Đất gieo cấy bị bỏ hoang vì… hồ thủy lợi

Chưa mưa đã ngập

Ngày 26-8-2011, đi một vòng quanh hồ Linh Khiêu, chúng tôi không khỏi xót xa trước những thửa ruộng màu mỡ nằm trong khu vực lòng hồ một thời từng đem lại những mùa màng bội thu cho người dân 2 thôn Cổ Liễn và Đồng Trạng, nay trở nên hoang hóa: ô thì cỏ mọc xanh rì, ô thì mặt đất thâm đen vì ngập nước... Đối lập với hình ảnh trên, ở phía ngoài hồ, đồng lúa đang “thì con gái” xanh mơn mởn. Được biết, khoảng 4 năm trở về trước, khi chưa triển khai dự án đầu tư xây dựng nâng cấp, cải tạo hồ Linh Khiêu, việc gieo trồng trong khu vực lòng hồ của người dân diễn ra thuận lợi, hiếm khi bị ngập úng. Hàng năm, trên vùng đất hơn 5 ha, bên cạnh 2 vụ lúa, người dân còn trồng thêm 1 vụ đông cho năng suất cao. 

Ông Nguyễn Quang Trung, trưởng thôn Đồng Trạng cho hay, hiện chỉ cần vài ba trận mưa nhỏ là phần lớn diện tích cây trồng tại khu vực lòng hồ đã bị ngập sâu với thời gian kéo dài đến 4- 5 ngày. “Thử hỏi, lúa mới cấy được một thời gian, hay các cây hoa màu khác có thể sinh trưởng được trong môi trường đó?”- ông Trung bức xúc.

Theo ông Trung, trong số diện tích đất nông nghiệp bị ngập, sản xuất bấp bênh, hiệu quả không cao tại khu vực lòng hồ kể từ khi triển khai dự án cải tạo hồ Linh Khiêu có hơn 1 ha không thể cấy trồng được gì vì bị ngập nước quanh năm. Diện tích này nằm ở góc hồ giáp với thân đập và nhà dân, hiện bị bèo tây phủ kín. Trước đây nó là khu vực sản xuất ổn định của 13 hộ dân thôn Đồng Trạng. Qua tìm hiểu được biết, gia đình ông Trần Văn Hạnh (thuộc diện hộ nghèo của xã) có 4 nhân khẩu nhưng chỉ có vỏn vẹn hơn 1 sào gieo cấy lúa mà phần lớn lại nằm vào khu vực bị ngập nước quanh năm nên không thể sản xuất được, đời sống đã khó khăn nay càng khó khăn hơn.

Ông Đinh Xuân Hiên, trưởng thôn Cổ Liễn cho biết, có 96 hộ dân của 2 thôn Cổ Liễn và Đồng Trạng (xã Cổ Đông) có diện tích sản xuất nông nghiệp nằm trong khu vực bị ảnh hưởng bởi dự án nâng cấp, cải tạo hồ chứa Linh Khiêu. Từ năm 2008 đến nay, rất nhiều hộ không thể cấy trồng được gì, mà có gieo cấy thì cũng bị mất trắng vì ngập úng hoặc năng suất cây trồng quá thấp, không đủ chi phí cho sản xuất. Tuy nhiên, cho đến nay đã trải qua 7 vụ gieo cấy lúa, các hộ dân có đất nông nghiệp trong lòng hồ vẫn chưa nhận được đền bù, hỗ trợ thiệt hại sản xuất nông nghiệp từ phía chủ đầu tư.

Cần sớm có biện pháp giải quyết

Ông Vũ Xuân Phiêu, Phó trưởng ban Ban Quản lý các dự án Nông nghiệp- Thủy lợi (Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hà Nội) cho biết: Dự án nâng cấp, cải tạo hồ chứa nước Linh Khiêu thuộc xã Bình Yên (Thạch Thất) và xã Cổ Đông (Sơn Tây) ban đầu có tổng mức đầu tư 11,3 tỷ đồng (Quyết định 547/QĐ-UBND ngày 12-3-2008 của UBND tình Hà Tây). Đến ngày 12-8-2009, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hà Nội đã có quyết định điều chỉnh với tổng mức đầu tư hơn 24,7 tỷ đồng, trong đó chi phí xây dựng 8,95 tỷ đồng; chi đền bù giải phóng mặt bằng (GPMB) gần 13 tỷ đồng. Diện tích sử dụng đất của dự án 7,4 ha, trong đó huyện Thạch Thất thu hồi vĩnh viễn hơn 1,8 ha; thị xã Sơn Tây hơn 5,5 ha (thu hồi vĩnh viễn hơn 1,3 ha và thu hồi tạm thời gần 4,2 ha).

