Mầm ly khai đang lan rộng

Theo kết quả sơ bộ được công bố ngày 10-11, 80,7% trong số gần 2 triệu người tham gia cuộc thăm dò đã chọn câu trả lời "có" với cả 2 câu hỏi: "Bạn có muốn Catalonia là một nhà nước không?" và "Nếu có, bạn có muốn nhà nước này độc lập không?". Dự kiến, kết quả chính thức của cuộc trưng cầu dân ý sẽ được công bố vào cuối tháng này. Đây là một kết quả khá bất ngờ với chính quyền Catalonia. Mặc dù cuộc thăm dò dư luận không có ý nghĩa về mặt pháp lý, nhưng số người ủng hộ kế hoạch chia tách đang tạo động lực mạnh mẽ cho các nhà lãnh đạo khu vực tìm kiếm sự ủng hộ của thế giới với nguyện vọng độc lập của người dân xứ Catalonia.

Trước đó, chính quyền Catalonia dự định tổ chức một cuộc thăm dò ý dân chính thức về nguyện vọng độc lập của người dân xứ này. Tuy nhiên, do sự phản đối quyết liệt từ chính phủ của Thủ tướng Mariano Rajoy và đặc biệt là phán quyết của Tòa án Hiến pháp Tây Ban Nha yêu cầu phải đình chỉ cuộc trưng cầu nên người đứng đầu xứ Catalonia, ông Artur Mas buộc phải chuyển cuộc trưng cầu ý dân thành một cuộc thăm dò không mang tính bắt buộc và để cho khoảng 41.000 tình nguyện viên đứng ra tổ chức.

Trong tuyên bố đưa ra ngay sau khi có kết quả sơ bộ, người đứng đầu chính quyền Catalonia Artur Mas đã hối thúc cộng đồng quốc tế thuyết phục chính quyền Tây Ban Nha công nhận nguyện vọng của người dân vùng Đông bắc giàu có nhất nước này. Các nhóm hoạt động ủng hộ độc lập cũng đã tổ chức thu thập chữ ký và sẽ gửi một bản kiến nghị lên Liên hợp quốc và Liên minh Châu Âu (EU) kêu gọi giúp đỡ thuyết phục chính quyền Madrid để Catalonia tổ chức một cuộc trưng cầu dân ý chính thức giống như những gì đã diễn ra tại Scotland hồi tháng 9 vừa qua.

Là một trong những vùng phát triển nhất ở Tây Ban Nha, Catalonia tạo ra 20% tổng sản phẩm quốc nội (GDP) và 25% kim ngạch xuất khẩu của cả nước. Vùng này có ngôn ngữ và di sản văn hóa riêng nên từ lâu đã "nuôi mộng" tách ra thành một nhà nước độc lập. Trong vài năm qua, ý định này càng được thôi thúc mạnh mẽ khi vùng Catalonia phải hứng chịu nhiều ảnh hưởng từ cuộc suy thoái kinh tế kéo dài, mà nguyên nhân một phần là do những quyết sách của chính quyền Madrid.

Tuy nhiên, tham vọng tách khỏi Tây Ban Nha của người dân Catalonia chắc chắn sẽ vấp phải sự phản đối của chính quyền Tây Ban Nha khi Thủ tướng M.Rajoy tuyên bố không chấp nhận mọi ý đồ độc lập của xứ Catalonia và cam kết sẽ làm mọi việc để bảo vệ sự thống nhất cũng như toàn vẹn đất nước. Phản ứng trước kết quả thăm dò dư luận, Bộ trưởng Tư pháp Tây Ban Nha Rafael Catala cho biết, chính phủ Tây Ban Nha coi đây là một ngày của chiến dịch chính trị do lực lượng ủng hộ độc lập tổ chức và không có bất kỳ giá trị nào về dân chủ. Các công tố viên nước này cũng đang xem xét liệu nhà chức trách xứ Catalonia có vi phạm lệnh cấm của tòa án khi mở các trạm bỏ phiếu trong trường học và cơ quan công quyền nhằm tìm kiếm cơ sở pháp lý cho một cáo buộc trách nhiệm hình sự.

Trong bối cảnh như vậy, chắc chắn con đường tìm đến độc lập của Catalonia là không dễ dàng. Chưa biết những gì sẽ xảy ra tiếp theo đối với khu vực 7 triệu dân này nhưng sau Scotland, đến lượt Catalonia, chắc chắn các nhà lãnh đạo EU sẽ phải tính đến những giải pháp để hạn chế "mầm" ly khai cùng xu hướng phân hóa, đòi xét lại những cam kết quốc tế đang có cơ lan rộng, thách đố chủ quyền của nhiều quốc gia tại cựu lục địa.