Không nên buộc kiểm toán viên hành nghề tham gia hội nghề nghiệp

Giao Bộ Tài chính thống nhất cấp chứng chỉ và chứng nhận hành nghề

Dự thảo Luật kiểm toán độc lập trình Quốc hội kỳ này gồm có 8 chương, 64 điều.

Trong báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý Dự thảo Luật Kiểm toán độc lập, Ủy ban Thường vụ Quốc hội vẫn giữ nguyên quan điểm ủng hộ việc giao Bộ Tài chính vừa chịu trách nhiệm tổ chức thi, cấp, thu hồi và quản lý Chứng chỉ kiểm toán viên, vừa cấp Giấy chứng nhận đăng ký hành nghề kiểm toán thay cho tổ chức nghề nghiệp. Bởi hiện nay, ở Việt Nam, tổ chức hội nghề nghiệp hoạt động chưa mạnh, khuôn khổ pháp lý điều chỉnh hoạt động của các hội nghề nghiệp còn rất thiếu và chưa hoàn chỉnh, các điều kiện như cơ sở vật chất, tổ chức bộ máy… để tổ chức hội hoạt động chưa đủ.

Hơn nữa, hoạt động cấp chứng chỉ nếu không được quản lý chặt chẽ thì rất dễ phát sinh tiêu cực, làm ảnh hưởng đến chất lượng đội ngũ kiểm toán viên. Do vậy, trước mắt Bộ Tài chính tiếp tục đảm nhiệm việc cấp chứng chỉ kiểm toán viên. Khi Tổ chức nghề nghiệp về kiểm toán có đủ nguồn lực và các điều kiện cần thiết sẽ xem xét bàn giao trách nhiệm này cho Tổ chức nghề nghiệp.

Về Tổ chức nghề nghiệp về kiểm toán, Ủy ban Thường vụ Quốc hội nhận thấy, việc đưa Tổ chức nghề nghiệp về kiểm toán vào đối tượng điều chỉnh của dự thảo Luật là cần thiết để làm cơ sở pháp lý cho Tổ chức nghề nghiệp hoạt động về lâu dài. Tuy nhiên, việc quy định cụ thể chức năng, nhiệm vụ của Tổ chức nghề nghiệp về kiểm toán ngay trong dự thảo Luật là chưa phù hợp vì Tổ chức nghề nghiệp là tổ chức được thành lập theo nguyên tắc tự nguyện và hoạt động theo điều lệ của hội. Nhưng với mục đích nâng cao vai trò của Tổ chức nghề nghiệp và định hướng phát triển lâu dài, trước mắt quy định mở theo hướng cho phép Tổ chức nghề nghiệp về kiểm toán được bồi dưỡng kiến thức cho kiểm toán viên, kiểm toán viên hành nghề và sẽ được thực hiện một số nhiệm vụ liên quan đến hoạt động kiểm toán do Chính phủ quy định.

Ủy ban Thường vụ cũng nhất trí, quy định kiểm toán viên hành nghề là người nước ngoài cần thời gian thực tế làm kiểm toán từ đủ 36 tháng trở lên ở doanh nghiệp kiểm toán hoặc ở tổ chức khác tại Việt Nam là quy định không hợp lý vì có trường hợp kiểm toán viên là người nước ngoài đã có kinh nghiệm nhiều năm làm việc nhưng không phải trong doanh nghiệp kiểm toán Việt Nam. Do đó, để bảo đảm chặt chẽ và thuận lợi khi áp dụng luật, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chỉnh lý lại trong dự thảo là chỉ cần có thời gian thực tế làm kiểm toán từ đủ 36 tháng trở lên.

Về quy định bắt buộc kiểm toán viên hành nghề phải tham gia Tổ chức nghề nghiệp về kiểm toán, do vấn đề này còn ý kiến khác nhau, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã trình Quốc hội hai phương án để xem xét, quyết định:

Phương án 1: giữ nguyên như dự thảo Luật, không quy định bắt buộc kiểm toán viên, kiểm toán viên hành nghề phải là hội viên của Tổ chức nghề nghiệp về kiểm toán.

Phương án 2: quy định kiểm toán viên hành nghề phải là hội viên của Tổ chức nghề nghiệp về kiểm toán.

Cũng theo báo cáo giải trình, tiếp thu ý kiến đại biểu, Ủy ban Thường vụ Quốc hội ủng hộ việc góp vốn thành lập Doanh nghiệp kiểm toán bởi thị trường dịch vụ kiểm toán của Việt Nam đang ở giai đoạn đầu của sự phát triển, chất lượng dịch vụ kiểm toán chưa cao, nếu không cho phép pháp nhân tham gia thành lập doanh nghiệp sẽ hạn chế khả năng phát triển loại hình doanh nghiệp này, chưa kể đến không ít trường hợp cá nhân muốn đầu tư dưới hình thức doanh nghiệp kiểm toán tư nhân.

Hơn nữa, để tránh rủi ro đạo đức, điều 30 của dự thảo Luật đã quy định rõ các trường hợp doanh nghiệp kiểm toán không được thực hiện kiểm toán, trong đó nêu rõ doanh nghiệp kiểm toán không được kiểm toán các đơn vị có quan hệ kinh tế, tài chính với doanh nghiệp kiểm toán cũng như người có trách nhiệm quản lý, điều hành doanh nghiệp kiểm toán. Do vậy dự thảo Luật nên quy định cho phép tổ chức góp vốn thành lập doanh nghiệp kiểm toán theo quy định của Chính phủ.

