Lực lượng vũ trang Thủ đô và thế trận liên hoàn, sáng tạo

Tháng 6-1972, Bộ Tư lệnh Thủ đô thành lập 8 đại đội tự vệ tập trung thoát ly sản xuất. Trong nội thành, mỗi khu phố tổ chức 1 đại đội pháo cao xạ 100mm gồm 5 khẩu đội với quân số 50 người để tăng cường hỏa lực bắn máy bay địch. Cán bộ, chiến sĩ các đơn vị phần lớn là công nhân được tập trung lại. Đến cuối tháng 8-1972, các đại đội pháo cao xạ 100mm của tự vệ đã bước vào chiến đấu. Ở bốn huyện ngoại thành: Từ Liêm, Thanh Trì, Gia Lâm, Đông Anh, mỗi huyện tổ chức một đại đội bộ binh tập trung, trang bị đủ súng đạn, làm nhiệm vụ cơ động chiến đấu trên địa bàn. Hệ thống trận địa bắn máy bay bay thấp của dân quân, tự vệ được tổ chức thành 62 trận địa trực chiến, bố trí sát mục tiêu bảo vệ.

Trong nội thành, các cơ quan, xí nghiệp có từ 70 tự vệ trở lên tổ chức các đơn vị chiến đấu trang bị súng máy cao xạ cơ động đánh địch nhưng không hoàn toàn thoát ly sản xuất. Các cơ quan xí nghiệp có dưới 70 tự vệ được trang bị súng bộ binh làm nhiệm vụ chiến đấu tại chỗ và là lực lượng xung kích trong khắc phục hậu quả bom, đạn địch. Ở ngoại thành, dân quân, du kích mỗi thôn xã đều chia thành ba lực lượng, gồm: Lực lượng chiến đấu cơ động được trang bị súng máy cao xạ; lực lượng chiến đấu tại chỗ được trang bị súng bộ binh và lực lượng phục vụ chiến đấu.

Do tầm quan trọng của nhiệm vụ bảo vệ Thủ đô, lực lượng vũ trang tỉnh Hà Tây được bổ sung 24 pháo 37mm, 105 súng máy cao xạ 20mm, 14,5mm và 12,7mm, 99 đại liên, hơn 1.000 súng trường các loại tập trung cho các cụm chiến đấu trọng điểm: Ba Vì, Hòa Lạc, Xuân Mai, Miếu Môn, Cầu Giẽ. Trên toàn tỉnh hình thành 267 trận địa của dân quân, tự vệ bố trí đón đánh máy bay địch vào đánh phá Hà Nội từ các hướng Đông - Nam, Tây và Tây - Bắc.

19 giờ 25 phút ngày 18-12-1972, chiến dịch phòng không của quân dân ta chống lại cuộc tập kích đường không chiến lược của đế quốc Mỹ bắt đầu. Dân quân, tự vệ Thủ đô tham gia chiến dịch có 4 đại đội pháo cao xạ 100mm (20 khẩu), 192 trận địa với 721 khẩu súng máy phòng không 14,5mm, 12,7mm và trên 40.000 dân quân tự vệ trang bị súng trường, tiểu liên, súng cối sẵn sàng cơ động đánh địch đổ bộ đường không, truy bắt giặc lái. Tuy vũ khí trang bị thô sơ, lực lượng không nhiều nhưng được bố trí hợp lý và luôn được điều chỉnh kịp thời, linh hoạt, sáng tạo, nên đã tạo thành thế trận phòng không rộng khắp nhiều tầng, nhiều lớp, lưới lửa dày đặc, có thể đánh địch từ nhiều hướng, nhiều tầm cao khác nhau. Ngay đêm đầu tiên (18-12), các đơn vị đã bắn rơi 3 “pháo đài bay” B.52, trong đó 2 chiếc rơi tại chỗ. Ba ngày tiếp theo, quân dân ta đã tiêu diệt 23 máy bay, trong đó có 9 máy bay B.52 (7 chiếc rơi tại chỗ).

