Nguy cơ bốc hỏa tại "chảo lửa" Trung Đông

Sau khi Mỹ bỏ phiếu trắng trong một động thái trái với thông lệ của nước này là bảo vệ Israel, nghị quyết đã được thông qua với 14 phiếu thuận trong HĐBA gồm 15 thành viên hôm 23-12. Cuộc bỏ phiếu được tiến hành theo đề nghị của 4 nước gồm New Zealand, Malaysia, Senegal và Venezuela. Văn bản yêu cầu Israel "ngừng hoàn toàn và ngay lập tức tất cả các hoạt động định cư ở vùng lãnh thổ Palestine bị chiếm đóng, trong đó có Đông Jerusalem", đồng thời nhấn mạnh rằng các khu định cư của Israel không có giá trị pháp lý và khiến cho khả năng đạt được giải pháp hai nhà nước gặp nguy hiểm.

Ngay sau khi nghị quyết được thông qua, Israel đã lên tiếng chỉ trích mạnh mẽ, thể hiện hành động phản đối với 14 quốc gia trong HĐBA và Mỹ. Văn phòng Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu tuyên bố: "Israel bác bỏ nghị quyết đáng xấu hổ này của LHQ và sẽ không tuân thủ các nội dung của nghị quyết". Ngày 25-12, Bộ Ngoại giao Israel đã triệu tập phái viên của tất cả các quốc gia thành viên HĐBA tới trụ sở bộ này tại Jerusalem, và chấm dứt các hợp tác dân sự với Palestine. Thủ tướng B.Netanyahu cũng triệu hồi các Đại sứ Israel tại New Zealand, Senegal về nước và ra lệnh ngừng mọi khoản viện trợ chính phủ cho Senegal.

Nhà lãnh đạo cứng rắn của quốc gia Do Thái cũng hủy chuyến thăm chính thức Israel của Thủ tướng Ukraine Volodymyr Groysman, dự kiến diễn ra vào tuần tới, để phản đối việc Ukraine bỏ phiếu ủng hộ nghị quyết của HĐBA. Quan hệ giữa Israel và LHQ cũng xấu đi nghiêm trọng. Trong một thông báo, Thủ tướng B.Netanyahu cho biết Tel Aviv sẽ xem xét lại quan hệ nước này với LHQ và sẽ cắt khoản ngân quỹ trị giá gần 8 triệu USD dành cho 5 tổ chức thành viên của LHQ. Tel Aviv giải thích rằng những tổ chức này "đặc biệt thù địch với Israel". Với Mỹ là nước bỏ phiếu trắng, cũng bị Israel chỉ trích khi ông B.Netanyahu cho rằng chính quyền Tổng thống Barack Obama đã không những không bảo vệ đồng minh thân cận tại LHQ mà còn "đứng sau giật dây".

Giải thích cho quyết định không dùng quyền phủ quyết khiến HĐBA lần đầu tiên kể từ năm 1979 thông qua được nghị quyết chỉ trích chính sách định cư của Israel, Đại sứ Mỹ tại LHQ Samantha Power cho biết, Washington thực sự lo ngại việc mở rộng các khu định cư của Israel trên các vùng đất chiếm đóng của người Palestine sẽ đe dọa giải pháp hai nhà nước. Đây cũng là thông điệp mà Tổng thống B.Obama muốn gửi đến Thủ tướng B.Netanyahu. Dù sẽ rời nhiệm sở vào đầu năm tới nhưng ông B.Obama đã tạo điều kiện để cộng đồng quốc tế có cơ sở đối phó với chính sách xây dựng các khu định cư trái phép của Israel. Trái với quan hệ nồng ấm trước đó, dưới thời Tổng thống B.Obama đã xảy ra nhiều mâu thuẫn giữa hai đồng minh thân cận này. Đặc biệt, sau thỏa thuận hạt nhân lịch sử đạt được với Iran năm ngoái, quan hệ Mỹ - Israel lao dốc nghiêm trọng. Trong khi đó, trong vòng hơn 10 năm qua, khoảng 15.000 ngôi nhà đã được xây dựng ở Bờ Tây dưới thời Thủ tướng B.Netanyahu. Hồi tháng trước, Israel đã nối lại kế hoạch xây dựng 500 ngôi nhà định cư ở Đông Jerusalem.

Tuy nhiên, điều mà cộng đồng quốc tế lo ngại là việc Israel sẽ không tuân thủ nghị quyết của HĐBA LHQ. Đây sẽ là một tiền lệ xấu và giảm đi uy tín của tổ chức lâu đời này trong thực thi luật pháp quốc tế, đặc biệt trong bối cảnh Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump sẽ nhậm chức vào tháng 1 tới. Trái với lập trường của ông B.Obama, nhà lãnh đạo kế tiếp của Mỹ lại ra mặt ủng hộ đồng minh lâu đời tại Trung Đông. Ông D.Trump viết trên trang Twitter sau cuộc bỏ phiếu: “Với LHQ, mọi chuyện sẽ khác đi sau ngày 20-1”. Điều này đã khiến cho Israel càng mong chờ ngày nhậm chức của tỷ phú New York. Thế nhưng, chắc chắn rằng việc bác bỏ cam kết của chính quyền tiền nhiệm và hậu thuẫn cho Israel vi phạm luật pháp quốc tế sẽ làm giảm uy tín chính trị của Washington, khiến những nỗ lực tìm kiếm hòa bình giữa Israel và Palestine cũng như ổn định khu vực Trung Đông trở nên vô vọng.