Ngọn lửa động lực

Trong cung đoạn đầu tiên của thế kỷ XXI, loài người đã khắc tạc được những kỳ tích tuyệt đỉnh trên tất cả mọi lĩnh vực. Con người đã nhân văn hơn, trí tuệ đã được khai mở hơn, tạo ra những đột biến trong khoa học và công nghệ. Nhưng đáng buồn thay, thế giới của chúng ta vẫn chưa được giải thoát khỏi nỗi ám ảnh của ác mộng chiến tranh và bạo lực. Ngọn lửa chiến tranh và xung đột bùng phát tàn khốc năm 2014 đã cho thấy sự thật đáng sợ: Bạo lực, đe nẹt và trấn áp vẫn còn là một thứ ngôn ngữ chát chúa trong đời sống quốc tế. Những gì vừa diễn ra trong năm 2014 và những gì chưa thể tiên lượng hết được trong năm 2015 và cung đoạn tiếp theo đang dồn nén đời sống quốc tế vào điểm nút căng thẳng và nhạy cảm.

Sau 7 năm liên tục chìm trong suy thoái, kinh tế thế giới đã có bước phục hồi nhưng chưa thật vững chắc. Bất ổn, bất an vẫn là cảm giác bao trùm lên nhiều quốc gia, dân tộc, nhiều khu vực trên thế giới. Đó không chỉ là những vụ tai nạn hàng không thảm khốc và bí ẩn chưa từng thấy, không chỉ là đại dịch Ebola gieo rắc chết chóc kinh hoàng tại nhiều quốc gia Châu Phi. Điều đáng sợ và đáng thất vọng nhất lại là những biến cố từ hệ lụy của các biến động chính trị - xã hội, từ những sự cố do chính con người gây ra. Máu vẫn đổ hàng ngày tại các nước Trung Đông. Cuộc khủng hoảng Ukraine đã đẩy quan hệ Nga - Mỹ, Nga - NATO vào thời kỳ căng thẳng nhất kể từ sau khi Chiến tranh lạnh kết thúc. Trong khi cuộc chiến chống khủng bố do Mỹ phát động sau sự kiện 11-9-2001 còn dang dở, Al Queda chưa bị đánh bại thì bỗng xuất hiện Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS) - một tổ chức khủng bố ghê rợn đang tác oai tác quái tại nhiều quốc gia Trung Đông. Các vụ hành quyết, sát hại kinh hoàng của IS cùng lá cờ đen của chúng xuất hiện ngạo nghễ tại nhiều nơi đang thật sự thách thức thế giới văn minh. Ở Đông Nam Á, tham vọng độc chiếm Biển Đông của Trung Quốc với những hành động xâm lấn của kẻ mạnh đang đặt vùng biển tranh chấp chủ quyền này trước nguy cơ trở thành điểm nóng xung đột hết sức nguy hiểm.

Trong một thế giới đang toàn cầu hóa mạnh mẽ, cuồn cuộn bão dông thế sự, đan chéo cực kỳ phức tạp các mối quan hệ để đuổi bắt lợi ích quốc gia - dân tộc, con tàu Việt Nam vẫn kiên gan vượt qua bao thác ghềnh, hướng tới chân trời sáng. Cách đây 5 năm, nước ta đã ra khỏi nhóm nước nghèo, bước vào nhóm nước có thu nhập trung bình. Năm 2014, kinh tế Việt Nam tăng trưởng GDP 5,98%. Đóng góp đáng kể vào kết quả này có đầu tàu kinh tế Hà Nội với mức tăng trưởng 8,8%, cao gấp 1,5 lần so với mức trung bình chung của cả nước. Tuy vậy, nhìn tổng thể, sức cạnh tranh quốc gia của chúng ta còn yếu, và đất nước ta vẫn chưa thoát khỏi nguy cơ tụt hậu ngày càng xa hơn so với các nước trong khu vực. Chủ yếu dựa vào đầu tư, dựa vào khai thác tài nguyên và lao động giá rẻ để tăng trưởng kinh tế đã không còn là "cứu cánh" trong bối cảnh mới.

