Hội thảo Nguồn lực văn hóa trong chiến lược phát triển "Thành phố sáng tạo" của Thủ đô Hà Nội

Tham dự hội thảo có các đồng chí: Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Bí thư Thường trực Thành ủy Hà Nội Ngô Thị Thanh Hằng; Ủy viên dự khuyết Trung ương Đảng, Tổng Biên tập Tạp chí Cộng sản, Ủy viên Hội đồng Lý luận Trung ương, PGS.TS Đoàn Minh Huấn; Ủy viên Ban Thường vụ Thành ủy, Trưởng ban Tuyên giáo Thành ủy Nguyễn Văn Phong; Phó Chủ tịch HĐND thành phố Phùng Thị Hồng Hà; Phó Chủ tịch UBND thành phố Ngô Văn Quý cùng đại diện lãnh đạo các bộ, ban, ngành trung ương và thành phố Hà Nội; các nhà khoa học, nhà quản lý.

Hà Nội luôn coi trọng và xác định phát triển văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội

Phát biểu khai mạc hội thảo, Phó Bí thư Thường trực Thành ủy Ngô Thị Thanh Hằng khẳng định, Hà Nội có vai trò, vị trí đặc biệt quan trọng, là Thủ đô, trung tâm đầu não chính trị - hành chính quốc gia, trung tâm lớn về văn hóa, khoa học, giáo dục, kinh tế và giao dịch quốc tế. Thủ đô Hà Nội có bề dày lịch sử văn hóa ngàn năm văn hiến, Thủ đô Anh hùng, Thành phố Vì hòa bình, nơi hội tụ, kết tinh và lan tỏa những giá trị cao quý của dân tộc, tiêu biểu cho lương tri, phẩm giá con người; được tổ chức UNESCO vinh danh là “Thành phố Vì hòa bình”, “Thành phố sáng tạo”.

Phó Bí thư Thường trực Thành ủy Hà Nội nhấn mạnh, một ưu thế tuyệt đối, riêng có của Hà Nội là lịch sử hơn 1000 năm hình thành và phát triển. “Văn hóa Thăng Long - Hà Nội là nguồn lực nội sinh giàu năng lượng, ngày càng hội tụ, lan tỏa rộng khắp để góp phần xây dựng nền văn hóa Việt Nam thống nhất trong đa dạng, với Hà Nội không chỉ là trung tâm quyền lực chính trị mà còn có bệ đỡ của sức mạnh “mềm” chính là trung tâm văn hóa”, đồng chí Ngô Thị Thanh Hằng khẳng định.

Đồng chí Ngô Thị Thanh Hằng cũng cho rằng, trong quá trình xây dựng và phát triển, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân Hà Nội luôn coi trọng và xác định phát triển văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội; giải quyết hài hòa giữa tăng trưởng kinh tế với phát triển văn hoá - xã hội. Mô hình tăng trưởng và phát triển kinh tế Thủ đô dựa trên nền tảng văn hóa, tìm nguồn lực và phát triển động lực từ văn hóa, nhất là trong điều kiện kinh tế tri thức, Cách mạng công nghiệp lần thứ tư.

“Chú trọng phát triển văn hóa Hà Nội trên cơ sở phát huy truyền thống ngàn năm văn hiến anh hùng; Thành phố Vì hòa bình, tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại. Xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh, phát triển toàn diện những giá trị nhân văn và tinh thần yêu nước sâu sắc, tôn trọng pháp luật; giàu lòng tự hào dân tộc, ý chí, khát vọng phát triển, coi đây là sức mạnh nội sinh, động lực tinh thần to lớn để phát triển Thủ đô”, Phó Bí thư Thường trực Thành ủy Hà Nội nêu.

