Hội nghị thượng đỉnh EU - Ukraine: Nhiều cam kết, ít giải pháp

Mặc dù cuộc gặp mà Ukraine rất kỳ vọng kết thúc bằng một bản Tuyên bố chung khá "hoành tráng" bao trùm nhiều lĩnh vực, song nếu xét kỹ các nội dung văn kiện, có thể nhận thấy đã không có quyết định cụ thể nào được đưa ra ngoài những phát ngôn mang tính nguyên tắc.

Tham vọng mà Tổng thống Ukraine Petro Poroshenko mang đến Brussels là việc các quan chức EU sẽ ủng hộ Ukraine đi một bước dài hơn để hợp nhất với Cựu lục địa. Thậm chí "ông vua chocolate" còn đặt lộ trình đưa đất nước bên bờ Biển Đen gia nhập EU trong vòng 5 năm tới. Đây là mục tiêu chủ chốt để Ukraine tiến hành cải cách và nằm trong "Chiến lược 2020". Tuy nhiên, trên thực tế, kể từ khi ký kết Hiệp định liên kết giữa Ukraine và EU, quá trình tiếp cận với tiêu chuẩn Châu Âu của Kiev gặp rất nhiều khó khăn. Vấn đề không chỉ là tình trạng bi đát của nền kinh tế và cuộc xung đột diễn ra ở miền Đông.

Các chuyên gia ước tính, để hài hòa luật pháp với Châu Âu thì Ukraine phải sửa đổi 15.000 mục quy định về pháp lý. Có nhiều ý kiến cho rằng, các điều khoản dân chủ và nghị quyết của EU không phù hợp với cuộc sống người dân Ukraine, vốn đã được hình thành từ nhiều thập kỷ qua. Chính quyền Kiev vẫn đang hy vọng Hiệp định liên kết với EU sẽ được thực hiện đầy đủ kể từ năm 2017, nhưng theo nhiều nhà phân tích chính trị, những gì thể hiện trong thời gian gần đây cho thấy, EU đang ngày càng tỏ ra thiếu quyết liệt trong vấn đề liên quan tới Ukraine.

Ngay trước thềm hội nghị, Cao ủy phụ trách chính sách láng giềng và mở rộng của EU Johannes Hahn không ngần ngại tuyên bố trong vòng ít nhất 10 năm tới, EU không có kế hoạch mở rộng khối. Có một sự thật khó có thể phủ nhận rằng, nếu cho phép Ukraine vào "ngôi nhà chung" thì quan hệ giữa EU và Nga rất khó có thể hàn gắn. Trong khi đó, dù "cơm không lành, canh chẳng ngọt" nhưng Nga vẫn giữ vai trò rất quan trọng trong việc giữ ổn định cho Lục địa già cả về kinh tế và chính trị. Nếu quan hệ EU-Nga xấu đi thì EU cũng phải nhận những thiệt hại vô cùng lớn.

Nỗi thất vọng của Kiev càng gia tăng khi các nhà lãnh đạo EU nhất định không cử phái bộ quân sự tới Ukraine. Kể từ đầu tháng 3 vừa qua, giới chức Ukraine liên tục yêu cầu Liên hợp quốc (LHQ) và EU cử lực lượng gìn giữ hòa bình đến giám sát lệnh ngừng bắn tại khu vực chiến sự miền Đông. Tuy nhiên, động thái này chẳng khác nào "đổ thêm dầu vào lửa", kích động leo thang xung đột tại các khu vực ly khai của Ukraine và làm cho cuộc đấu trí giữa phương Tây và Nga thêm phức tạp, căng thẳng.

Về hợp tác, hỗ trợ kinh tế cũng không có mấy tín hiệu khả quan. Trước tình cảnh Ukraine có thể vỡ nợ bất cứ lúc nào, những gì EU đã, đang thể hiện được cho là chậm chạp và khiêm tốn. Trong khi đó, Kiev đang phải đối mặt với nguy cơ chia rẽ, bất ổn trong nước. Tối 26-4, Thủ tướng Ukraine Arseny Yatsenyuk phải tuyên bố, ông và Tổng thống Petro Poroshenko sẽ không cho phép lịch sử 10 năm trước lặp lại khi để bất đồng hủy hoại liên minh cầm quyền trong quốc hội và giúp cho đối thủ chính trị được bổ nhiệm làm thủ tướng. Tuyên bố nói trên được đưa ra khi các phe phái đối lập đang nỗ lực thay đổi chính phủ.

Không có giải pháp đột phá tại Hội nghị Thượng đỉnh, Ukraine tiếp tục phải đối mặt với tương lai bất định với khoản nợ công đã chiếm tới 73%, nguy cơ tái xung đột trên diện rộng luôn rình rập ở miền Đông và khủng hoảng xã hội có thể bùng phát bất cứ khi nào. Câu hỏi đặt ra là bây giờ tổ chức, quốc gia nào có thể giúp Ukraine giải quyết mọi vấn đề và ổn định tình hình? Nhiều nhà phân tích cho rằng, Chính phủ Ukraine nên nhìn nhận toàn diện nguyên nhân dẫn đến khủng hoảng để tìm ra giải pháp cơ bản cho vấn đề. Hiểu một cách đơn giản là quốc gia này phải nỗ lực tự đi trên đôi chân của chính mình.