“Đường cày đảm đang”

An Chung là nhạc sĩ thường xung phong đi thực tế sáng tác ở tuyến lửa, về nông thôn, hay lên vùng núi cao. Phong trào “Ba đảm đang” - khởi nguồn từ phụ nữ huyện Đan Phượng (lúc đó thuộc tỉnh Hà Tây) với tên gọi ban đầu là “Ba đảm nhiệm”, được Bác Hồ gợi ý, đổi tên thành “Ba đảm đang” - trở thành cao trào cách mạng sôi nổi, lan tỏa rộng khắp trong phụ nữ toàn miền Bắc, thúc giục An Chung sáng tác về đề tài này.

Từ xưa, công việc nặng nhọc nhất ở nông thôn là cày, bừa, thường do đàn ông, trai tráng đảm trách. Nhưng nay chị em gánh vác thay chồng, thay con, khiến ông bật ra câu nhạc: “Ở làng quê ta, cày bừa giờ gái thay trai/ Từng luống cao đồng trũng ruộng ngoài/ Cày khéo tay nổi tiếng thôn Đoài/ Thay trai, nay gái đua tài”… Cảm xúc dâng trào, chỉ trong một thời gian ngắn ông hoàn thành ca khúc. Bài hát mang đậm âm hưởng các làn điệu chèo Bắc Bộ, như một lời tự sự của người vợ, người mẹ ở hậu phương gửi chồng, con đang chiến đấu ngoài mặt trận: “Gửi người thân yêu tiếng hát hậu phương/ Thắm đượm hương lúa nồng, có công em trồng/ Đảm đang lo tròn nhắn anh yên lòng”.

Nhạc sĩ An Chung (1931 - 1982) sinh tại Hà Đông, quê ở Hà Bắc (cũ), ông từng làm việc tại Phòng Tuyên truyền (Bộ Văn hóa - Thông tin), Nhà xuất bản Mỹ thuật - Âm nhạc, học sáng tác tại Nhạc viện Odessa (Liên Xô) năm 1968. Ông nổi tiếng với các tác phẩm: “Trăng sáng đôi miền”, “Tôi người lái xe”, "Tuổi trẻ, niềm tin và mơ ước”, “Hát lên em cô gái Thái Bình”, “Hát từ xóm biển Cà Mau”. Đặc biệt, ca khúc “Đường cày đảm đang” - tác phẩm vinh dự gắn liền với phong trào “Ba đảm đang” lịch sử của phụ nữ Việt Nam những năm đánh Mỹ.

Ông còn viết khí nhạc gồm: Giao hưởng, concerto và nhiều tiểu phẩm có giá trị. Tuy số lượng ca khúc để lại không nhiều, nhưng An Chung đã chứng tỏ một bút pháp già dặn, có cá tính, gây ấn tượng sâu sắc với người nghe. Nhạc sĩ An Chung đã được truy tặng Giải thưởng Nhà nước về Văn học - Nghệ thuật năm 2007 và nhiều phần thưởng danh giá khác.