Đồng chí Ngô Thị Thanh Hằng nhấn mạnh, với việc tham gia vào Mạng lưới thành phố sáng tạo, Hà Nội có cơ hội làm nổi bật đặc trưng văn hóa của Thủ đô với thế giới. Đồng thời, xây dựng chiến lược văn hoá toàn diện, tổng thể, đổi mới tư duy về phát triển văn hóa, xây dựng con người Hà Nội, vừa giữ gìn, bảo tồn văn hóa, truyền thống của Thăng Long - Hà Nội, vừa tiếp thu chọn lọc tinh hoa văn hóa nhân loại, nhằm phát huy hiệu quả nguồn nhân lực văn hóa, xây dựng và phát triển Thủ đô trong bối cảnh hội nhập quốc tế.

Xây dựng văn hóa, con người gắn với phát triển kinh tế - xã hội

Phát biểu đề dẫn tại hội thảo, Tổng Biên tập Tạp chí Cộng sản, PGS.TS Đoàn Minh Huấn cho rằng, Hà Nội hội tụ đầy đủ những yếu tố để có thể tiên phong trở thành trung tâm sáng tạo của Việt Nam trên cơ sở lấy nguồn lực văn hóa và sáng tạo văn hóa làm nền tảng cho quá trình phát triển đô thị bền vững. Chính quyền thành phố Hà Nội có quyết tâm chính trị cao hướng tới mục tiêu đổi mới, sáng tạo, gia tăng sức hấp dẫn, hội tụ, lan tỏa văn hóa Thủ đô trên tinh thần "hợp tác, đầu tư và cùng phát triển", đồng hành cùng các doanh nghiệp thiết kế sáng tạo và gieo mầm cho những ước mơ khởi nghiệp. Hà Nội đã tổ chức nhiều hoạt động kết nối các chính sách của thành phố với thúc đẩy sáng tạo; phát triển nhiều chương trình văn hóa hấp dẫn, nâng tầm sáng tạo; xây dựng các chương trình, dự án hướng tới các mục tiêu của mạng lưới ở cấp độ quốc tế, góp phần nuôi dưỡng tài năng, kích thích năng lực sáng tạo... 

Bên cạnh đó, Hà Nội cũng gặp không ít thách thức trong việc phát huy nguồn lực văn hóa từ sự tăng trưởng kinh tế chưa ổn định; giáo dục sáng tạo chưa cập nhật sự phát triển chung của thế giới; thiếu cơ chế phối hợp các lĩnh vực thiết kế sáng tạo; tình trạng vi phạm bản quyền ở nhiều lĩnh vực sáng tạo còn diễn ra; các không gian sáng tạo còn hoạt động ở mức độ nhỏ lẻ, chưa thu hút được nhiều nghệ sĩ đam mê sáng tạo văn hóa và kết nối với thế giới bằng công nghệ hiện đại...

Đóng góp ý kiến trong việc xây dựng nguồn lực văn hóa trong chiến lược phát triển "Thành phố sáng tạo" của Hà Nội, PGS.TS Tạ Ngọc Tấn đề cập hai lĩnh vực là "văn hóa sống của con người" và "văn hóa cảnh quan của Thủ đô". Về văn hóa sống của con người, PGS.TS Tạ Ngọc Tấn cho rằng, người Hà Nội cần phát huy truyền thống thanh lịch: "Chẳng thơm cũng thể hoa nhài/ Dẫu không thanh lịch cũng người Tràng An"; xây dựng chuẩn mực giá trị người Hà Nội hiện đại, có tiếp thu giá trị truyền thống gắn với những giá trị tiêu biểu của dân tộc.

Về "văn hóa cảnh quan của Thủ đô", PGS.TS Tạ Ngọc Tấn góp ý, Hà Nội cần lưu ý đến việc điều chỉnh quy hoạch cũng như xây dựng các công trình văn hóa, như tượng đài, công trình điêu khắc về các danh nhân của Hà Nội và cả nước; các công trình kiến trúc dân dụng cần phải có bóng dáng đặc trưng dân tộc. Ngoài ra, Hà Nội cần chú trọng đến việc cải tạo đường phố, các khu vực công cộng, ý thức bảo tồn những dấu tích lịch sử.