Đến đầu tháng 11- 2010, các hạng mục công trình thi công cơ bản đã hoàn thành như: đập đất, cống lấy nước, tuyến kênh, nhà trạm bơm… Tuy nhiên, theo ông Vũ Xuân Phiêu, đến thời điểm trên, huyện Thạch Thất đã thu hồi và bàn giao xong hơn 1,8 ha, còn thị xã Sơn Tây mới thu hồi và bàn giao được gần 2,6 nghìn m2; diện tích còn lại trong lòng hồ gần 5,3 ha chưa thu hồi được. Ông Phiêu cho biết, đối với diện tích đất bị thu hồi của xã Cổ Đông, Ban Quản lý đã lập tờ trình và đã được UBND Thành phố phê duyệt theo đơn giá cũ (hơn 2,7 tỷ đồng) nhưng các hộ dân không nhất trí, yêu cầu đền bù theo đơn giá mới (QĐ 108/2009 của UBND Thành phố Hà Nội), mà theo đơn giá mới thì tổng mức đền bù cho hơn 5 ha đất của xã Cổ Đông lên hơn 33 tỷ đồng. Như vậy là quá lãng phí cho Ngân sách. Trong khi, mục tiêu ban đầu của dự án nâng cấp, cải tạo hồ chứa nước Linh Khiêu nhằm chủ động cung cấp nguồn nước tưới cho 284 ha đất canh tác của huyện Thạch Thất, song đến nay, trên thực tế diện tích sản xuất nông nghiệp cần tưới chỉ còn 70 ha. Do đó, Ban Quản lý đã có tờ trình và Sở Nông nghiệp đã có văn bản gửi UBND Thành phố xin điều chỉnh dự án và đề nghị không thu hồi gần 5,3 ha đất của xã Cổ Đông nữa.

Qua tìm hiểu được biết, đầu năm 2011, người dân 2 thôn Cổ Liễn và Đồng Trạng, xã Cổ Đông chỉ nhận được thông báo của Ban Quản lý các dự án Nông nghiệp-Thủy lợi Hà Nội với nội dung: “ Toàn bộ diện tích đất canh tác của các hộ dân ở 2 thôn Cổ Liễn và Đồng Trạng, xã Cổ Đông đã có quyết định thu hồi đất của UBND thị xã Sơn Tây nhưng chưa giải phóng mặt bằng vẫn sản xuất bình thường. Đề nghị UBND xã Cổ Đông và UBND thị xã Sơn Tây thông báo để nhân dân biết và có kế hoạch tăng gia, sản xuất trên diện tích đất của mình”.

Trao đổi vấn đề này với lãnh đạo UBND thị xã Sơn Tây, được biết, UBND thị xã đã đề nghị Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hà Nội cần phối hợp với địa phương trong kiểm tra, khảo sát, đánh giá thực trạng ngập úng do nước hồ gây ra đối với sản xuất nông nghiệp trên diện tích đất không thu hồi nữa. Từ đó có cơ sở để đưa ra biện pháp khắc phục, ổn định sản xuất cho nhân dân xã Cổ Đông. Bên cạnh đó, UBND thành phố đã ban hành quyết định thu hồi đất để phục vụ dự án, nay xét thấy không cần thiết thì cũng nên ban hành quyết định không thu hồi để người dân được biết.

Đối với vấn đề đền bù, hỗ trợ thiệt hại hoa màu thời gian qua, bà Phan Thị Hảo, Phó Chủ tịch UBND thị xã Sơn Tây cho biết, UBND xã Cổ Đông đã có tờ trình xin hỗ trợ kinh phí cho diện tích đất nông nghiệp bị thiệt hại do thi công hồ chứa nước Linh Khiêu từ năm 2008 đến năm 2010 (6 gieo cấy lúa), với tổng số tiền gần 570 triệu đồng. UBND thị xã cũng đã có văn bản gửi các sở, ngành liên quan đề nghị hỗ trợ thiệt hại sản xuất cho nhân dân. Hiện đang chờ thành phố xem xét, giải quyết.