Đi chung xe, giải pháp chủ động để giảm ùn tắc giao thông

Chỉ tính riêng 3 tháng đầu năm 2017, Việt Nam đã nhập khẩu 28.000 xe, trong đó xe ô tô dưới 9 chỗ chiếm tới 70% do người dân có xu hướng nâng cấp phương tiện từ xe gắn máy lên xe hơi riêng. Lượng xe gắn máy không có dấu hiệu giảm, thậm chí tiếp tục tăng trung bình mỗi năm khoảng 3 triệu xe, dự kiến tăng lên tổng số khoảng 60 triệu xe vào năm 2020 - tương đương khoảng 2/3 dân số, khiến giao thông đô thị thực sự đáng lo ngại...

Theo thống kê từ Sở GT-VT TP Hồ Chí Minh, lượng phương tiện giao thông cá nhân tiếp tục gia tăng nhưng chưa có chính sách kiềm chế. TP Hồ Chí Minh hiện quản lý hơn 8 triệu phương tiện (gồm hơn 7,5 triệu xe mô tô và hơn 600.000 xe ô tô). Bình quân trong giai đoạn 2010 – 2016, tỷ lệ tăng trưởng phương tiện hàng năm là 8,4%, qua đó đã và đang gây áp lực rất lớn lên hệ thống hạ tầng giao thông đô thị. Trong khi đó, thành phố vẫn chưa có chính sách kiểm soát phương tiện cá nhân.

Trao đổi với chúng tôi về thực trạng trên, tiến sĩ - kiến trúc sư (TS.KTS) Võ Kim Cương, nguyên Phó Kiến trúc sư trưởng TP Hồ Chí Minh cho rằng, việc xây dựng theo quy hoạch tương lai, tức là chưa làm hạ tầng giao thông mà đã cho phép xây dựng các công trình cao tầng, khu chung cư là một sai lầm. Bên cạnh đó, mấu chốt của tình trạng quá tải như hiện nay là do người dân vẫn chưa mặn mà với các phương tiện giao thông công cộng, chưa chủ động tham gia cùng "giải phóng" ùn tắc do còn bảo thủ với thói quen cũ: di chuyển độc lập, không chia sẻ phương tiện.

Hiến kế cho thực trạng này, TS.KTS Cương cho rằng, cần thực hiện các giải pháp tổng thể như thu hút vốn đầu tư từ các nguồn lực xã hội bằng nhiều chính sách thông thoáng; ưu tiên tập trung vốn, đất đai phát triển và hoàn thiện hệ thống hạ tầng giao thông; quy hoạch chi tiết và khoa học đối với từng khu vực; đồng bộ và kết nối với các loại hình, phương tiện giao thông; đẩy mạnh ứng dụng khoa học, công nghệ hiện đại…

Và trong hoàn cảnh bức tranh hạ tầng giao thông đô thị nhiều hạn chế, việc học hỏi các nước trong khu vực, hướng người dân thay đổi thói quen, tích cực dùng phương tiện công cộng hay giải pháp đi chung xe hoàn toàn có thể là giải pháp chủ động để giải bài toán ùn tắc tại các đô thị lớn như Hà Nội, TP Hồ Chí Minh, Đà Nẵng… trong lúc chờ xử lý, nâng cấp cơ sở hạ tầng.

Điển hình thành công của giải pháp này là Malaysia, quốc gia có lượng xe hơi đông thứ 3 thế giới. Người dân đã chủ động chọn và thử nghiệm mô hình đi chung xe của Grab để giúp việc đi lại nhanh và thuận lợi hơn với chi phí tiết kiệm. Phương thức đi chung xe mới của Grab cho phép các tài xế đón được nhiều hành khách trên một chặng đường đi và hành khách có thể chia sẻ hành trình, chia sẻ chi phí với một "bạn đường" khác, có lộ trình ngang qua điểm đến của nhau. Phương thức này cũng được đánh giá cao về tính hiệu quả trong việc giảm ùn tắc đô thị hiện đại.

"Đã đến lúc người Việt cần thay đổi những thói quen giao thông, chủ động chia sẻ, đi chung xe, tự giải phóng chính mình khỏi vấn nạn kẹt xe", TS.KTS Võ Kim Cương nhấn mạnh.