Trong khi đó, GS.TS Đinh Xuân Dũng (Hội đồng Lý luận, Phê bình văn học nghệ thuật trung ương), nhấn mạnh: "Đặc điểm nổi trội nhất của người Tràng An là thanh lịch. Đó là tài nguyên rất hiếm của Hà Nội". Theo GS.TS Đinh Xuân Dũng, việc khai thác, khai thông nguồn lực văn hóa ở Hà Nội trước hết và quan trọng nhất là để xây dựng con người Hà Nội. Đây phải được coi là "nhiệm vụ kép" không thể tách rời với phát triển kinh tế - xã hội.

Với tham luận "Hãy để rồng thiêng được cất cánh: Nguồn lực văn hóa là nền tảng cho sự phát triển của thành phố Hà Nội trong thế kỷ XXI", Trưởng đại diện UNESCO tại Việt Nam Michael Croft cho rằng, điều quan trọng của việc gia nhập "Mạng lưới các thành phố sáng tạo của UNESCO" chỉ là bước khởi điểm trong quá trình định vị sự phát triển của Hà Nội với tư cách là một Thủ đô sáng tạo. "Hà Nội là một thành phố đầy cảm hứng, đại diện cho khao khát thay đổi", ông Michael Croft nhận xét. 

Theo Trưởng đại diện UNESCO tại Việt Nam, cách tiếp cận "Thành phố sáng tạo định hướng Thủ đô sáng tạo" giúp cho Hà Nội thực hiện những sáng kiến phát triển dựa trên một thái độ chủ động, cởi mở chia sẻ về những lựa chọn ưu tiên đầu tư của thành phố với các đối tác tư nhân và quốc tế.

Tại hội thảo, các đại biểu cũng đưa ra nhiều ý kiến đóng góp, đề xuất giải pháp về việc phát huy tiềm năng, thế mạnh, nguồn lực văn hóa của Thủ đô Hà Nội trong xây dựng "Thành phố sáng tạo".

Ứng dụng kết quả hội thảo phục vụ công tác lãnh đạo, quản lý

Phát biểu kết thúc hội thảo, Phó Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội Ngô Văn Quý cho biết, đây là hội thảo khoa học có quy mô lớn, nội dung tập trung cho chủ đề cần trao đổi, nghiên cứu. Ban tổ chức đã nhận được gần 100 bài tham luận của các nhà lãnh đạo, quản lý thực tiễn ở trung ương và Hà Nội; các nhà khoa học, chuyên gia đầu ngành. 

Đồng chí Ngô Văn Quý đánh giá, các tham luận và ý kiến phát biểu tại hội thảo đã kiến giải rõ hơn một số vấn đề lý luận về vị trí, vai trò của văn hóa, nguồn lực văn hóa, đô thị sáng tạo, thương hiệu sáng tạo; đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về phát huy nguồn lực văn hóa, xây dựng văn hóa thực sự trở thành sức mạnh nội sinh, là nền tảng tinh thần của xã hội, là động lực trong phát triển kinh tế - xã hội; tham chiếu một số kinh nghiệm quốc tế về phát huy nguồn lực văn hóa, về xây dựng đô thị sáng tạo, thương hiệu sáng tạo, nhằm giúp Việt Nam từng bước hình thành mạng lưới các thành phố sáng tạo trong cả nước, hướng tới xây dựng Hà Nội thành đô thị sáng tạo của khu vực Đông Nam Á.

Bên cạnh đó là nhận diện những điều kiện mới hiện nay ảnh hưởng, tác động đến quá trình xây dựng văn hóa, con người cũng như việc phát huy nguồn lực văn hóa của nước ta nói chung và của Hà Nội nói riêng. Việc Hà Nội gia nhập Mạng lưới các thành phố sáng tạo của UNESCO về lĩnh vực thiết kế thể hiện sự đánh giá cao của cộng đồng quốc tế với Hà Nội, là cơ hội để thúc đẩy cho sự hợp tác quốc tế giữa Hà Nội với các thành phố trong Mạng lưới, hướng tới thúc đẩy "nguồn lực văn hóa" và "sáng tạo văn hóa", tạo nền tảng và động lực vững chắc cho đổi mới sáng tạo, xây dựng Thủ đô thông minh, sáng tạo, năng động và phát triển bền vững.