Không nên buộc kiểm toán viên hành nghề tham gia hội nghề nghiệp

Tiếp tục góp ý vào dự thảo luật, các đại biểu đều đồng tình với quy định giao Bộ Tài chính thống nhất quản lý việc tổ chức thi, cấp, thu hồi và quản lý Chứng chỉ kiểm toán viên và cấp Giấy chứng nhận đăng ký hành nghề kiểm toán.

Đại biểu Cao Sỹ Kiêm – Thái Bình cho rằng, Bộ Tài chính là cơ quan chuyên môn đặc biệt trong lĩnh vực này nên đảm nhận nhiệm vụ này là hợp lý. Tuy nhiên, về lâu dài phải điều chỉnh.

Đồng quan điểm, đại biểu Nguyễn Đăng Trừng – TP. Hồ Chí Minh cũng cho rằng, trước mắt Bộ Tài chính cấp các chứng nhận, chứng chỉ này là phù hợp thực tế, nhưng sau này, khi tổ chức nghề nghiệp của Việt Nam có đủ nguồn lực thì Bộ Tài chính phải bàn giao ngay nhiệm vụ này lại.

Cũng tán thành quy định giao cho Bộ Tài chính cấp các loại giấy phép, chứng chỉ, đại biểu Đặng Văn Xướng – Long An còn chút băn khoăn về việc nhiều khi đây sẽ như những giấy phép “con”, gây khó khăn cho doanh nghiệp.

“Năm nào các doanh nghiệp kiểm toán cũng phải làm đơn xin Bộ Tài chính xác nhận danh sách kiểm toán viên. Theo tôi, chỉ doanh nghiệp kiểm toán nào có sự thay đổi đội ngũ kiểm toán viên hoặc kiểm toán viên hành nghề từ nơi này sang nơi khác mới cần đơn xin đăng ký hành nghề, còn doanh nghiệp nào ổn định, kiểm toán viên chỉ làm việc cho doanh nghiệp đó thì không nên. Thay vào đó, có thêm chế tài mạnh với doanh nghiệp vi phạm”, đại biểu Xướng nói.

Đại biểu Nguyễn Minh Thuyết – Lạng Sơn cũng đề nghị xem xét, rút gọn lại số lượng giấy phép để doanh nghiệp và kiểm toán viên được hoạt động kiểm toán nhiều quá, tới 4 loại giấy.

Phương án không nên quy định kiểm toán viên hành nghề phải tham gia tổ chức nghề nghiệp được đa số các đại biểu ủng hộ. Trong số này có các đại biểu Cao Sỹ Kiêm – Thái Bình, Nguyễn Văn Thời – Thái Nguyên, Đặng Văn Xướng – Long An, Nguyễn Đăng Trừng – TP. Hồ Chí Minh…

“Trong luật kiểm toán đã ghi rất rõ phạm vi, mức độ, điều kiện để kiểm toán viên được hành nghề và pháp luật cũng không cho phép hành nghề kiểm toán viên tư nhân. Như vậy, đã là đầy đủ”, đại biểu Kiêm nói.

Ngoài 2 nội dung lớn trên được nhiều đại biểu cho ý kiến, đáng chú ý, đại biểu Trần Du Lịch – TP. Hồ Chí Minh đã đề nghị Quốc hội nên cân nhắc việc cho phép góp vốn thành lập doanh nghiệp kiểm toán.

“Nghề kiểm toán cũng như một số nghề khác, những nghề mà chất lượng nghề nghiệp tùy thuộc vào trí và tâm của con người. Chúng ta nên theo các nước có kinh nghiệm. Hiện ta tổ chức theo kiểu có nhân, có vốn, trước mắt có thể phù hợp nhưng tương lai phải điều chỉnh. Tôi đề nghị cân nhắc kỹ việc góp vốn lập doanh nghiệp kiểm toán. Hiện ngành kiểm toán chưa phát triển không phải vì thiếu tiền mà thiếu người. Quốc hội nên biểu quyết theo đa số, nên có 2 phương án”, đại biểu Lịch nói.

Ý kiến của đại biểu Lịch đã nhận được sự chia sẻ của Bộ trưởng Bộ Tài chính Vũ Văn Ninh. Bộ trưởng cho biết, trong tờ trình dự án luật, Chính phủ đã đề nghị quy định tổ chức và doanh nghiệp không được tham gia thành lập doanh nghiệp kiểm toán. Chính thực tế đã có trường hợp như vậy xảy ra là Vinashin.

Về phân biệt kiểm toán viên và kiểm toán viên hành nghề, Bộ trưởng hứa sẽ quy định trong luật rõ và dễ hiểu hơn. Theo Bộ trưởng, kiểm toán viên và kiểm toán viên hành nghề là hai cấp bậc khác nhau, trong đó kiểm toán viên hành nghề đòi hỏi cao hơn và cũng được quyền cao hơn: thành lập doanh nghiệp kiểm toán và ký báo cáo kiểm toán. Do đó mới cần đến 2 loại chứng chỉ khác nhau. Bộ trưởng cũng cho biết thêm, hiện trong số khoảng 6.000-7.000 kiểm toán viên đang hoạt động trong khoảng 200 doanh nghiệp kiểm toán, chỉ 10% là kiểm toán viên hành nghề.

Dự kiến dự luật này sẽ được Quốc hội biểu quyết thông qua vào ngày 29/3 tới.

Cũng trong chương trình nghị sự hôm nay, các đại biểu đã thảo luận tổ sáng 24/3 về Báo cáo tổng kết hoạt động của Quốc hội khóa XII.