“Ma túy số”- Sự thật ám ảnh (tiếp theo số báo ra ngày 2-11)

Sự thực, GO - "ma túy số" có đáng sợ như các chất gây nghiện vật chất như ma túy, cần sa, ecstasy…? Liệu GO có khiến nhiều game thủ trở nên điên loạn…? Chúng tôi cố gắng đi tìm câu trả lời.

Quặn lòng những "con bệnh GO"

Cách đây chưa lâu, D., một thiếu niên 13 tuổi ở phường Thạch Bàn (quận Long Biên, Hà Nội) đã được bố mẹ đưa đến Bệnh viện Tâm thần Hà Nội. Những biểu hiện ban đầu của D. là kiên quyết đòi chơi GO bằng được. Khi bị hạn chế, cấm đoán, D. lập tức xông vào đánh cả bố mẹ.

Một bệnh nhân khác, đã có công ăn việc làm tử tế nhưng bỏ làm chỉ để được toàn tâm toàn ý "tâm giao" với GO cũng phải đến đây nhằm tìm lại cuộc sống bình thường...

Đấy là hai trong số các bệnh nhân phải đến điều trị tại Bệnh viện Tâm thần Hà Nội thời gian qua mà theo gia đình họ, nguyên nhân chính là GO. Từng điều trị cho "con nghiện ma túy số" tuổi thiếu niên, bác sĩ Nguyễn Quang Bính, Trưởng khoa H (Điều trị nghiện chất) của bệnh viện cho biết: Các cháu khi nghiện GO thường bị rối loạn hành vi, cảm xúc, chẳng hạn ăn ngủ thất thường, ngại tiếp xúc với người lạ, ít nói nhưng hễ nói đến GO là linh hoạt hẳn lên... trong khi đó, các bà mẹ than thở, cháu chẳng thiết gì đến học hành, chơi đùa với chúng bạn, chỉ mải mê GO mà gia cảnh không phải dư dật gì.

Để điều trị cho bệnh nhân thời internet hóa này, ngoài kê thuốc, bác sĩ Bính thường xuyên tâm sự, khuyên nhủ, phân tích cho cháu thấy hoàn cảnh gia đình, điều gì là quan trọng ở lứa tuổi của cháu, cháu còn những việc, thú vui chơi, giải trí nào khác ngoài GO… Sau một thời gian, bệnh nhân đã xuất viện, nhưng bác sĩ Nguyễn Quang Bính không dám chắc liệu cháu có rơi vào tình trạng này nữa hay không…

Theo ông Lý Trần Tình, Giám đốc Bệnh viện Tâm thần Hà Nội, GO cũng được xếp vào một dạng "chất" gây nghiện nhưng nghiện GO nguy hiểm hơn bởi hầu hết "đối tượng" trong tuổi vị thành niên. Đây là lứa tuổi chưa hoàn thiện nhân cách, đang trong quá trình phát triển cả về tâm lý lẫn sinh lý. "Bệnh viện mới tiếp nhận một số ca nặng, nhưng tôi được biết có rất nhiều trường hợp tự điều trị ở nhà hoặc gia đình buộc phải có những biện pháp kiểm soát ngặt nghèo", ông Lý Trần Tình cho biết.

Vấn đề ở chỗ, đến thời điểm này ở Việt Nam chưa có một khảo sát nào về tình cảnh "con nghiện ma túy số" đổ bệnh hoặc trở nên thân tàn ma dại hay phải nhập viện vì GO. Liên tiếp thời gian gần đây, một số bệnh viện đã tiếp nhận các ca được cho là "đổ bệnh do GO", trong đó có Viện Sức khỏe tâm thần quốc gia (Bệnh viện Bạch Mai). Hồi tháng 6 vừa qua, một số bệnh nhân - tạm gọi là "con bệnh GO" đã phải đến điều trị tại Phòng Điều trị bệnh nhân rối loạn tâm thần nam và điều trị nghiện chất ở đây. Có bệnh nhân là cựu sinh viên - đến tuổi phải tự nuôi thân lập nghiệp, có bệnh nhân đang là sinh viên, học sinh - đang trong giai đoạn rực rỡ nhất của tuổi trẻ... Khi nhập viện, bệnh nhân có những biểu hiện điên loạn như đập phá tất cả các đồ đạc làm bằng nhựa hoặc sắt như máy tính, điện thoại, xoong nồi… nhìn thấy ai, cũng lao vào đánh như một kẻ khát máu; sau đó, lột hết quần áo, trần truồng chạy ra giữa ngã tư, đứng từ ngày này sang ngày khác, tưởng tượng mình là cột đèn giao thông chỉ đường cho người đi bộ hoặc "bỗng dưng có ham muốn giết người"... Đau lòng hơn, còn có cả chuyện anh em ruột loạn dục, loạn thần vì GO... Tất tần tật những triệu chứng, những câu chuyện đau lòng đó được cho là có nguồn cơn từ GO.