Nhiều tham luận và ý kiến đã ghi nhận những kết quả đã đạt được của Hà Nội trong xây dựng và định hình thương hiệu thành phố sáng tạo ở lĩnh vực thiết kế cũng như trong quá trình kết nối tạo dựng mạng lưới các thành phố sáng tạo trên cả nước và trong khu vực; đánh giá thực trạng phát huy nguồn lực văn hóa trong chiến lược phát triển "Thành phố sáng tạo" của Thủ đô.

Các tham luận và ý kiến cũng thẳng thắn chỉ ra những bất cập, hạn chế cần khắc phục để thúc đẩy hiệu quả, phát huy nguồn lực văn hóa trong chiến lược phát triển "Thành phố sáng tạo", như: Nhận thức về công nghiệp văn hóa, công nghiệp sáng tạo cũng như vai trò của sức mạnh mềm văn hóa ở một bộ phận cán bộ, người dân chưa cao; tăng trưởng kinh tế chưa ổn định; tiềm lực các doanh nghiệp trong lĩnh vực văn hóa chưa mạnh; cơ chế, chính sách để khai thông nguồn lực văn hóa và thúc đẩy đổi mới sáng tạo còn một số hạn chế, chưa gắn liền và theo kịp sự vận động nhanh chóng của thực tiễn nên chưa đạt được hiệu quả cao; nguồn nhân lực còn một số hạn chế...

Đặc biệt, nhiều tham luận hiến kế cho chính quyền Hà Nội những giải pháp để khai thông, vốn hóa nguồn lực văn hóa trong chiến lược phát triển "Thành phố sáng tạo" với những điều kiện thực tiễn mới ở trong nước và thế giới. 

"Đây là phần nội dung tập trung nhiều bài viết chất lượng, phản ánh thực trạng, luận giải sâu sắc và đề xuất nhiều giải pháp có giá trị về cả lý luận và thực tiễn rất phong phú, ở tất cả các chiều cạnh quan trọng của phát huy hiệu quả nguồn lực văn hóa trong chiến lược phát triển "Thành phố sáng tạo", như: Các giải pháp để nâng cao hiệu quả hoạt động của trung tâm thiết kế sáng tạo Hà Nội; triển khai chuỗi chương trình truyền hình tài năng sáng tạo Hà Nội; tổ chức lễ hội thiết kế sáng tạo Hà Nội; xây dựng mạng lưới các nhà thiết kế sáng tạo trẻ; tăng cường hợp tác công tư trong xây dựng các không gian sáng tạo; các giải pháp về truyền thông, tài chính, giáo dục, khoa học - công nghệ; phát triển cụm ngành du lịch trong phát triển đô thị sáng tạo...", đồng chí Ngô Văn Quý đánh giá.

Ngoài các vấn đề chung, nhiều giải pháp được đề xuất gắn liền với thực tiễn tại các lĩnh vực, địa phương cụ thể, như các giải pháp để hỗ trợ xây dựng, phát triển nâng tầm thương hiệu sáng tạo của làng nghề truyền thống huyện Phú Xuyên; các giải pháp phát huy nguồn lực văn hóa trong phát triển du lịch ở làng cổ Đường Lâm (thị xã Sơn Tây)...

Phó Chủ tịch UBND thành phố Ngô Văn Quý cho biết, sau hội thảo, Ban tổ chức sẽ lĩnh hội, tiếp thu, nghiên cứu các ý kiến để ứng dụng kết quả hội thảo phục vụ trực tiếp cho công tác lãnh đạo, quản lý.