Không chỉ đẩy mạnh hợp tác kinh tế

Theo thỏa thuận được ký kết sau hội đàm giữa Tổng thống J.Widodo với Thủ tướng nước chủ nhà Shinzo Abe tại thủ đô Tokyo, Nhật Bản sẽ cung cấp cho quốc gia Đông Nam Á này các khoản vay lãi suất thấp trị giá 140 tỷ yen (tương đương 1,17 tỷ USD) để xây dựng hệ thống giao thông hiện đại quy mô lớn ở thủ đô Jakarta. Tuy nhiên, đây không phải là khoản ký kết đáng chú ý nhất. Sự kiện nhà lãnh đạo quốc gia Vạn đảo ký thỏa thuận hợp tác quốc phòng với Nhật Bản giữa lúc an ninh tại khu vực ASEAN cũng như Đông Bắc Á đứng trước nhiều thách thức mới là điều được các bên quan tâm. Thỏa thuận "sức mạnh" giữa hai quốc đảo là một bước nhảy vọt, bởi từ trước đến nay hai nước chỉ mới có một thỏa thuận quốc phòng về trao đổi sinh viên quân sự. Theo thỏa thuận vừa đạt được, Nhật Bản sẽ hỗ trợ Indonesia xây dựng năng lực cho các lực lượng cũng như hợp tác song phương trong các sứ mệnh gìn giữ hòa bình, phát triển trang thiết bị quân sự. Để cụ thể hóa những cam kết này, hai bên nhất trí tổ chức "Diễn đàn hàng hải Nhật Bản - Indonesia" nhằm thúc đẩy hợp tác cũng như bảo đảm an ninh hàng hải giữa hai nước thời gian tới.

Là quốc gia có hơn 17.000 hòn đảo lớn nhỏ và vùng lãnh hải rộng lớn, quản lý lãnh hải luôn là thách thức với Indonesia. Với kinh nghiệm cùng hệ thống trang thiết bị hiện đại, Hải quân Nhật Bản sẽ trở thành đối tác tiềm năng của Hải quân Indonesia. Thỏa thuận hợp tác quốc phòng với Nhật Bản sẽ đem lại cho Indonesia thêm cơ hội để tiếp cận các công nghệ quốc phòng tiên tiến. Với Nhật Bản, thỏa thuận hợp tác quốc phòng này được xem như bước tiến mới để củng cố quan hệ quốc phòng và an ninh với Indonesia nói riêng và ASEAN nói chung. Quan trọng hơn, các thỏa thuận hợp tác quốc phòng với Indonesia còn có thể cho phép các tập đoàn vũ khí Nhật Bản "chen chân" vào thị trường tiềm năng này, cạnh tranh với Hàn Quốc, thậm chí với cả Trung Quốc - quốc gia đã cung cấp tên lửa và một số thiết bị quân sự khác cho Indonesia.

Tuy không nằm trong nghị trình chính thức, nhưng phát biểu của Tổng thống J.Widodo về Biển Đông trước báo giới Nhật Bản đã thu hút sự quan tâm của dư luận. Cho rằng những tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc đối với phần lớn Biển Đông là "không có cơ sở pháp lý trong luật pháp quốc tế", Tổng thống J.Widodo nhấn mạnh Indonesia sẵn lòng làm "trung gian công bằng nhất" về tranh chấp trên Biển Đông. Trong nỗ lực bảo đảm hòa bình và ổn định trong khu vực, Thủ tướng S.Abe và Tổng thống J.Widodo đã kêu gọi Trung Quốc và ASEAN đẩy nhanh tham vấn hướng tới hoàn thành Bộ quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC); đồng thời hối thúc Bắc Kinh cùng các bên tuyên bố chủ quyền kiềm chế và giải quyết vấn đề dựa trên luật pháp quốc tế.

Sự kiện Tổng thống J.Widodo chọn Nhật Bản - một quốc gia ngoài ASEAN - làm điểm đến đầu tiên trong chuyến công du khẳng định vị trí chiến lược của Tokyo trong chính sách ngoại giao của Jakarta hiện nay. Các chuyên gia kinh tế cho rằng, chuyến công du của Tổng thống J.Widodo không ngoài mục đích tìm kiếm thêm đầu tư từ cường quốc kinh tế lớn thứ hai Châu Á, nhằm thúc đẩy tăng trưởng của Indonesia, vốn đang chậm lại. Nhận định trên hoàn toàn có cơ sở khi số liệu do Cơ quan Thống kê Indonesia vừa công bố cho thấy, tăng trưởng kinh tế nước này chỉ đạt mức 5,01% năm 2014, giảm so với mức 5,78% của năm 2013 và là mức tăng trưởng thấp nhất của xứ Vạn đảo kể từ năm 2009, thời điểm tồi tệ nhất trong cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu. Trong bối cảnh đó, việc mời gọi các doanh nghiệp Nhật Bản đến Indonesia đầu tư nhiều hơn nữa cũng là điều dễ hiểu.

Sau Nhật Bản, Tổng thống J.Widodo sẽ thăm Trung Quốc và tham dự Diễn đàn Châu Á Bác Ngao (BFA) thường niên. Với những gì gặt hái được, chuyến thăm Nhật Bản của Tổng thống J.Widodo được kỳ vọng sẽ mở ra cơ hội hợp tác mới giữa hai quốc đảo thời gian tới.