Nhìn ra một thế giới đang không ngừng biến động và cạnh tranh gay gắt, nhìn vào những vấn đề bên trong của đất nước sau nhiều năm phải dốc sức xử lý biết bao việc gay cấn thuộc loại "tình thế", càng thấy rõ, đã đến lúc chúng ta phải đưa tiến trình phát triển đất nước theo cách thức căn cơ hơn, khoa học hơn. Sự nghiệp xây dựng và bảo vệ đất nước trước những cơ hội, thách thức đối nội, đối ngoại mới đòi hỏi một tầm cao mới của bản lĩnh và trí tuệ Việt Nam.

Đất nước cần một động lực phát triển mới mạnh mẽ hơn nữa!

Muốn tránh nguy cơ tụt hậu, cần chiến lược tăng tốc. Thực hiện chiến lược này cần lực lượng tinh thần và vật chất to lớn. Đó là ý chí vượt lên chính mình, là những nguồn lực sung mãn được khơi lên từ bên trong và những nguồn lực thu hút được từ bên ngoài. Chỉ khi nào nguồn lực bên trong mạnh mới tiếp nhận được những nguồn lực bên ngoài để chuyển hóa thành nguồn lực nội tại và phát triển mạnh mẽ. Nguồn công năng lớn nhất vận hành sự nghiệp ấy chính là bản lĩnh và trí tuệ Việt Nam. Nếu không là một dân tộc bất khuất và giàu sáng tạo, chúng ta đã không thể đánh gục những kẻ xâm lược mạnh hơn ta gấp nhiều lần và gây dựng cơ đồ ngày càng rạng rỡ. Trí tuệ đang thắp sáng bản lĩnh Việt Nam thời đổi mới.

Năm 2015 là năm rất quan trọng đối với Thủ đô và đất nước ta: Năm đại hội Đảng các cấp tiến tới Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XII, năm có nhiều ngày kỷ niệm lớn. Cuối năm nay, Cộng đồng kinh tế ASEAN gồm hơn 600 triệu dân sẽ trở thành một thị trường chung thống nhất. Và rồi nước ta sẽ tham gia Hiệp định xuyên Thái Bình Dương trong một ngày không xa. Đồng thời với thách thức, đó là những cơ hội lớn để chúng ta tạo động lực mạnh cho một thời kỳ phát triển mới. Động lực đó trước hết được kết tạo từ sự tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân tộc dưới sự lãnh đạo của Đảng; từ việc tiếp tục xây dựng và hoàn thiện thể chế, cơ chế để nền quản trị quốc gia ngày càng khoa học và hiệu năng hơn.

Cuộc chạy đua trong thế giới hiện đại trước hết là cuộc chạy đua về trí tuệ. Có thể nói, Việt Nam đang ở thời điểm mà mỗi cơ hội đều tiềm ẩn thách thức và ngược lại. Khi nắm bắt cơ hội cũng như khi đối mặt với thách thức, chúng ta cần kết hợp hài hòa giữa ý chí chính trị và trí tuệ. Đã qua 30 năm đổi mới, thẳng thắn nhìn nhận, chúng ta chưa thể yên lòng với cách thức nuôi dưỡng, khai thác và sử dụng nguồn lực con người, tiềm năng trí tuệ. Lịch sử nhân loại, dân tộc và cách mạng đã chỉ ra: Lãng phí lớn nhất là lãng phí nhân lực. Thiệt hại có ảnh hưởng sâu xa nhất là bỏ phí nhân tài. Sai lầm tai hại nhất là coi khinh trí tuệ. Vẫn còn có biết bao nhiêu chướng ngại, bất cập đang làm tắc nghẽn những mạch nguồn quý giá của đất nước. Vì thế, trí tuệ cần được hướng ngay tới việc xây dựng một chiến lược con người, tạo ra một cơ chế khơi mở tất cả các nguồn lực, giải phóng được sức lao động và sáng tạo sung mãn của người Việt Nam. Trí tuệ Việt Nam phải là nguồn sáng vừa làm bật lên những sức mạnh dân tộc đang còn tiềm ẩn, vừa thu hút và vận dụng sáng tạo những thành tựu mới của trí tuệ nhân loại.

