Không thể tiếp tục buông lỏng quản lý tình trạng khai thác cát trái phép

"Cát tặc" lộng hành - đê kè sạt lở

Sông Hồng, nơi giáp ranh giữa tỉnh Hưng Yên, Hà Nam và Hà Nội là điểm "nóng" khai thác trái phép tài nguyên, khoáng sản. Tại đây, bất kể ngày đêm, hàng chục tàu cuốc thả vòi rồng ồ ạt bơm hút trộm cát từ dưới lòng sông. Mỗi tàu có sức chở khoảng 100m3, một tàu, thuyền có thể thu lợi vài chục triệu đồng từ hoạt động bất hợp pháp này. Hầu hết tàu, thuyền hoạt động ở đây đều không số, không tên và không ai biết từ đâu đến. Theo phản ánh của người dân, tình trạng "móc ruột" sông Hồng diễn ra từ nhiều năm nay, với mức độ ngày càng nghiêm trọng. Nhưng để bắt được "sa tặc" không đơn giản, bởi chủ tàu, thuyền hoạt động khá tinh vi. Chúng thường hút cát trộm về đêm hoặc sáng sớm, thời điểm mà lực lượng chức năng khó đi kiểm tra. Do hoạt động chớp nhoáng, không cố định về thời gian và địa điểm nên lực lượng chức năng phải lên phương án khá công phu mới bắt được tàu, thuyền hút trộm cát.

Hiện "nạn" bơm hút cát trộm, khai thác VLXD trái phép diễn ra vẫn khá nhức nhối ở nhiều nơi. Dọc tuyến sông Đà, sông Hồng, sông Đuống, sông Cà Lồ, sông Cầu... có 18 điểm khai thác cát, trên 200 điểm tập kết trung chuyển VLXD thì có tới 13 điểm không phép, sai phép và chỉ có 17 bãi tập kết được cấp phép hoạt động. VLXD tại các bãi tập kết đều không rõ nguồn gốc, phần lớn khai thác trộm hoặc chủ bến bãi mua lại của tàu hút cát trôi nổi trên sông. Theo Chi cục trưởng Chi cục Đê điều và phòng chống lụt bão Hà Nội Đỗ Đức Thịnh: Việc khai thác cát trái phép bừa bãi đã làm thất thoát tài nguyên, phá vỡ môi trường sinh thái, gây ra hàng loạt sự cố sạt lở đê kè, bờ sông, ruộng vườn và công trình xây dựng của Nhà nước và nhân dân thời gian vừa qua. Mới đây nhất, sự cố gây sạt lở kè Xuân Canh ở huyện Đông Anh và 9 đoạn đê, kè tại các khu vực Đông Quang - Cam Thượng (huyện Ba Vì), Xuân Phú - Vân Nam (huyện Phúc Thọ), Phú Minh - Thụy Phú (huyện Phú Xuyên), Chu Phan - Thạch Đà (huyện Mê Linh), Đại Mạch - Võng La và Đông Hội - Đông Ngàn (huyện Đông Anh), Đông Dư - Bát Tràng và Đặng Xá - Lệ Chi (huyện Gia Lâm) thuộc sông Hồng, sông Đà, sông Đuống đe dọa đến an toàn đê điều, tính mạng, tài sản của Nhà nước và nhân dân sinh sống ven sông...

Sẽ xử lý dứt điểm

Thời gian qua, cơ quan chức năng của thành phố đã tổ chức nhiều đoàn thanh tra, kiểm tra xử lý tình trạng khai thác, vận chuyển, tiêu thụ cát, sỏi bất hợp pháp.

Từ năm 2008 đến 2012, Sở Tài nguyên và Môi trường Hà Nội đã đình chỉ hoạt động đối với 148 đơn vị khai thác, trung chuyển cát, sỏi không rõ nguồn gốc, hoạt động bến bãi không phép, chưa đủ thủ tục pháp lý về đất đai, môi trường; yêu cầu đóng cửa mỏ, phục hồi môi trường khai thác khoáng sản đối với hàng chục đơn vị hết giấy phép hoạt động, khai thác cát không đúng quy định... Ngoài ra, cơ quan chức năng của thành phố phối hợp với chính quyền các địa phương thu giữ, xử phạt hành chính 30 tàu, thuyền hút cát trái phép; giải tỏa 52 bãi trung chuyển VLXD không phép; tháo dỡ 8 mố cầu, 8 bể chứa cát và đóng cọc bê tông ngăn chặn việc vận chuyển VLXD của 9 cơ sở trung chuyển VLXD...

Tuy nhiên, tình trạng khai thác trái phép tại các địa phương vẫn tái diễn và ngày càng phức tạp, một số đơn vị trước đây bị đình chỉ đã hoạt động trở lại. Nguyên nhân là sự buông lỏng quản lý và thiếu cương quyết trong xử lý vi phạm của chính quyền cơ sở. Chính sự im lặng của lãnh đạo một số địa phương đã tạo điều kiện cho các đơn vị, cá nhân tùy tiện mở bến bãi hoạt động khai thác, kinh doanh VLXD, từ đó làm gia tăng hoạt động khai thác cát trái phép trên các sông. Ở khía cạnh khác, sự phối hợp giữa các sở, ngành của thành phố và UBND quận, huyện, thị xã trong kiểm tra, xử lý thiếu chặt chẽ, tạo kẽ hở cho nhiều bãi tập kết VLXD tồn tại.

Trong một diễn biến mới nhất, UBND TP Hà Nội vừa chỉ đạo Công an thành phố, Sở Tài nguyên và Môi trường làm việc với tỉnh Hưng Yên và Hà Nam, phối hợp xử lý dứt điểm tình trạng khai thác cát trái phép trên sông Hồng tại ngã ba tiếp giáp 3 tỉnh, thành phố, gây bức xúc thời gian qua...