Đối phó với thủ đoạn dùng máy bay F-111A hoạt động ở độ cao thấp và cực thấp, liên tục đột nhập vùng trời Hà Nội đánh phá các mục tiêu, Bộ Tư lệnh Thủ đô đã điều chỉnh lực lượng hợp lý và bố trí thế trận hiểm hóc. Bộ Tư lệnh nhanh chóng tổ chức và trực tiếp chỉ huy một đại đội tự vệ với 5 súng máy cao xạ 14,5mm gồm 3 trung đội tự vệ của 3 nhà máy gần nhau là Gỗ Hà Nội, Cơ khí Mai Động và Cơ khí Lương Yên. Đại đội có nhiệm vụ bắn máy bay bay thấp, chủ yếu là F-111A, bảo vệ nhà máy và các mục tiêu Cảng sông Hồng, Bệnh viện Việt - Xô, Viện Quân y 108. Sáng 22-12, đại đội cơ động đến trận địa Vân Đồn, bố trí chiến đấu nhằm phục kích, đón lõng đường bay đột nhập của máy bay địch, đến 20 giờ 18 phút, các khẩu đội bắt mục tiêu đồng loạt nổ súng, máy bay F-111A địch trúng đạn bốc cháy.

Từ ngày 25-12, để đối phó với âm mưu, thủ đoạn mới của không quân Mỹ và rút kinh nghiệm chiến đấu, Bộ Tư lệnh Thủ đô tổ chức lại thành 23 trận địa tập trung, bố trí thành từng cụm phục kích đón lõng các đường bay địch; 4 đại đội pháo 100mm được bổ sung thêm đạn.

Phối hợp chặt chẽ với các lực lượng phòng không bảo vệ Thủ đô, lực lượng vũ trang nhân dân tỉnh Hà Tây đã nghiên cứu nắm chắc quy luật hoạt động của máy bay địch, các trận địa phòng không vận dụng linh hoạt, sáng tạo các phương pháp bắn, bám sát mục tiêu, chủ động đánh địch từ xa đến gần, bắn rơi nhiều máy bay địch. Trong 12 ngày đêm, dân quân tập trung huyện Mỹ Đức bắn cháy 1 máy bay F-4; tự vệ nông trường Xuân Mai bắn cháy 1 máy bay F-111A; du kích tập trung huyện Chương Mỹ, các phân đội cơ động của Trung đoàn Ngô Quyền, Nguyễn Trãi phối hợp với quân dân huyện Lương Sơn, tỉnh Hòa Bình vừa truy bắt giặc lái vừa tham gia tiêu diệt 1 máy bay trực thăng Mỹ đến cứu đồng bọn.

12 ngày đêm chiến đấu với lực lượng không quân hùng mạnh của đế quốc Mỹ, quân, dân Thủ đô Hà Nội bắn rơi 23 máy bay B.52, 2 máy bay F-111A và 5 máy bay chiến thuật. Với sự điều chỉnh thế trận linh hoạt, mưu trí sáng tạo, lưới lửa phòng không bảo vệ Thủ đô đã phát huy hiệu quả trong suốt quá trình chiến đấu làm thất bại âm mưu, thủ đoạn xảo quyệt, làm vô hiệu hóa ưu thế vũ khí, phương tiện chiến tranh hiện đại của đế quốc Mỹ.

Ngày nay, thế giới đang có những diễn biến phức tạp, khó lường. Chủ nghĩa đế quốc và các thế lực thù địch ráo riết thực hiện chiến lược “diễn biến hòa bình”, bạo loạn lật đổ chống phá cách mạng Việt Nam. Để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới, lực lượng vũ trang Bộ Tư lệnh Thủ đô Hà Nội tiếp tục xây dựng cán bộ, chiến sĩ, dân quân tự vệ, bộ đội Thủ đô vừa mang đầy đủ nét đặc trưng văn hóa người Hà Nội, vừa kế thừa, phát huy bản chất tốt đẹp “Bộ đội Cụ Hồ” và truyền thống “Quyết tử để Tổ quốc quyết sinh”. Bộ Tư lệnh Thủ đô luôn chủ động làm tốt công tác tham mưu giúp Thành ủy, UBND TP Hà Nội lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện nhiệm vụ quân sự, quốc phòng địa phương, xây dựng thế trận quốc phòng toàn dân gắn với thế trận an ninh nhân dân, xây dựng Thủ đô Hà Nội thành khu vực phòng thủ vững chắc…