Sức mạnh Việt Nam được khởi nguồn từ truyền thống của cuộc trường chinh dựng nước và giữ nước, được bồi đắp bằng trí thông minh, lòng quả cảm, đức tính cần cù, tinh thần vượt khó của toàn dân, được hun đúc bằng bản lĩnh, trí tuệ và tài thao lược của Đảng ta. Sức mạnh này còn được thể hiện ở chỗ thấy được hạn chế, những non kém của mình. Ở tầng nấc nào cũng có thể cảm nhận rõ chướng ngại, bất cập đang tước đoạt những tiềm năng, nguồn lực quý giá của đất nước, trong đó nguy hại nhất là tệ quan liêu, tham nhũng, lãng phí. Điều dễ thấy nhất là hiệu quả đầu tư công thấp, năng suất lao động thấp. Nhìn tổng thể, có thế nói, nền kinh tế đang phát triển dưới mức tiềm năng. Một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên suy giảm ý chí chiến đấu, tha hóa về đạo đức và lối sống, làm mai một uy tín của Đảng trong nhân dân. Trong khi đó, các thế lực thù địch vẫn chưa chịu từ bỏ mưu đồ "diễn biến hòa bình", tìm mọi cách phá vỡ niềm tin của nhân dân đối với Đảng, xóa bỏ vai trò lãnh đạo của Đảng, xóa bỏ chế độ XHCN ở nước ta. Nếu chúng ta không chặt đứt gốc rễ tệ nạn quan liêu, tham nhũng, phá vỡ các nhóm lợi ích; không thiết lập, vận hành được hệ thống thể chế, cơ chế tiên tiến; không tăng cường dân chủ cùng với siết chặt kỷ cương thì công cuộc đổi mới sẽ khó bề thành công.

Trước một thế giới bất an, đầy xung khắc và nhiều hiểm họa, giữ cho đất nước mình một môi trường hòa bình là điều cốt tử. Đó không chỉ là loại trừ nguy cơ, tránh thảm họa mà còn là việc nắm bắt cơ hội để vươn lên. Nó đòi hỏi khả năng giải bài toán dân tộc - thời đại vô cùng phức tạp và nhạy cảm trong kỷ nguyên toàn cầu hóa. Nét đẹp bình yên giữa thế giới bất ổn đã khiến Hà Nội thành điểm đến hấp dẫn và an toàn với hơn 3 triệu khách du lịch nước ngoài năm 2014, Việt Nam là một trong những thị trường đầu tư an toàn nhất Châu Á. Ổn định chính trị - xã hội là nguồn gốc, là cơ sở của mọi thắng lợi trong những năm qua. Đây là thành tựu đặc biệt nhưng vô hình, không thể cân đong, đo đếm bằng những phép tính thị trường lạnh lùng, nhưng lại hiển hiện ở mọi lĩnh vực, mọi ngõ ngách, mọi tế bào xã hội.

Năm 2014 vừa qua, từ tháng 5 đến tháng 7, mặc dù vụ việc Trung Quốc hạ đặt trái phép giàn khoan Hải Dương 981 trong vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa nước ta đã gây ra tình hình rất phức tạp về an ninh, nhưng Thủ đô Hà Nội vẫn bình yên. Tuy nhiên, ẩn sau sự bình yên đó cũng dồn nén rất nhiều căng thẳng, bức xúc của tâm trạng xã hội. Đâu phải chỉ có sự chống phá mới tạo thành bất ổn, lòng yêu nước nếu thể hiện không đúng cách cũng có thể tạo thành sức ép, dễ bị kẻ xấu lợi dụng. Giải quyết thế nào cho hài hòa để lòng yêu nước - tâm trạng xã hội vẫn được bộc bạch, mà Thủ đô vẫn bình yên, vẫn thể hiện được khí phách, tinh thần của một dân tộc quả cảm, yêu hòa bình. Công tác tư tưởng trở nên đầy thách thức và cũng khơi mở biết bao say mê và tâm huyết. Chưa bao giờ, trong chưa đầy một ngày đêm, với tinh thần hết sức khẩn trương, hơn 17.000 chi bộ trong toàn bộ Đảng bộ thành phố Hà Nội cùng họp để phổ biến nội dung công văn 1666 do Ban Tuyên giáo Thành ủy soạn thảo, đáp ứng mong đợi của người dân, của các cán bộ, đảng viên muốn biết, muốn hiểu lúc đó Đảng, Chính phủ đang làm gì, Thành phố đang làm gì và mỗi người dân, mỗi cán bộ, đảng viên cần làm gì. Thông điệp được truyền tải đến 38 vạn đảng viên, lan tỏa ra 10 triệu con người trên toàn thành phố. Mỗi đảng viên đã trở thành một chiến sĩ tuyên truyền, sức mạnh định hướng thông tin nhanh hơn, hiệu quả hơn bất cứ phương tiện truyền thông nào trong thời điểm vô cùng nóng bỏng như vậy. Sự đoàn kết, thống nhất trong Đảng luôn làm nòng cốt cho sự đồng thuận xã hội thêm một lần được minh chứng sinh động.

