Hoãn nhiều… nhờn luật!

Điều lo ngại trở thành hiện thực

Phải đến ngày 1-7-2013 mới phạt những xe trong diện quy định mà không gắn thiết bị giám sát.   Ảnh: Bá Hoạt

Ngày 21-10-2009, Thủ tướng Chính phủ ban hành Nghị định 91/2009/NĐ-CP về kinh doanh và điều kiện kinh doanh vận tải bằng ô tô. Nghị định quy định rõ, kể từ ngày 1-7-2011, xe ô tô kinh doanh vận tải hành khách theo tuyến cố định có cự ly từ 500km trở lên, xe kinh doanh vận chuyển khách du lịch, xe kinh doanh vận tải hàng hóa bằng côngtennơ phải gắn thiết bị giám sát hành trình (tạm gọi là "hộp đen"). Đến ngày 1-1-2012, ô tô kinh doanh vận tải hành khách theo tuyến có cự ly từ 300km trở lên, xe buýt, xe kinh doanh vận tải hành khách hợp đồng phải gắn "hộp đen". Từ ngày 1-7-2012, các đơn vị kinh doanh vận tải bằng ô tô theo tuyến cố định, xe buýt, kinh doanh vận tải hành khách theo hợp đồng, kinh doanh vận chuyển khách du lịch, kinh doanh vận tải hàng hóa bằng côngtennơ đều phải có "hộp đen". "Hộp đen" có vai trò quan trọng giúp cơ quan chức năng quản lý hiệu quả và được xem là công cụ góp phần lập lại trật tự an toàn giao thông (ATGT) trong lĩnh vực vận tải. Bộ GTVT được giao nhiệm vụ ban hành quy định về tính năng kỹ thuật và tổ chức kiểm định thiết bị giám sát; chỉ đạo, hướng dẫn, tổ chức thực hiện các quy định tại Nghị định 91. Tuy nhiên, công tác chuẩn bị thực hiện của Bộ GTVT quá chậm. Đến ngày 8-3-2011, Bộ mới ban hành Thông tư 08/2011/TT-BGTVT về quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về thiết bị giám sát hành trình của xe ô tô và sau 45 ngày mới có hiệu lực. Khi đó, dư luận đã lo ngại nhiều khả năng quy định trên sẽ bị hoãn áp dụng và điều này đã thành hiện thực. Theo Nghị định 33/2011/NĐ-CP, kể từ ngày 1-7-2013 mới phạt những xe trong diện quy định mà không lắp "hộp đen". Dù không chính thức khẳng định lùi thời hạn, nhưng nếu không lắp mà không bị phạt, chắc hẳn các doanh nghiệp (DN) vận tải sẽ chẳng tự nguyện "đeo gông vào cổ". Trên thực tế, nếu không lùi thời hạn cũng không thể áp dụng, bởi mới đây, Bộ GTVT mới có thông báo cho các DN đăng ký thử nghiệm thiết bị và hạn chót nhận đơn là ngày 30-5. Như vậy, khả năng sản xuất đủ, bảo đảm chất lượng cho các DN lắp thiết bị để thực hiện đúng theo Nghị định 91 là không thể.

Không làm được là… lùi thời hạn?

Lĩnh vực kinh doanh vận tải ở nước ta còn không ít thiếu sót bất cập, gây bức xúc dư luận. Một trong những nguyên nhân thường được các cơ quan chức năng viện dẫn là chế tài xử phạt hạn chế, lực lượng mỏng… khiến tình trạng phóng nhanh, vượt ẩu, giành khách, dừng đỗ bừa bãi… diễn ra phức tạp, gây mất trật tự ATGT. "Hộp đen" với nhiều tính năng ưu việt sẽ giúp cơ quan chức năng kiểm soát tốt hoạt động của lái xe, hành trình phương tiện mà không cần "rải" người trên đường. Rất tiếc là do sự chuẩn bị không tốt, nên chưa thể áp dụng đúng thời hạn. Và dường như để giúp các cơ quan chức năng có đủ thời gian chuẩn bị, Nghị định 33 đã cho lùi thời hạn bắt buộc lắp "hộp đen" hẳn 2 năm, từ ngày 1-7-2011 đến ngày 1-7-2013. Chắc hẳn, các DN vận tải vui nhất, bởi không mất ngay chi phí lắp đặt và quan trọng hơn là lái xe vẫn được tự do hoạt động, vòng vèo đón trả khách, hay phóng nhanh, vượt ẩu…

Đây là lần thứ 2 trong 2 năm, ngành GTVT phải xin lùi thời hạn áp dụng các quy định pháp luật. Trước đó, dư luận đã từng rất bức xúc vì Luật Giao thông đường bộ quy định từ ngày 1-7-2009, phải có bằng lái xe FC mới được lái xe sơ mi rơ moóc, nhưng vì nhiều lý do, cũng không thể thực hiện. Bộ GTVT đã vài lần xin lùi thời hạn áp dụng để có thời gian đào tạo, cấp bằng FC cho lái xe. Sau nhiều lần xin gia hạn, thời hạn chót phải có bằng FC được Thủ tướng Chính phủ cho phép là ngày 1-7-2011, chậm hơn 2 năm so với quy định ban đầu.

Trong vòng 2 năm, hai quy định có ý nghĩa quan trọng trong ngành GTVT phải lùi thời hạn áp dụng tới 2 năm. Điều đó cho thấy công tác xây dựng và chuẩn bị thực hiện không chu đáo. GTVT là lĩnh vực phức tạp, có ảnh hưởng lớn tới KT-XH và chắc hẳn sẽ gặp nhiều khó khăn khi xây dựng, áp dụng luật. Tuy nhiên, càng khó khăn thì càng phải có sự chuẩn bị thực hiện bài bản, chu đáo, nếu không e luật sẽ bị nhờn và giảm uy lực. Không thể cứ không làm được lại… xin lùi!