Lo ngại vòng xoáy xung đột mới

Theo thông tin mới nhất ngày 19-9, chính quyền Khu tự trị người Kurd ở Iraq đã bắt đầu các hoạt động chuẩn bị cho cuộc trưng cầu dân ý về độc lập, dự kiến diễn ra ngày 25-9, bất chấp sự phản đối của Chính phủ Iraq cũng như các nước trong khu vực có người Kurd sinh sống. Ủy ban Bầu cử và Trưng cầu dân ý Tối cao (IHERC) của khu vực người Kurd sẽ triển khai đăng ký bỏ phiếu điện tử trong thời gian sớm nhất. Tuyên bố của người đứng đầu Khu tự trị người Kurd tại Iraq Masoud Barzani cho rằng, người dân đã chờ đợi cuộc trưng cầu dân ý này trong hàng chục thập kỷ qua. Vì vậy, chính quyền Kurd sẽ đối thoại với Baghdad sau khi cuộc trưng cầu dân ý được tiến hành và nguyện vọng của người dân được công khai tới tất cả mọi người.

Được coi là nhóm sắc tộc lớn thứ tư ở khu vực Trung Đông, với dân số khoảng 30 triệu người, sau Chiến tranh thế giới thứ nhất, cộng đồng người Kurd bị phân chia ở 4 quốc gia: Iraq, Iran, Syria và Thổ Nhĩ Kỳ. Hàng thập kỷ qua, người Kurd tại các quốc gia này đã phát động nhiều chiến dịch đòi quyền độc lập nhưng chưa bao giờ đạt được tham vọng. Mãi đến năm 1991, cộng đồng người Kurd tại Iraq với khoảng 5 triệu dân mới được hưởng quy chế tự trị riêng trong một thỏa thuận với chính phủ nước này. Từ đó, vùng đất của người Kurd tại Iraq nhận được không ít đặc quyền như có quân đội và Quốc hội riêng. Tuy nhiên, chưa bao giờ họ từ bỏ giấc mơ lập quốc.

Khát vọng thành lập đất nước riêng tạm thời lắng xuống từ năm 2014 khi IS hình thành và chiếm giữ nhiều khu vực lãnh thổ tại Iraq và Syria. Lực lượng vũ trang người Kurd tại 2 quốc gia này đã nỗ lực chiến đấu chống khủng bố như một lời khẳng định bản thân trước cộng đồng quốc tế, với sự hỗ trợ từ Mỹ và các nước phương Tây. Tuy nhiên, khi cuộc chiến chống IS gặt hái thành quả tốt đẹp, chính quyền người Kurd không ngần ngại tuyên bố coi đây là cơ hội lịch sử để thay đổi vị thế cho cộng đồng...

Trong khi người Kurd tại Iraq đang chuẩn bị cho nền độc lập thì người anh em của họ tại Syria lại ráo riết xây dựng cho mình một cơ chế tự trị. Theo một nguồn tin, cộng đồng này sẽ tổ chức bầu cử tại các hội đồng ở địa phương và khu vực vào tháng 9, tháng 11-2017 và tháng 1-2018. Nếu điều này thành hiện thực thì một nhà nước độc lập tách khỏi Syria sẽ là mục tiêu tiếp theo của cộng đồng người Kurd. Và, đây cũng là nỗi lo chung của Iran và Thổ Nhĩ Kỳ, 2 quốc gia có đông người Kurd sinh sống. Vì sự độc lập của người Kurd đồng nghĩa với việc 4 quốc gia nói trên sẽ phải hứng chịu nỗi đau không bảo vệ được sự toàn vẹn lãnh thổ, có thể tạo ra một tiền lệ cho các dân tộc khác đứng lên đòi chủ quyền.

Chính vì vậy, các nhà quan sát cho rằng, trong thời gian tới căng thẳng trong quan hệ giữa chính quyền Iraq, Iran, Syria và Thổ Nhĩ Kỳ với người Kurd sẽ leo thang. Bằng chứng là ngày 18-9, Thổ Nhĩ Kỳ đã bắt đầu diễn tập quân sự tại khu vực biên giới giáp với khu vực người Kurd. Iran cũng dọa đóng tất cả các cửa khẩu biên giới với khu vực người Kurd ở Iraq nếu chính quyền khu tự trị này thúc đẩy kế hoạch trưng cầu dân ý về độc lập. Không loại trừ khả năng, đụng độ giữa các bên sẽ bùng phát thành một cuộc xung đột mới khiến tình hình khu vực lún sâu vào những bất ổn khó kiểm soát.