Thăng Long - Hà Nội đang vươn mình rạng rỡ trong ánh sáng của thời đại mới là nhờ sức xuân sáng tạo đã sinh tụ, tiếp biến trong mạch nguồn văn hiến nghìn năm qua. Bản lĩnh, lòng quả cảm vô song, trí tuệ, sức sáng tạo và khát vọng hòa bình đã xây đắp Hà Nội thành một biểu tượng sống của "Lương tri và phẩm giá con người". Trong chiến tranh, phải đầy sáng tạo, Hà Nội mới đủ sức đương đầu và đánh bại những kẻ xâm lược mạnh hơn gấp nhiều lần; trong đổi mới Hà Nội phải sáng tạo mới có được sức vươn, sức bật tạo nên dáng vóc một Thủ đô văn hiến, văn minh, hiện đại. Đặc biệt từ khi mở rộng, sáng tạo không chỉ còn là một nét tính cách hay cảm hứng mà đã trở thành mệnh lệnh của cuộc sống.

Không thể không thấy, Hà Nội đang chuyển mình mạnh mẽ trong quá trình tiến hành công nghiệp hóa - đô thị hóa với tốc lực lớn nhưng lại đang mất cân bằng nghiêm trọng trên nhiều mặt, trong đó gay gắt nhất là sự yếu kém về hệ thống hạ tầng, quá tải dân cư ở khu vực trung tâm, ách tắc giao thông và ô nhiễm môi trường. Việc Hà Nội khánh thành và đưa vào sử dụng tuyến đường Vành đai 3 dài 63km, tuyến đường này có đường cao tốc trên cao đầu tiên của nước ta, cùng với 7 cầu vượt tại các nút giao thông trọng điểm của Thủ đô đã góp phần quan trọng giải tỏa đáng kể ách tắc giao thông. Nhờ thực hiện những giải pháp sáng tạo có tính đột phá mà Hà Nội đạt được thành tựu nổi bật trong xây dựng nông thôn mới với 106 xã đạt 19 tiêu chí, chiếm 22% số xã nông thôn mới của cả nước.

Với tinh thần khoa học và sáng tạo mà từ mấy năm nay, Hà Nội hình thành một phong cách chỉ đạo mới ngày càng rõ nét. Đó là xác định những việc trọng tâm, trọng điểm, những việc "nóng", bức xúc liên quan trực tiếp đến sản xuất, đời sống người dân, tập trung thống nhất trong lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành, có kiểm tra, giám sát, rút kinh nghiệm, chấn chỉnh kịp thời. Đó là chọn mỗi năm một chủ đề để quyết tạo chuyển biến tích cực: Năm 2012 là "Năm quy hoạch", năm 2013 là "Năm kỷ cương hành chính", năm 2014 và năm 2015 là "Năm trật tự văn minh đô thị". Hà Nội đã sáng hơn, xanh hơn, sạch hơn. Không còn những đống rác đường, rác trời, rác tường nhằng nhịt "khoan bê tông, hút bể phốt"; những mặt hồ trước đây nước đen kịt, bốc mùi nồng nặc, bây giờ nước trong xanh, bờ kè tươm tất trong "chiến dịch cứu hồ" bằng vốn xã hội hóa do chính Bí thư Thành ủy Phạm Quang Nghị phát động… Chỉ thị 11 của Thành ủy về việc tổ chức cưới văn minh, Nghị quyết 09 của Thành ủy về xây dựng tổ chức Đảng và các đoàn thể chính trị xã hội trong các doanh nghiệp ngoài nhà nước, Đề án 06 về sắp xếp lại tổ dân phố… là những sáng tạo của Hà Nội, đưa lại những hiệu quả rõ rệt và thiết thực.