Hành xác, suy kiệt

Ít ngày trước, một học sinh nam ở quận 9 (TP Hồ Chí Minh) khi rời quán internet sau 3 giờ chơi GO về nhà đã ngã xuống bất tỉnh. Các bác sĩ xác định bệnh nhân bị xuất huyết não. Hiện bệnh nhân đã được đưa về chăm sóc tại nhà trong tình trạng chân tay cử động yếu, nuốt thức ăn kém, mắt lờ đờ, giao tiếp kém... Xiển - một tay "phu game" nói: Nếu chơi GO liên tục, nhất là GO 3D, hầu như thằng nào cũng hoa mắt, ù tai. Hoa mắt vì nhìn, theo dõi căng thẳng, ù tai vì âm thanh được tập trung tối đa vào màng nhĩ qua headphone…

Chơi GO từ giải trí đã trở thành những cuộc tự hành xác của không ít game thủ khi họ không biết tự kiểm soát thời lượng và cường độ. Kinh nghiệm làm "đầu lĩnh" nhiều năm, Xiển cho biết thường thì game thủ ít khi chịu ngồi trước bàn GO chốc lát. Họ "lên đồng" từ vài tiếng trở lên, nhiều người "cày" xuyên đêm, quên cả ăn uống.

"Cày" như thế thì không cơ thể nào chịu đựng được mãi. Giám đốc Bệnh viện Tâm thần Hà Nội Lý Trần Tình lo lắng: "Hậu quả của nghiện GO hết sức nghiêm trọng. Trước hết, người chơi có thể mắc phải các bệnh lý về cơ thể như cơ, xương, khớp, thị lực, nặng hơn là suy kiệt, thậm chí đột quỵ...".

Dù con số được công bố còn gây nhiều tranh cãi nhưng theo khảo sát Dịch vụ trò chơi trực tuyến ở Việt Nam trong bối cảnh hội nhập của Viện Xã hội học (Viện Khoa học xã hội Việt Nam), những người được hỏi đều cho rằng, nếu chơi GO quá nhiều sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe như các bệnh về mắt, cơ, thần kinh, thính lực… 41,2% người chơi GO cho rằng GO có ảnh hưởng đến sức khỏe. 24,1% khẳng định GO làm người chơi sống mơ hồ, ảo tưởng trong thế giới các nhân vật GO...

Giống như các chất gây nghiện vật chất khác, mô hình dẫn tới nghiện GO có các cấp độ: Thỉnh thoảng (chơi) - lạm dụng - nghiện. Khác với các game offline, do có tương tác giữa người chơi với nhau cùng với sự hấp dẫn của bản thân trò chơi nên GO thường có sức hút rất lớn. Khi game thủ lạm dụng GO, nhiều hậu quả sẽ nảy sinh, nếu nghiện, tác hại lớn hơn rất nhiều lần. Tuy nhiên, theo một bác sĩ có uy tín chuyên về sức khỏe tâm thần, một bệnh nhân bị rối loạn hành vi, tâm thần có nhiều nguyên nhân, chẳng hạn sang chấn, hoạn nạn, stress... Ông này cho biết: "Việc chơi GO liên tục dẫn tới nguy cơ suy kiệt sức khỏe. Thể chất kiệt quệ là điều kiện lý tưởng dẫn tới các bệnh khác, trong đó có cả các bệnh liên quan đến sức khỏe tâm thần tiềm ẩn từ trước. Vì vậy, không thể nói những bệnh nhân điên loạn trên là vì GO".

