Một dự án nhiều ý nghĩa

Là một bà mẹ đơn thân của hai đứa con 13 và 8 tuổi, công việc của chị Nguyễn Thị Liên ở xã Cam Nghĩa, huyện Cam Lộ luôn thay đổi, từ cắt cỏ đến bốc vác sắn và làm thuê… nhưng chỉ kiếm được khoảng 60 nghìn đồng/ngày. Hy vọng đã nhen lên sau khi tham gia chương trình "Sứ mệnh của nấm", chị Liên đã có một nhà trồng nấm, được đào tạo nghề và nhận bịch nấm linh chi về nhà trồng. Chị hy vọng thu nhập từ bán nấm sẽ giúp giảm nhẹ gánh nặng thường nhật của gia đình. "Tôi làm lụng cả ngày nhưng không đủ để chăm lo cho các con. Giờ đây, tôi vui mừng được trồng nấm ngay tại nhà. Tôi mong được nhận nhiều bịch nấm hơn để trồng, để có thể tăng thu nhập của mình" - chị Liên cho biết.

Gia đình chị Liên là một trong 144 hộ dân ở hai huyện thuộc diện điểm nóng về bom mìn của tỉnh Quảng Trị là Cam Lộ và Triệu Phong được trợ giúp từ chương trình nhờ trồng nấm mộc nhĩ, linh chi và các loại nấm khác. Anh Ngô Thiện Lợi, quản lý chương trình nấm cho biết, năm 2009, Tổ chức Humpty Dumpty Institute (HDI) của Mỹ hợp tác với Dự án RENEW - Tổ chức thực hiện các hoạt động về rà phá bom mìn và khắc phục hậu quả chiến tranh tại Quảng Trị triển khai thí điểm chương trình nhân đạo hỗ trợ sinh kế gọi là chương trình "Sứ mệnh của nấm". Sau 3 năm triển khai có hiệu quả, năm 2011, UBND tỉnh Quảng Trị và HDI tiếp tục ký thỏa thuận thực hiện dự án, với mức kinh phí đầu tư lên tới 1,4 triệu USD.

TS Tạ Nhân Ái, cán bộ Sở KH&CN tỉnh Quảng Trị, quản lý kỹ thuật của chương trình cho biết thêm: "Chương trình được thiết kế đặc biệt để hỗ trợ hộ gia đình kinh tế khó khăn là nạn nhân của tai nạn bom mìn. Các hoạt động chính của chương trình bao gồm thiết lập trang trại mẹ, các trang trại vệ tinh, cơ sở sản xuất nấm, bịch trồng nấm cung cấp cho các trang trại và hộ gia đình trồng nấm chất lượng cao có thương hiệu tiêu thụ trong và ngoài nước". Theo TS Tạ Nhân Ái, tham gia chương trình các hộ gia đình được tập huấn, cung cấp công cụ, nguyên liệu và tài trợ nhà trồng nấm để trồng nhiều loại nấm khác nhau. HDI và Dự án RENEW sẽ mua lại toàn bộ nấm từ các hộ tham gia dự án để tăng thêm thu nhập hàng tháng cho các gia đình.

Quảng Trị hiện là tỉnh có tỷ lệ nhiễm bom mìn cao nhất nước (83%, tỷ lệ cả nước là 20%), với 7.086 nạn nhân bom mìn sau chiến tranh (chiếm gần 1,2% dân số); trong đó tỷ lệ hộ nghèo khá cao. Xuất phát từ nhu cầu thực tế cũng như ý nghĩa xã hội của dự án, tháng 8-2012, Chính phủ Nhật Bản viện trợ không hoàn lại cho chương trình "Sứ mệnh của nấm" hơn 120 nghìn USD. Khoản viện trợ ý nghĩa này giúp RENEW cung cấp trang thiết bị cần thiết cho trung tâm nấm để sản xuất giống nấm. Thiết bị hiện đại được đặt trong một xưởng mới, góp phần nâng cao sản lượng sản xuất, làm giảm tỷ lệ bịch nấm bị nhiễm bệnh… Dự kiến đầu tháng 4 tới trung tâm nấm sẽ đi vào hoạt động, với công suất thiết kế tăng gấp 10 đến 15 lần so với hiện nay (khoảng 10 đến 15 nghìn bịch nấm/ngày). Trong tương lai trung tâm sẽ trở thành trang trại chính cho các hộ dân trồng nấm ở Quảng Trị và các tỉnh lân cận.

Trong chuyến khảo sát dự án mới đây, ông Hideo Suzuki, Đại biện lâm thời ĐSQ Nhật Bản tại Việt Nam cho biết: "Chúng tôi cung cấp công cụ cần thiết cho những người khuyết tật để trồng nấm và đưa sản phẩm nấm ra thị trường giúp cải thiện sinh kế, bảo đảm giáo dục cho con cái và tương lai của họ". Dự kiến chương trình được thiết kế để phát triển bền vững trong khoảng thời gian từ 5 đến 6 năm với 1.000 hộ gia đình tham gia và sau đó sẽ được chuyển giao cho địa phương tiếp tục quản lý và vận hành.