Lệ là lệ nào?

Chuyện cũ chắp nối chuyện mới giữa hai bên nở như pháo ran. Cậu lái mồm miệng tía lia, liên tục đánh võng, vượt đèn đỏ, tôi nhắc thì bảo cháu đi kiểu ở làng, công an bắt thì thả chứ không phạt. Đang ròn rã bỗng "xịch" giữa đường làm cả đống xe phía sau dúi dụi. "Mão ơi lên đây anh đèo", cậu lái ới rồi ngoái lại: "Con bé này người xóm cháu lên "ô sin", chú cho nó ngồi cùng nhé". Tôi ngần ngừ rồi nhất định không chịu, để rồi nhận câu trách: "Cháu tưởng chú thương cái làng của cháu lắm, hóa ra chỉ là nói miệng thôi". Ông bảo tôi xử thế có phải là tệ bạc với nơi mình từng đóng quân với bao kỷ niệm không?".

Câu chuyện của ông bạn thân làm Người Xây Dựng phải hỏi đi hỏi lại rồi mới tỏ được đúng sai. Cậu xe ôm đã đứng trên "lập trường" làng xã khi chê trách khách. Từng ăn củ khoai, tắm dòng sông quê cậu cơ mà, thì ít nhiều có mang ơn người làng mình, do đó có trách nhiệm cho cô gái cùng xóm cậu đi cùng. Thế mới là tình nghĩa, là uống nước nhớ nguồn chứ.

Nhưng cậu ấy đang làm ăn ở đô thị, nơi "phép vua" - tức luật pháp - được đề cao, và "lệ phố" chẳng giống "lệ làng". Trước khi nhận ra chốn quen biết chung, quan hệ đôi bên là khách hàng và người chở thuê, "tình nghĩa" chỉ nảy ra sau đấy. Nhưng khi muốn đèo thêm người cùng xóm, cậu lái đã vi phạm thỏa thuận, khách trả từng nấy tiền không phải để "kẹp ba". Thứ nữa, đánh võng, vượt đèn đỏ, đèo ba thì đã là phạm luật hẳn hoi rồi, chả nhẽ lại có thứ luật chỉ áp dụng cho đô thị mà chừa ra với "tình nghĩa quê ta"? Anh ra đô thị làm ăn thì phải theo luật chung, và lệ đô thị chứ, đem lệ làng mình ra bẻ hành bẻ tỏi khách hàng thế là láu cá, không "nhập gia tùy tục" rồi.

Thành phố của chúng ta cơ man người ngoại tỉnh, mang theo biết bao nết ăn ở từ quê mình lên. Nếu ai cũng muốn người khác "tình nghĩa" với mình, không theo lệ đô thị, chẳng hóa ra lùng tùng xòe lắm sao.