Với đối tượng học sinh các cấp, Hà Nội đã ban hành và thực hiện Bộ tài liệu "Giáo dục nếp sống thanh lịch, văn minh" từ 3 năm nay, được học sinh và phụ huynh rất hoan nghênh. Bộ tài liệu này không nặng về lên lớp, mà cho các cháu được tiếp cận thực tế sống động, qua đó rèn luyện cách ứng xử. Năm nay, Hà Nội sẽ ban hành Bộ quy tắc ứng xử của người Hà Nội ở 6 môi trường khác nhau: Nhà trường, bệnh viện, doanh nghiệp, cơ quan công quyền, khu dân cư, nơi công cộng… Bộ quy tắc ứng xử này gần như bộ quy ước, không buộc mọi người phải thực hiện nghiêm ngặt như đối với văn bản quy phạm pháp luật, mà nó sẽ như một chuẩn mực xã hội, có sự ràng buộc tinh thần mà mọi người phải hướng theo để góp phần bồi đắp cốt cách, tinh thần người Hà Nội.

Sáng tạo gắn liền với cái mới, hướng tới cái mới. Nhưng cái mới của sự sáng tạo đích thực được sinh thành từ năng lực cốt lõi và làm nên những giá trị bền vững. Những người lãnh đạo tiên phong trong đổi mới tư duy, tiếp nhận và khuyến khích, biết lắng nghe, thực tâm ủng hộ tìm tòi cái mới, cái sáng tạo thì sẽ tạo ra môi trường thúc đẩy sáng tạo. Sự sáng tạo từ những người lãnh đạo kích thích, gợi mở sức sáng tạo tiềm năng trong mỗi người dân, kết tạo thành động lực mạnh mẽ để xây dựng Thủ đô và phát triển đất nước.

Thăng Long - Hà Nội đang tiến hành một cuộc kiến tạo lớn. Thế nhưng, ngay trong lúc này, trước thực tiễn ngổn ngang thời cơ và thách thức, dường như sức sáng tạo chưa được phát huy thật tốt. Đây đó vẫn còn sự tù đọng trong tư duy và hành động. Khi thiếu sáng tạo, chúng ta tự trói buộc nhau trong một hệ thống pháp luật chưa hoàn thiện, trói buộc trong một cơ chế hành chính chưa tiên tiến, trói buộc trong một cơ chế quản lý đã lỗi thời, trói buộc trong những thói quen đã lạc hậu. Nhưng, khi sáng tạo là tiếng gọi của quá khứ, là hối thúc của hiện tại, là hy vọng của tương lai, thì tinh thần ấy cần phải có một cú hích để sinh thành cái mới mẻ, tốt tươi.
Xuân Ất Mùi mang đến cho ta niềm hứng khởi và hy vọng mới. Khát vọng dân giàu, nước mạnh đã trở thành ý chí lớn của các thế hệ Việt Nam hôm nay. Đó là ngọn đuốc lay động nhận thức, cổ vũ tinh thần, khích lệ hành động. Những bàn tay, khối óc Việt Nam đang dựng lên chân dung Việt Nam mới trong thế giới còn chao đảo trong kỷ nguyên biến động. Hơn 90 triệu người Việt Nam và 4 triệu kiều bào sinh sống ở mọi góc trời thế giới đang hướng về Tổ quốc, đồng lòng, hợp sức để non sông gấm vóc ta ngày càng rạng rỡ.

Đó chính là ngọn lửa động lực trong tim mỗi con dân nước Việt.

Động lực mới sẽ sản sinh và tích hợp cường lực của một dân tộc đầy khát vọng vươn tới.