Hiệp ước bí mật chết người

Bản hiệp ước được ký kết từ những năm 60 của thế kỷ trước nhưng đã được giấu kín suốt gần 50 năm qua. Hiệp ước đã vô hiệu hóa các thỏa thuận hai nước đã ký trước đó, theo đó Mỹ phải hỏi ý kiến Nhật Bản trước khi đưa vũ khí nguyên tử tới nước này. Những tài liệu đã được công bố của Mỹ cũng xác nhận sự tồn tại của thỏa thuận bí mật trên, thậm chí còn đưa ra chi tiết Ngoại trưởng Nhật Bản Maxayôxi Ôhira và Đại sứ Mỹ Étuyn Râyxchauơ đã thảo luận về các vấn đề liên quan để ký kết hiệp ước trong cuộc gặp vào tháng 4-1963 và hai bên đã "đạt được sự hiểu biết song phương" về vấn đề nhạy cảm này.

Ủy ban điều tra về vụ việc mới được thành lập còn đề cập tới những thông tin gây bất ngờ khác khi cho biết giữa Mỹ và Nhật còn có ít nhất 3 thỏa thuận bí mật nữa. Theo đó, một hiệp ước giữa Thủ tướng Nhật Bản Exaku Xatô và Tổng thống Mỹ Risác Níchxơn ký vào năm 1969 đã cho phép Hoa Kỳ cất trữ vũ khí nguyên tử tại Ôkinaoa, ngay cả sau khi Mỹ trao trả chủ quyền quần đảo này cho Nhật Bản vào năm 1972. Hai thỏa thuận khác cho phép lính Mỹ sử dụng lãnh thổ Nhật Bản trong trường hợp tình hình bán đảo Triều Tiên có rối ren và Tôkiô cam kết gánh chịu chi phí tái thiết Ôkinaoa, sau khi quần đảo này được trả về cho Nhật Bản.

Ngay sau khi bí mật được hé lộ đã vấp phải sự chỉ trích gay gắt từ dư luận Nhật Bản vì sau khi hứng chịu hai quả bom nguyên tử của Mỹ vào tháng 8 năm 1945, tại Hirôxima và Nagaxaki, Nhật Bản chấp nhận "3 nguyên tắc phi hạt nhân" gồm: không sản xuất vũ khí hạt nhân, không sở hữu vũ khí hạt nhân, không cho phép vũ khí hạt nhân hiện diện trên lãnh thổ nước này. Do đó, hiệp ước được cho là đã vi phạm chính sách cấm vũ khí hạt nhân mà Tôkiô cam kết. Điều trớ trêu là chính Thủ tướng Xatô đã ban hành ba nguyên tắc trên vào năm 1968 và ông được nhận giải thưởng Noben Hòa Bình cho sáng kiến này.

Với những thông tin của báo cáo điều tra, giới chức Nhật Bản tuyên bố không loại trừ khả năng vũ khí nguyên tử đã từng được Mỹ đưa vào Nhật Bản, song cho rằng việc này đã không diễn ra kể từ năm 1991 khi Oasinhtơn rút vũ khí hạt nhân chiến thuật khỏi các tàu chiến và tàu ngầm của Mỹ tại Nhật Bản. Nhằm lấy lại niềm tin của công chúng, Ngoại trưởng Nhật Bản Cátsuia Ôcata cũng khẳng định những sự việc tương tự sẽ không tái diễn trong tương lai và việc duy trì các nguyên tắc phi hạt nhân là chính sách bất di bất dịch của Chính phủ.

Nhật Bản và Mỹ đã trở thành liên minh an ninh kể từ khi Thế chiến thứ hai kết thúc và khoảng 50.000 lính Mỹ hiện đang đồn trú trong các căn cứ trên lãnh thổ Nhật Bản. Mặc dù vậy, việc che đậy thông tin về hiệp ước hạt nhân bí mật suốt nửa thế kỷ qua, ngay cả khi Chiến tranh lạnh kết thúc dư luận Nhật Bản hoài nghi về tính hiệu quả của nguyên tắc phi hạt nhân mà xứ Phù Tang từng theo đuổi.