Lời nhắc từ dịch thuật văn học

Tuy nhiên, điều gì khiến cho lão dịch giả tuổi tám mươi này bỏ công với những thông điệp văn học khó như vậy? Có phải bản thảo dịch thuật này đã có bà đỡ, tức là được đưa vào chương trình xuất bản của Quỹ Hỗ trợ quảng bá văn học Việt - Nga (Quỹ) và được ấn hành bằng nguồn kinh phí của Quỹ? Chứ không như dịch giả Dương Tường hai năm khó khổ "đánh vật" với chữ nghĩa của một ông nhà văn cũng thuộc hàng gây tranh cãi nhất trên thế giới, để rồi, dịch xong thì không in được…

Có thể một động lực khác là ba ấn bản tác phẩm của "Đốt" do dịch giả Lê Đức Mẫn và hai cố dịch giả Cao Xuân Hạo, Phạm Mạnh Hùng chuyển ngữ đã được dùng làm quà tặng trong Hội nghị Thượng đỉnh APEC lần thứ 20 vừa diễn ra tại Liên bang Nga (9-2012). Sở dĩ có việc này là bởi Thủ tướng Nga đã quyết định chọn in những tác phẩm văn học Nga tiêu biểu làm quà tặng cho các nguyên thủ quốc gia bằng chính ngôn ngữ của quốc gia đó.

Những sự kiện trên thực sự không phải chỉ là chuyện hợp tác văn học Việt - Nga, nó nhắc nhở chúng ta về một vấn đề của dịch thuật từ lâu đã được dự báo…

Rằng, ở nước ta văn học dịch chưa bao giờ phong phú như hiện nay. Tuy nhiên, vẫn chủ yếu là một chiều (từ tiếng nước ngoài sang tiếng Việt), vẫn bị chi phối nhiều bởi lợi nhuận kinh doanh, chưa có chọn lọc và mang tầm cỡ một chương trình dịch thuật lâu dài cho quốc gia. Một số nhà văn trẻ tự tổ chức dịch tác phẩm của mình sang tiếng nước ngoài. Hay một vài nhà văn có tác phẩm được phía bạn chủ động chọn dịch thì tất cả cũng đều là những nỗ lực riêng lẻ… chả thấm vào đâu.

Văn học Việt nói chung và việc chuyển ngữ chúng vẫn chưa được phát huy như một lực lượng đồng hành cùng với sự phát triển kinh tế, hợp tác quốc tế.

Còn Trung tâm dịch thuật mà Hội Nhà văn Việt Nam rục rịch khởi xướng từ sau Hội nghị Quảng bá văn học Việt Nam ra nước ngoài năm 2010, thì cho đến nay vẫn tiếp tục được đưa vào nhiệm vụ của năm mới 2013…