"Tăng lực", "truyền dịch"... để online

"Bạn đã nghe nhiều game thủ gục ngã, thậm chí đột quỵ trước màn hình? Đừng lo, vì chỉ cần những thủ thuật rất nhỏ thôi, bạn sẽ không bao giờ bị như thế. Chúng ta hãy cùng nhau tìm hiểu những cách làm giảm thiểu sự mệt mỏi, để có thể trở thành một game thủ chuyên nghiệp nhưng vẫn bảo đảm sức khỏe...".

Đây là một lời khuyên trên một diễn đàn dành cho game thủ. May mắn sao, "tư vấn viên" cũng đưa ra những chỉ dẫn tương đối nghiêm túc, lành mạnh như tư thế ngồi, tầm nhìn, cách nghỉ ngơi, thư giãn giữa giờ (chơi)... Tuy nhiên, ít game thủ nào biết đến những lời khuyên này, lại càng ít có khả năng... thực hiện. Theo Xiển, để có thể trụ vững, cày liên tục, hầu hết phải sử dụng "công cụ hỗ trợ", nhẹ nhất là cà phê, trà, thuốc lá... Trong các buổi tối đi "dạt net" cùng mấy cậu em, những gì tôi được chứng kiến là hầu như đại lý nào cũng ngập ngụa thuốc lá, cà phê, trà... Các game thủ chỉ cần có vậy là qua đêm. Ăn uống, họ đâu có thiết.

Nhưng nếu chỉ "truyền dịch" bằng cà phê, trà như thế, nhiều game thủ vẫn chưa đủ sức. Lựa chọn của một số em là "hàng đá" - một loại ma túy tổng hợp. Tiếc thay, những đối tượng có nguy cơ lớn lại là thanh, thiếu niên...

Tôi hỏi "dùng "hàng đá" bao giờ chưa?", Xiển chối.

Tại Việt Nam, đến thời điểm này vẫn chưa có nghiên cứu nào phân loại GO từ góc độ sức khỏe tâm thần song chắc chắn lạm dụng, nghiện, nhất là các GO bạo lực, kích dục... có ảnh hưởng tiêu cực tới người chơi, nhất là người ở tuổi vị thành niên. Theo ông Nguyễn Minh Tuấn, Phó Viện trưởng Viện Sức khỏe tâm thần quốc gia, hậu quả về mặt xã hội có thể nảy sinh từ GO là lớn hơn cả bởi hầu hết đối tượng không thể tự kiểm soát trước GO là thanh, thiếu niên. Khi đã lạm dụng hoặc tồi tệ hơn là nghiện, các em sẽ chểnh mảng học hành, bỏ học, nói dối bố mẹ để lấy tiền đi chơi, thậm chí ăn trộm, ăn cắp hoặc nghiêm trọng nữa là bán dâm, giết người... Và như vậy, về mặt xã hội, phải chống ngay từ lúc người chơi có biểu hiện lạm dụng.

Trên thực tế, người chơi lạm dụng GO đồng nghĩa với việc họ bị chính GO, các đại lý internet lạm dụng. GO không còn là phương tiện giải trí nữa.

Những "con nghiện ma túy số", những "con bệnh GO", những vụ án đau lòng, những câu chuyện thương tâm có nguyên nhân hoặc được cho là xuất phát từ GO là những khoảng tối đầy ám ảnh phát sinh từ ngành công nghiệp giải trí đang trong giai đoạn phát triển ban đầu nhưng hết sức mạnh mẽ này. GO có thể là phương tiện giải trí, giúp phát triển nhiều kỹ năng nhưng cũng có thể khiến người ta loạn trí, ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khỏe... Vấn đề nằm ở khả năng quản lý và tự quản lý. Nhưng những lỗ hổng quản lý, từ trong gia đình đến ngoài xã hội và cả các cơ quan chức năng vẫn đầy rẫy. Theo chúng tôi, chừng nào GO còn chưa được nhìn nhận đúng đắn như một xu thế phát triển tất yếu trong thời đại bùng nổ công nghệ thông tin, chừng đó GO vẫn là "tội đồ" dễ đổ lỗi nhất. Oái oăm thay, nếu làm vậy thì những khoảng tối, những ám ảnh do GO, liên quan đến GO sẽ ngày càng nhiều hơn nữa. Cứ thế, không bao giờ thoát ra khỏi cái vòng luẩn quẩn...