "Shogun giấu mặt", hiện đang tìm kiếm giành vị trí lãnh đạo Đảng Dân chủ từ tay Thủ tướng Naoto Kan. Do Đảng Dân chủ chiếm đa số trong hạ viện, nên lãnh đạo đảng này đương nhiên sẽ trở thành thủ tướng Nhật.

Báo chí trong nước cho hay kết quả của cuộc bầu cử rất khó đoán, bởi có tới 30 thành viên trong đảng Dân chủ vẫn chưa quyết định trước cuộc bỏ phiếu vào chiều nay, 14/9. 411 thành viên của đảng sẽ bỏ phiếu để quyết định “cuộc đua” giữa ông Ozawa và ông Kan. Một số thành viên cấp cao đã bỏ phiếu vào ngày thứ bảy vừa qua, nhưng lá phiếu của họ chỉ chiếm 1/3 tổng số phiếu.

Nếu ông Ozawa giành chiến thắng, đây sẽ là một bước trở lại đầy bất ngờ của nhân vật nòng cốt trong đảng Dân chủ, sau khi ông từ chức là lãnh đạo số 2 của đảng hồi tháng 6 khi bê bối gây quỹ vẫn còn “lơ lửng” trên đầu.

Ông Ozawa có thể sẽ bị tòa đưa ra phán quyết sớm nhất là vào tháng sau cho những cáo buộc liên quan đến vụ bê bối, mặc dù ông luôn khẳng định không làm điều gì sai trái.

Trong khi đó, ông Kan, một người liêm khiết, giản dị, mới tại vị được ba tháng, nhưng đã giành được sự ủng hộ khá lớn trong công chúng. Trong các cuộc thăm dò dư luận, ông được công chúng ủng hộ với tỷ lệ 4-1 (4 người ủng hộ thì có 1 người không ủng hộ).

Còn ông Ozawa giành được sự ủng hộ mạnh mẽ từ các thành viên trong phe phái của mình tại quốc hội. Là một nhà chiến lược bậc thầy, ông được cho là nhạc trưởng dẫn đến chiến thắng lịch sử của đảng Dân chủ hồi tháng 8 năm ngoái, chấm dứt chuỗi cầm quyền kéo dài của Đảng Dân chủ Tự do (LDP) bảo thủ - đảng mà ông cũng từng theo trước khi tách ra vào năm 1993.

ÔngKan, cũng là một nòng cốt trung thành đằng sau Ozawa, đã bị chỉ trích trước sự mất mát của đảng này trong cuộc bầu cử thượng viện hồi tháng 7, đặc biệt là đề xuất không hợp thời của ông trước cuộc bỏ phiếu, tăng thuế bán hàng từ 5% lên tới tận 10%.

“Cuộc đua” trong ban lãnh đạo đảng Dân chủ đã khiến Nhật bị sao nhãng trong thời gian đặc biệt quan trọng, khi đồng Yên tăng cao nhất trong vòng 15 năm qua, gây ảnh hưởng đến các nhà xuất khẩu xe hơi và đồ điện tử, cũng như nền kinh tế của nước này. Đặc biệt hơn là căng thẳng với Trung Quốc khi 2 tàu tuần dương Nhật va chạm với một tàu cá Trung Quốc gần quần đảo tranh chấp giữa hai nước mới đây. Trung Quốc đã kịch liệt lên án Nhật vì vụ bắt giữ thuyền trưởng tàu cá, cảnh báo vụ việc có thể gây tổn hại tới mối quan hệ của hai ông lớn châu Á.

Trong khi vận động tranh cử khắp cả nước suốt một tuần qua, cả ông Kan và ông Ozawa đều nhấn mạnh đến vấn đề cấp thiết là phục hồi nền kinh tế Nhật.

Ông Ozawa đã đề xuất gói kích thích kinh tế lên tới 2 ngàn tỷ Yên (23,8 tỷ USD) cho các công trình công cộng và các dự án khác, can thiệp vào thị trường tiền tệ để kiềm chế đồng Yên. Ông chỉ trích ông Kan thiếu khả năng lãnh đạo và làm “mồi” cho giới chức Bộ tài chính khi quyết định tăng thuế bán hàng.

Từng là Bộ trưởng Tài chính, ông Kan kêu gọi tạo việc làm nhưng cảnh báo Nhật cần phải giữ trật tự cho ngân khố của mình và tuyên bố ông sẽ cắt giảm những khoản chi tiêu lãng phí, không cần thiết.

Ông cũng bày tỏ mong muốn phá vỡ khỏi “kiểu chính trị làm tiền cũ” – hàm ý nhắm vào ông Ozawa, và tạo một chính phủ minh bạch hơn.

Tuy nhiên, cả hai đều cho biết nếu không được chọn là lãnh đạo Đảng, họ sẽ làm việc hết mình để ủng hộ người còn lại. Mặc dù vậy, một số nhà phân tích nghi ngờ rằng “cuộc chiến” lãnh đạo này có thể gây chia rẽ trong đảng Dân chủ. Cũng theo một số người, nếu Ozawa bị thua, ông có thể tách ra cùng với phe của mình hoặc cũng có thể gia nhập LDP.